Қ азақстан республикасы ауыл шаруашылығы министрлігі
ұңғымалық дебитометриялық зерттеулер
жүктеу/скачать 9,92 Mb.
|
Мұнайды өндірудің техникасы мен технологиясы оқу құралы (1)
| 12.5 ұңғымалық дебитометриялық зерттеулер
Мұнай өндіру кезінде біртекті, монолитті, мұнаймен қаныққан қабаттарды пайдалану өте сирек кездеседі. Әдетте ұңғыманың түбіндегі жалпы сүзгішпен ашылған жеке қабаттарға немесе қабаттарға сәйкес келетін бірнеше перфорацияланған аралықтар бар. Бір қабат ашылса да, мұндай қабаттың жұмыс істеп тұрған қалыңдығы ешқашан перфорация аралығына тең болмайды. Тесілген аралықтың бірнеше метрі кезінде ұңғыманың барлық дебиті қалыңдығы бірнеше ондаған сантиметр болатын қысқа аралықтан алынған фактілер атап өтілді. Айдау ұңғымаларында, сондай-ақ шын мәнінде жұмыс істейтін аралықтардың қалыңдығы ашылғандардан қатты өзгеше болуы мүмкін. Мұнай өндіру және мұнай кен орнын игеру үшін мыналарды білу қажет: өнімді беретін аралықтарды, қабаттың жалпы қалыңдығынан жұмыс істейтін аралықтардың үлесін; айдау ұңғымаларындағы сіңіретін аралықтарды; айдау агентін аралықтар бойынша бөлуді, ұңғыманың жиынтық өнімінде пропласткалардың үлестік қатысуын; ағу немесе жұту қарқындылығын ашу аралығының бойымен бөлуді; ұңғымаға белгілі бір аралықтан түсетін өнімнің құрамын; жалпы сүзгішпен ашылған жекелеген қабаттардан мұнай қорларының игерілу дәрежесін, алынған мұнайды; қабаттардың қайтарылуын немесе сіңірілуін ынталандыру үшін ұңғыманың забой маңы аймағына әсер ету қажеттілігі, сондай-ақ әсер ету нәтижелері, жекелеген қабаттардың параметрлері; қабаттың немесе қабаттың жалпы қалыңдығынан жұмыс істейтін аралықтардың үлесі; айдау ұңғымаларындағы жұтатын аралықтар; әрбір аралықтың жұту қабілеті; ұңғыманың жиынтық өнімінде осы аралықтың әртүрлі аралықтардың немесе жекелеген учаскелерінің үлестік қатысуы; ұңғыманы ашу аралығының бойымен ағу немесе жұту қарқындылығы қалай бөлінеді.; қандай да бір аралықтан ұңғымаға түсетін өнім құрамы (суланған немесе ішінара суланған қабаттардың болуы); жалпы сүзгімен ашылған жекелеген қабаттардан немесе қабаттардан мұнай қорларының игерілу дәрежесі: қандай да бір қабаттардан немесе қабаттардан алынған мұнайды айдаумен өтеу дәрежесі; қышқылмен, гидравликалық жарумен немесе қосымша перфорациямен әсер етуді талап ететін аралықтар, олардың жұмысын беруге немесе сіңіруге ынталандыру үшін; кенжар маңындағы аймаққа ағуды немесе сіңіруді интенсификациялау жөніндегі геологиялық-техникалық іс-шаралардың әсер ету; жекелеген бумалардың қаттық параметрлері, индикаторлық желілер және осы бумалардағы статикалық қысым. Аталған сұрақтарға жауаптар ұңғыманы дебитометрикалық зерттеу көмегімен кабельге түсірілетін ұңғымалық аспап - өндіру үшін дебитомермен және айдау ұңғымаларына арналған шығын өлшегішпен алынуы мүмкін. Мұндай аспапты ұңғыманың ашылған аралығының бойымен жылжыту кезінде ағу немесе жұтылу қарқындылығын қабаттың перфорацияланған учаскесі бойымен бөлу туралы ақпарат алынады. Құйылу кезінде немесе жұтылу кезінде сұйықтықтың шығынын өлшеу принциптері әртүрлі болуы мүмкін, бірақ аспапта айналымның саны ағатын сұйықтықтың шығынына пропорционал болатын тікұшақ (қалақты доңғалақ) бар екенін елестетуге болады. Вертушканың айналымдарын электр импульстеріне түрлендіруге болады, олар кабель арқылы жер бетіне жіберіледі және арнайы импульсті есептегіш құралмен бекітіледі. а-қабаттың барлық қалыңдығы бойынша біркелкі ағым; б - екі қабаттың жұмысы кезінде біркелкі ағым; в-екі қабаттың жұмысы кезінде біркелкі ағым (II қабаттың бөлігі жұмыс істемейді)) Сурет 66 - Ағынның қарқындылық диаграммасы Импульстердің шығысына пропорционалды жиілігі токқа немесе кернеуге өзгеруі және көлемдік Шығыс бірліктерінде бөгеген бағыттамалық аспапқа берілуі мүмкін. Аспапты түсіру тереңдігі және аспапты жылжыту кезінде оның өзгеруі де тиісті құрылғымен белгіленеді. Нәтижесінде ағынның немесе жұтудың аспаптың түсу тереңдігіне тәуелділігі, яғни дебитограмма шығады. Мысалы, түсірілетін дебитомер импульстер саны және N уақыт бірлігі түрінде сұйықтықтың шығыны туралы көрсеткіш береді, шығынға пропорционалды. Біртекті қабаттың мұндай дебитомерімен зерттеген кезде, онда барлық қалыңдығы бойынша ағынның қарқындылығы бірдей диаграмма алынады (сурет. 66, а). Бұл жағдайда қабаттың табанынан төмен түсірілген дебитомер, мұнай ағынының жылдамдығы нөлге тең, N = 0 көрсетеді. Дебитомерді көтеру кезінде ағын ұлғаяды және зерттелетін қабаттың төбесінен жоғары импульстер саны барынша болады. - Сур. 66, б дебитограмма ұсынылған. I қат және II қат бірдей N1 = n2, n1 + n2 = nmax ағындарын бергенде және осы қаттардың әрқайсысы барлық жұмыс істейтін қалыңдықтың ағынының бірдей қарқындылығын көрсетеді. Бірі-сурет. N2 импульс жиілігімен сипатталатын осы қабаттың жұмыс істейтін қалыңдығы мен өнімділігі екі қабаттың жиынтық өнімділігінен тең үлес құрайтынын көруге болады., , (109) Осы дебитограммадан қабаттың перфорацияланған қалыңдығының бөлігі I жұмыс істемейді деп анықтауға болады. Жұмыс істемейтін аралықтың қалыңдығы жалпы қалыңдығы h1 кезінде B тең. Сондықтан қабаттың қалыңдығы бойынша осы ұңғыманың ауданында ығыстыру процесімен қамтылуы тең болады , (110) Дебитограммаларда тек ағыс аралықтары ғана емес, жұтылу да көрсетіледі, яғни ұңғымалық дебитомерлердің көмегімен ұңғыма ішіндегі ағындарды анықтауға және олардың қарқындылығын анықтауға болады. Скважиналардың дебитометриялық зерттеулерінің деректері бойынша бірнеше белгіленген режимдерде жеке қабаттардың өнімділік коэффициенттерін анықтауға, олар үшін индикаторлық сызықтарды салуға және әрбір қабатқа арналған қабаттық қысымдарды анықтауға болады. Бұл күрделі біртекті емес көп қабатты жүйенің гидромеханикасын терең зерттеуге мүмкіндік береді. Осы мақсатта ұңғыманың әрбір белгіленген жұмыс режимі кезінде оның дебитінің тұрақтылығымен сипатталады, дебитометриялық өлшеулер жүргізіледі, олардың негізінде QI, QII және QIII және т. б. әрбір қабаттың дебиті анықталады. Бұл деректер, мысалы, ағындағы судың температурасы мен мөлшерін бір уақытта, қысымды және басқа шамаларды өлшейтін кешенді ұңғыма аспабының көмегімен де алынуы мүмкін. Штуцерді ауыстырумен немесе ұңғыманың сағасына ысырманы жабумен екінші режим белгіленеді, бұл ретте ағын профильінің дебитомерімен және жаңа забой қысымымен анықталады. Мұндай өлшемдерді бірнеше режимде қайталауға болады. Әр түрлі режимдерде өлшенген забой қысымдарын әрбір қабаттың жұмыс істейтін аралықтарының ортасына сәйкес келетін тереңдікке қайта есептеуге болады,яғни қабаттардың жату тереңдігінің және манометрдің түсуінің айырмашылықтарын ескеру қажет. Алайда, забой қысымының әртүрлілігі үшін мұндай қайта есептеу қажет емес, өйткені қысымның әртүрлілігі өзгеріссіз қалады. Өнімділік коэффициенттері бір режимнен екіншісіне ауысқан кезде дебиттің қысымның өзгеруіне бөлінуінен жеке ретінде есептеледі. Мысалы, бірінші қабат үшін өнімділік коэффициенті тең болады , (111) Сол сияқты II және III қабаттардың өнімділік коэффициенттерін есептеуге болады , (112) , (113) Мұнда QI, QII, QIII, Pc - дебиттер және забой қысымдары, I, II және III қабаттар. 1 және 2 индекстері бірінші және екінші режимдерді білдіреді. Сұйықтықты қандай да бір қабат жұтқан жағдайда дебит жұтқан кезде минус белгісімен алынады, ал бөлшек алымында өнімділік коэффициентін есептеу кезінде дебиттердің алгебралық айырмасы алынады. Ұңғымаларды бірнеше режимдерде зерттеу кезінде, дебитометриялық өлшеулердің нәтижелері бола отырып, әрбір қабат үшін индикаторлық сызық салуға болады. Мұндай индикаторлық желілерді салыстыруға ыңғайлы болу және жалпы сүзгішпен ашылатын көп қабатты жүйелердің бірлескен жұмысының кейбір мәселелерін шешу үшін, келтірілген забой қысымдарын пайдаланған жөн (сурет. 67). Сурет 67 – Үшпласты жүйенің индикаторлық сызықтары 67 суретте 1, 2 және 3 нүктелерімен І, ІІ және ІІІ қабаттардағы дебиттер белгіленген бірінші орнатылған жұмыс режимінде, жалпы абсциссу бар - келтірілген рс1 түбтік қысымы. 4, 5, 6 нүктелерімен Рс2 забой қысымымен екінші режимде I, II және III қабаттардағы дебиттер белгіленген 66-суретте көрсетілгендей, Рс2 қысымы кезінде III қабаттың дебиті теріс мәнге ие (5-нүкте). Нүктелерді тура жалғай отырып, яғни дебиттердің барлық диапазонындағы сүзудің сызықтық Заңын болжай отырып, және осы түзулерді қысымның осімен қиылысқанға дейін экстраполирациялай отырып, келтірілген қаттық қысымды аламыз. Демек, осы екі қабаттағы келтірілген қаттық қысым бірдей, бұл олардың гидродинамикалық байланысына жанама көрсету болып табылады. III қабаттың индикаторлық сызығы І және ІІ қабаттағы қысымнан аз III қабаттың келтірілген қаттық қысымы бар А нүктесінде P осін кесіп өтті (В нүктесі). Мұнымен III қабаттағы қабаттан асатын түбтік қысымдар кезінде сұйықтықтың ІІІ қабатпен сіңуі түсіндіріледі. Зерттеу деректері үш және одан да көп режимдерде болған жағдайда тік сызықты және қисық сызықты индикаторлық сызықтарды алуға болады. Әр түрлі гипсометриялық белгілерде жатқан әрбір қабаттағы нақты қат қысымдарын анықтау үшін берілген қысымдардан қат жату тереңдігіне сәйкес қысымдарға қайта есептеу қажет. Ұқсас зерттеулер мен нәтижелерді өңдеу айдау ұңғымалары үшін де орындалуы мүмкін. Дебитомерлермен дұрыс сандық өлшеу үшін соңғылары дебитомер мен шегендеу колоннасының арасындағы сақиналы саңылауды жабатын және әдетте электр кабельімен басқарылатын қолшатыр үлгісіндегі арнайы жеңіл пакерлермен жабдықталады. Мұндай Пакерлер айналмалы немесе аспаптың басқа өлшеуіш элементі арқылы бүкіл сұйықтық ағынын жібереді. Сондықтан ағын профилі үздіксіз емес, әр сатыда пакетті ашу кезінде сатылы алынады. Кейде әрбір тесілген аралықтың жоғарғы кеуектеріндегі пакерді аша отырып, дебитомерді орнатумен шектеледі. Мұндай Әдістемеде зерттеу жеңілдетіледі, бірақ осы қабаттың перфорацияланған аралығының бойымен ағынның бөлінуі өлшенбейді. Қазіргі заманғы ұңғымалық аспаптар кешенді болып табылады және сонымен қатар шығын, қысым, температура, ағындағы су құрамы, сондай-ақ болат құбырлар металының тұтас бұзылуының орналасқан жері сияқты параметрлерді тіркейді. "Поток-5"отандық кешенді тереңдік құралы пакерлеуші құрылғымен қашықтан басқарылатын аппараттың осындай көп функциялы үлгісі болып табылады. Мұндай аспапты ұңғымаға бір рет түсіру үшін бес параметр туралы, соның ішінде СКҚ табандығының түсу тереңдігі туралы ақпарат алады. Дебитометриялық зерттеулерді фонтандық және газлифттік ұңғымаларда жүргізу жеткілікті, онда СКҚ ішкі қимасы ашық және тереңдік аспап шегендеу бағанасының сүзгіш бөлігіне кедергісіз түсірілуі мүмкін. ПЦЭН мен ШСН жабдықталған ұңғымалардағы осындай зерттеулерге келетін болсақ, онда мұндай зерттеулер жүзеге асырылмайды. Бұл жағдайда дебитомерді сорғы жабдығымен және СКҚ бірге кабельге түсіру жағдайлары бар. Ұңғыманы іске қосқаннан кейін және дебетометриялық зерттеулерді аяқтағаннан кейін аспапты алу үшін тағы да СКҚ колоннасын және сорғы жабдықтарын алуға тура келеді, бұл ретте Түсіру-көтеру жұмыстары кезінде кабельдің зақымдануы және үзілуі жиі кездеседі. жүктеу/скачать 9,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|