动词的语法特征 Етістіктің грамматикалық белгілері

动词能受“不，没有”等副词的修饰， 大部分动词不能受程度副词的修饰。 Етістік“不，没有” сияқты үстеулермен келеді, көбінесе, дәрежелік үстеу­лермен келмейді. Мысалы:

不走 没有走 马上走 *非常走 *很走

不看 没有看 正在看 *太看 *十分看

不说 没有说 经常说 *更说 *极说

不唱 没有唱 重新写 *最唱 *格外唱

表示心理活动的动词可受程度副词的修饰。

Көңіл-күйді білдіретін етістіктер дәрежелік үстеулермен бірігеді.

Мысалы: 十分愿意，非常想念，特别希望，非常害怕，格外担心。

动词经常作谓语也可以作主语，定语，宾语或状语，补语。

Етістіктер сөйлемде баяндауыш және бастауыш, анықтауыш, толық­тауыш, пысықтауыш, толықтырғыш мүше болады. Мысалы:

 艾山学习汉语。(谓语)

全班同学正在做作业。(谓语)

我从书包里拿出一本书来。(补语)

 发展工作进行得很顺利。(定语)

游泳是一种很好的体育运动。(主语)

这个问题已经进行了研究。(宾语)

拖拉机在田野里来回奔驰。(状语)

大部分带宾语叫及物动词, 少数动词不能带宾语叫不及物动词。

Етістіктердің көбі соңына толықтауышертеді(сабақты етістік). Кейбірі толықтауышертпейді(салт етістік). Мысалы:

带宾语的(сабақты етістік)：看书，写字，打篮球，调查问题，关心群众。

不带宾语的(салт етістік)：毕业，劳动，游行，休息，游泳。

多数动词后可以带动态助词“着，了，过”。
Көптеген етістіктер соңына аспектік шылау“着，了，过”- ны ертеді. Мысалы:
看了三次

写了汉字 （ 表示完成态）

吃了晚饭

去过北京

吃过饭

拿着书

音乐听着

Етістіктер қайталанады да қимыл-әрекет уақытының қысқа екенін немесе « байқау, сынау» мағынасын білдіреді. Мысалы:

双音节动词的重叠形式：

Қос буынды етістіктердің қайталану формасы:

ABAB(后头两个音节念轻声соңғы екі буыны жеңіл оқылады).

және AB了AB формасында қайталанады. Мысалы:

休息：休息休息 研究：研究研究 研究了研究

讨论：讨论讨论 讨论了讨论

学习：学习学习 学习了学习

双音节的动词中，有少部分词不是按照ABAB的形式重叠，而是按AABB的形式重叠的，是比较特殊的。

Қос буынды етістіктердің кейбірі ABAB формасында қайталанбайды, қайта AABB формасында қайталанады. Мысалы:

说笑：说说笑笑 *说笑说笑

摇摆：摇摇摆摆 *摇摆摇摆

躲藏：躲躲藏藏 *躲藏躲藏

游荡：游游荡荡 *游荡游荡

动词能用肯定否定相重叠的形式来表示疑问。否定用“不”表示将来，“没”表示过去。Мысалы:

Етістіктер болымды-болымсыз қайталану формасы арқылы сұраулық мағына береді. Болымсыз формасында 不қолданып келер шақты, 没қолданып өткен шақты білдіреді. Мысалы:

表示将来：Келер шақ:

看不看，写不写，说不说，打不打，学习不学习，告诉不告诉

表示过去：Өткен шақ:

看没看，写没写，说没说，打没打，学习没学习，告诉没告诉

双音节动词还可以用“A 不（没）AB”形式。Мысалы:

Қос буынды етістік“A 不（没）AB” формасы сұраулы мағына береді. Алайда артына сұраулы демеулік қосуға болмайды.

能参加这次活动，你高不高兴？

你习没习惯这里的生活。

* 你吃不吃早饭吗。