Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

16

қатынастың  гомеостаздық  тепе-те- 

ңесу процестері ретінде түсіндіретін 

психологиялық  тұжырымдамаларда 

да кеңінен қолданылады. Талдағыш- 

тар  сезгіштігінің  тітіркендіргіштер- 

дің әсеріне икемделуі.

Нәрселердің бейнесін қабылдау кезін- 

де  көз  шағылыстыратын  жарықтың 

әсерлігі біртіндеп бәсеңдейді, немесе 

қараңғы  бөлмеге  кірген  адамның 

көзі  біртіндеп  маңындағыларды  кө- 

ре бастайды. Сол сияқты, құлаққа жа- 

ғымсыз естілетін дыбыстарға да бе- 

йімделу  түрліше  болады.  Адамның 

уақытты түйсініп қабылдауға бейім- 

делуі  де  әр  қилы  болуы  мүмкін.  А. 

мерзімі  бірнеше  секундқа,  ондаған 

минуттарға  созылады.  А.  орталық 

және  шеткі  жүйке  жүйесінің  қыз- 

меттері арқылы реттеледі. Адамның 

бейімделуі  биологиялық  және  пси- 

хологиялық деп екіге бөлінеді: бірін- 

шісі,  ағза  функцияларының  және 

құрылымының  ортадағы  жағдайға, 

шартқа бейімделуі; екіншісі адамның 

әлеуметтік  ивдивид  ретінде,  белгі- 

лі талаптарға, жағдайларға, принцип- 

терге,  әлеуметтегі  және  қоғамдағы 

әдептілік ережелеріне, өзіндегі жеке- 

лік қасиеттерін ескере бейімделу үр- 

дісі болып танылады.

Әлеуметтік  ортаның  талаптарына 

индивидтің  белсенді  бейімделу  үр- 

дісі  психологияда  әлеуметтік  бе- 

йімделу  (әлеуметтену),  әлеуметті 

аккомодация  деп  аталады.  Қабыл- 

даудың  нәтижелілігін  арттыру  және 

рецепторларды шектен тыс жүктеме- 

ден сақтау мақсатымен сезім мүшеле- 

рінің  әртүрлі  стимулдар  ерекшелік- 

теріне сәйкес бейімделу орын алады. 

Бейімділік – ивдивидтің өзін қызық- 

тыратын  белгілі  бір  іске  таңдамалы 

бағыттылығы.  Өмірде  кездесетін 

жағдайларға, ең жақсы түрде бейім- 

делуге ықпал ететін адам қылығы.

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: