❶. Лездік жылдамдық траекторияның берілген нүктесіндегі, берілген уақыт мезетіндегі дененің жылдамдығы [м/с], вектор
жүктеу/скачать 20,17 Kb.
|
физикалвқ шамалар
|
❶. Лездік жылдамдық - траекторияның берілген нүктесіндегі, берілген уақыт мезетіндегі дененің жылдамдығы [м/с], вектор. ❷. Иінтірек дегеніміз – жылжымайтын тіреуден айнала қозғала алатын қатты дене. ❸.Механиканың негізгі мәселесі – дененің кеңістіктегі кез келген уақыт мезетіндегі орнын анықтау. ❹. Тұйық жүйе деп - сыртқы күштер әрекет етпеген жағдайда жүйеге енетін денелер бір-бірімен ішкі күштер арқылы ғана әрекеттесетін жүйені айтады. ❺. Жұмыс - күш әсерінің кеңістіктік сипаты болып келетін скаляр физикалық шама. ❻. Оптика - жарық электромагниттік толқындарының пайда болуымен, таралуымен және затпен әсерлесуімен байланысты құбылыстар мен заңдылықтарды зерттейтін физиканың тарауы. ❼. Тербелістер - белгілі бір уақыт аралығында қайталанып отыратын қозғалыс немесе процесс. ❽. Потенциалдық энергия - денелердің немесе олардың бөлшектерінің өзара әсерлесуіне байланысты энергия [Дж] ❾. Энергия - дененің жұмыс істеу қабілетін сипаттайтын физикалық скаляр шама. Е [Дж] ❿. Кинематика – механикалық қозғалыстың себебін түсіндірмей, қозғалыстың математикалық сипаттамасын қарастыратын механиканың бөлімі. ⓫. Механика – денелердің қозғалысын, оның заңдылығын, пайда болу себебін және оның өзгерісін зерттейтін физиканың бөлімі. ⓬.Орташа жылдамдық- барлық жүрген жолдың барлық уақытқа қатынасымен өлшенетін физикалық шама [м/с], скаляр. ⓭.Бірқалыпты түзусызықты қозғалыс – кезкелген бірдей уақыт аралығында дене бірдей орынауыстыру жасайтын қозғалыс. ⓮. Қозғалыстың салыстырмалылығы - әр түрлі денеге қатысты, дене әр түрлі қозғалады (тыныштық – қозғалыстың белгілі бір жағдайы). Мысалы: жүзгіш қайық үстіндегі бақылаушыға және жағадағы бақылаушыға қатысты, әр түрлі жылдамдықпен қозғалады. ⓯.Инерциялды санақ жүйесі - денеге басқа денелер әрекет етпегенде немесе олардың әрекеті теңгерілгенде, дене бірқалыпты түзу сызықты қозғалатын санақ жүйелері. ⓰.Теңүдемелі түзусызықты қозғалыс – дене кез келген тең уақыт аралығында жылдамдығы бірдей шамаға өзгеретін қозғалыс. ⓱. Механикалық қозғалыс – уақыт өтуіне қарай кеңістікте, басқа денемен салыстырғанда, дененің орнының өзгеруі. ⓲.Еркін түсу - бастапқы жылдамдықсыз ортаның кедергісі болмағанда дененің Жерге тартылу салдарынан құлауы. ⓳. Қозғалыс траекториясы – дене бойымен қозғалатын сызық. ⓴.Қисықсызықты қозғалыс – траекториясы қисық сызық және шеңбердің доғасы болып келетін қозғалыс. ㉑.Сызықтық жылдамдық – бірлік уақыт ішінде дененің жүрілген жолын көрсететін физикалық шама. ㉒.Бұрыштық жылдамдық – бірлік уақыт ішіндегі бұрыштық ығысуды көрсететін скаляр шама. ㉓. Материялық нүкте – қозғалыстың қарастырылып отырған жағдайында өлшемдері еленбейтіндей денені айтады. Мысалы: Бала – мектептен үйге дейін 1км немесе одан да көп қашықтықты жүріп өтсе, материялық нүкте болып есептеледі. Бала – ертеңгілік денешынықтыру жаттығуларын жасап жатқанда, материялық нүкте деуге болмайды. ㉔. Векторлық шамалар - өзінің сандық мәнімен қоса кеңістіктегі бағытымен де сипатталатын шамалар. Мысалы, жылдамдық, орын ауыстыру, үдеу, күш, импульс, т.б. ㉕.Статика – дененің тепе-теңдігін және тепе-теңдік шарттарын қарастыратын механиканың бөлімі. ㉖.Күш моменті - күш модулі мен күш иінінің көбейтіндісіне тең векторлық шама. ㉗.Күш иіні (рычаг) – айналу осінен күштің түсу нүктесіне дейінгі аралық. ㉘.Жай механизмдер - күшті түрлендіру үшін қолданылатын тетіктер.Олар: иінтірек (рычаг), блок, көлбеу жазықтық, шығыр, сына, бұрама (винт). ㉙. Санақ жүйесі – санақ денесімен байланысқан координаталар жүйесі және уақыт өлшейтін прибор. ㉚.Күштің иіні - тіреу нүктесімен күштің иінтірекке әсер ету бағытын көрсететін түзудің ең қысқа арақашықтығы ㉛.Блок дегеніміз – остің төңірегінде айнала алатын, шетінде науасы бар, өзі құрсауға орнатылған тегершік. ㉜.Жылжымайтын блок - жүк көтергенде осі жоғары, төмен қозғалмайтын блок. ㉝.Ешбір механизм жұмыстан ұтыс бермейді. Күштен неше есе ұтсақ, жолдан сонша есе ұтыламыз. Осы ереже "механиканың алтын ережесі" деп аталады ㉞.Пайдалы жұмыстың толық жұмысқа қатынасы механизмнің пайдалы әсер коэффициенті(ПӘК) деп аталады. ㉟.Денелердің тепе-теңдігі дегеніміз дененің таңдап алған санақ жүйесімен салыстырғандағы қозғалмайтын күйі. ㊱.Сақталу заңдары - импульс пен энергияны, олардың сақталу заңдарын зерттейтін механиканың бөлімі. ㊲.Дене импульсі(грекше impulsus-соққы дегенді білдіреді) - қозғалыстағы денені оның массасы мен жылдамдығына байланысты болатын физикалық шама. Кейде қозғалыс мөлшері деп аталады. ㊳. Жылдамдық - бірлік уақыт ішіндегі дененің орынауыстыруының мәнін көрсететін векторлық шама [м/с]. Жиі кездесетін жылдамдықтың өлшем бірлігі – км/сағ. 1 м/с = 3,6 км/сағ. ㊴.Дененің бір бөлігі одан қандай да бір жылдамдықпен бөлініп шыққан кездегі қозғалысы реактивті қозғалыс деп аталады. ㊵. Период Т[с] – дененің шеңбер бойымен толық бір айналым жасауына кеткен уақыт ㊶.Бірлік уақыт ішінде атқарылатын жұмысты сипаттайтын скаляр физикалық шама (жұмыстың істелу жылдамдығы) қуат деп аталады ㊷. Үдеу [м/с²] – бірлік уақыт ішінде жылдамдық өзгерісін көрсететін векторлық физикалық шама. ㊸.Кинетикалық энергия (кинема – қозғалыс деген грек сөзінен шыққан) - дене қозғалған кезіндегі энергиясы (дене қозғалысын сипаттайды) [Дж]. ㊹.Дененің массасы мен жылдамдығы квадратының көбейтіндісінің жартысына тең шаманы кинетикалық энергия деп атайды. ㊺. Жиілік v[Гц=1/с] – бірлік уақыт ішіндегі тербелістің саны: ㊻.Дене энергиясы еш уақытта жоғалмайды және жоқтан пайда болмайды,ол бір күйден екінші күйге айналады. Бұл қағида – энергияның айналу және сақталу заңы барлық жерде орындалады. ㊼.Механикалық тербелістер мен толқындар - қозғалыстың ерекше түрі тербелістер және тербелістің кеңістікте таралуын қарастыратын механиканың бөлімі. ㊽. Жер бетінің маңында тек ауырлық күші ғана әсер етсе барлық дене тік төмен бағытталған бірдей үдеумен қозғалады, бұл еркін түсу үдеуі деп аталады ㊾.Механикалық тербелістер механикалық шамалардың (ығысу, жылдамдық, үдеу, энергия және т.б.) тербелісі. ㊿. Жылдамдық – дененің бірлік уақыт ішіндегі орынауыстыруын көрсететін векторлық физикалық шама υ-const. жүктеу/скачать 20,17 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|