17.Радиоактивтілік туралы түсінік 1895 ж. В.Рентген сирек кездесетін ауамен шыны шар арқылы жоғары вольтты ток өткізген кезде пайда болған сәулелерді тапты. Бұл сәулелер мөлдір емес қаптамадағы фотопластинаның қараюына әкелетін қасиетке ие болды. 1896 жылы А.Беккерел уранның қосылыстары мен оның кейбір табиғи кендері (уран тұздары) өздігінен көрінбейтін сәулелер шығаратындығын, олар жоғары ену қабілетіне ие және фотопластинкалардың қараюына әкелетіндігін анықтады. 1898 жылы Мария Склодовска-Кюри мен Пьер Кюри уран мен оның қосылыстарын ғана емес, сонымен қатар кейбір басқа элементтерді: радий, торий, полоний сәулелерін шығара алатындығын анықтады. Өздігінен пайда болатын сәулелену құбылысы радиоактивтілік деп, ал сәуле шығаратын заттар радиоактивті деп аталды. Кейінірек бұл шығарындылар осы заттардың атомдары ядроларының өздігінен ыдырау процесімен байланысты екендігі анықталды. Радиоактивті сәулелену әр түрлі сипаттағы үш компоненттен тұрады екен. Магнит өрісінде бұл сәулелер үш сәулеге бөлінеді:
Теріс зарядталған сәулелер, b-сәулелер - солтүстікке қарай ауытқу;
· Оң зарядталған сәулелер, а-сәулелер - оңтүстікке қарай ауытқу;
· Электр заряды жоқ сәулелер (бейтарап), g-сәулелер - ауытқымайды.
Радиоактивтілік (қазіргі көзқарастар бойынша) - бұл белгілі бір элементтер ядроларының өздігінен (яғни ешқандай сыртқы әсерлерсіз) радиацияның ерекше түрін шығарумен басқа элементтердің ядроларына айналу қасиеті, оны радиоактивті сәулелену деп атайды. Құбылыстың өзі радиоактивті ыдырау деп аталады.
Радиоактивті түрленулер, химиялық реакциялардан айырмашылығы, өздігінен және үздіксіз жүреді,сонымен қатар, әрдайым энергияның бөлінуімен жүреді. Олардың жылдамдығына температура мен қысымның өзгеруі де, ең жақсы химиялық катализатор да, электр және магнит өрістері де, заттардың агрегаттық күйі де әсер етпейді. Оларды жеделдетуге де, баяулатуға да болмайды.
Табиғи түрде кездесетін ядроларда байқалатын радиоактивтілік табиғи радиоактивтілік деп аталады. Жасанды түрде алынған заттарда болатын ұқсас процестерді жасанды радиоактивтілік деп атайды. Жасанды және табиғи радиоактивтіліктің түбегейлі айырмашылығы жоқ. Радиоактивті түрлендіру процесі екі жағдайда да бірдей заңдарға бағынады (энергияның, электр зарядтарының сақталу заңы және т.б.). Нуклондар санының сақталу заңына сәйкес кез-келген радиоактивті ыдыраудағы нуклондардың саны сақталады, ал бір типтегі нуклондар басқа типтегі нуклондарға айналуы мүмкін (нейтрондар протонға және керісінше).