Экологияны ластайтын химиялық қосылыстар пайда болу көздері

Ластаушы заттардың антропогендік шығарындыларының үлесі ұлғаюын жалғастыруда, өйткені ең қауіпті химиялық ластағыштардың 100% -ы өндірістен келеді. Белгілі бір зиянды химиялық қосылыстың қауіптілік дәрежесін бағалауда бірнеше параметрлер қолданылады, соның ішінде:

- қосылыстың абсолютті уыттылығы (зертханалық жануарларға арнайы тәжірибелерде белгіленген);

- минималды тиімді - «табалдырық» - оны қауіпті ететін зат концентрациясы;

мутацияны немесе хромосомалық өзгерістерді тудыратын молекулалық эффекттер (тератогенділік);

- канцерогенділік - қатерлі ісік түзілуін ынталандыру;

- организмнің белгілі бір ауруын (адамның, жануарлардың немесе өсімдіктердің) қоздырғыш қабілеті;

- химиялық төзімділік, жылдамдық, организмнен шығарылу дәрежесі;

- биологиялық жүйеде жинақталу мүмкіндігі (биоаккумуляция);

- биосферадағы таралу кеңдігі, трансшекаралық трансферттер мүмкіндігі.

Табиғи ортаның ең қауіпті химиялық ластаушыларына мыналар жатады:

- ауыр металдар - қорғасын, сынап, кадмий, мышьяк, никель, хром, берилий және сынаптың, қорғасын мен қалайының барлық органикалық қосылыстары;

- пестицидтер (алдрин, хлордан, ДДТ, гептахлор. гексахлорциклогексан және басқалары) - өсімдіктер мен ауылшаруашылық өнімдерін зиянкестер организмдерінен қорғау үшін қолданылатын химиялық қосылыстар;

- өндірістік химия (гексахлорбензол, ПХД, фталат, хлор- және нитробензолдар, цианидтер),

- өндірістің қосалқы өнімдері (диоксиндер, фурандар, PAHs, хлороформ және т.б.).