2)Дамыған орта ғасырдағы (Х-ХIV ғғ.) түркі мемлекеттерінің геосаяси белсенділігін сипаттаңыз. Төрт ғасырдың ішінде талай мемлекеттер құрылып, талайы жойылып отырды.
Қарахан мемлекеті( 940-1212 жылдар)
XI- XII ғасырлардағы аумағы- Маураннахр мен Жетісу. Қарахан әулетінің негізін салушы- Сатұқ Боғра хан.
Қарақытайлар мемлекеті (1128-1212 жылдар)
Аумағы – Жетісу, Шығыс Түркістанның бір бөлігі. Қарақытайлар мемлекетінің негізін қалаушыЕлюй Дашы.
Оғыз мемлекеті (IX – XI ғасырдың ортасы)
Аумағы- Сырдариядан Еділге дейін.
Ордасы – Янгикент қаласы. Оғыздар қыпшақ тайпаларының қысымымен ыдырады, олардың бір бөлігі Шығыс Еуропа мен Кіші Азияға кетті. Оғыз тайпасының негізі Жетісуда қалыптасты.
Қиамақ қағанаты ( 9-11 ғасырлар) Аумағы – Солтүстік-Шығыс және Орталық Қазақстан.
Қыпшақ хандығы (11-13 ғасырлар)
Аумағы- Алтайдан Дунайға дейін. Ордасы- Сығанақ қаласы.
ЖОШЫ ҰЛЫСЫ:Ертiстен Шыгыс Еуропага дейiн. Ол Алтын ордаға ыдырады.
ШАГАТАЙ ҰЛЫСЫ: Оңтүстік , оңтүстік шығыс Қазақстан және Орта Азия. Ол Шағатай мемлекетіне ыдырады.
Шағатай мемлекеті ( 1269 жылы XIV ғасырдың ортасы ) Әкімшілік орталығы – Алмалық
қаласы . Аумағы: Шығыс Түркістан, Мауреннахр .
Моғолстан( XIV – XVI ғасырдың басы ) Оңтүстік – шығыс Қазақстан жане қазіргі Қырғызстан . Мемлекеттің негізін қалаушы- дулат тайпасының феодалдық ақсүйек қауымының басшысы- әмiр Поладшы .
ҮГЕДЕЙ ҰЛЫСЫ: Жетiсудын солтустiк-шыгыс бөлiгi , жоғарғы Ертiс аймактары . Үгедей ұлысы 1251 жылы жойылды.
АЛТЫН ОРДА: Бату ханның 1236_1242 жылдарда Еуропага жорықтары барысында Жошы ұлысының аумағы Ертiстен Дунайга дейiнгi жерлердi алып жатты . XIV гасырдын бiрiншi жартысында Өзбек пен Жәнібек билік еткен кезенде өзінің шарықтау шегіне жетті . ХV ғасырдың ортасында құлады. Ол Ақ орда мен Ноғай ордасына ыдырады
АҚ ОРДА ( ХIII - ХV ғасырдың басы ) Аумағы: Шығыс Дешті
Қыпшақ. Орталығы- Сығанақ каласы . Мемлекеттiн айтарлықтай нығаюы XIV ғасырдың
60- 70 - жылдары Ұрұс хан билеген кезеңде өтті . Әмір Темір мен Тоқтамыс ханның
шабуылдары барысында мемлекет әлсіреп, құлдырауға ұшырады .