1 билет Экономикалық теория пәні, әдісі мен зерттеу мақсаттары. Экономикалық теорияның функциялары
билет Ұлттық экономика: мәні және құрылымы. Ұлттық байлық. Қоғамдық әлауқат және адами даму
жүктеу/скачать 0,65 Mb.
|
Otvety OE
- Бұл бет үшін навигация:
- Салаға кіруге қойылатын тосқауылдар және оның түрлері.
| 23 билет
Ұлттық экономика: мәні және құрылымы. Ұлттық байлық. Қоғамдық әлауқат және адами даму. Ұлттық экономика —қызметі көбінесе елдің экономикалық аумағында жүзеге асырылатын шаруашылық бірліктердің жиынтығы (үкімет‚ жеке тұлғалар‚ пайда алмайтын жекеше ұйымдар‚ кәсіпорындар‚ фирмалар‚ компаниялар‚ т.б.). Ұлттық экономиканың мәні ол, атап айтқанда, елдің ұзақ тарихи эволюция нәтижесінде пайда болған өзара байланысты салалар түрлері және әлеуметтік еңбек нысандары, онда әрбір басқа мемлекеттің ұлттық және әлеуметтiк қайта молықтыру белгіленген жүйе болып табылады. Ұлттық экономикаға тигізетін әсері, мемлекеттің географиялық ұстанымын атап айтқанда, тарихи-мәдени дәстүрлері, халықаралық еңбек бөлінісі, оның рөлі және т.б. Ұлттық экономиканың құрылымын мынадай түрлері: 1) тұрмыстық үй шаруашылықтарының арасында өзара қарым-қатынас ретінде ұлттық экономиканың құрылымын қарастыруды білдіреді. 2) әлеуметтік құрылымы. бөлімшесі осындай топтар, кәсіпорындар, жұмыс түрлері әр түрлі критерийлер бойынша жүзеге асырылады. 3) салалық құрылымы, өнеркәсіп және олардың арасындағы өзара қарым-қатынас сипаты мен мәні анықтау бөлу жатады. 4) аумақтық құрылымы, ұлттық экономиканың басталғанға өнімді күштерінің географиялық бөлу талдау тартады; түрлі экономикалық бағыттар бойынша ұлттық экономиканың бөлімшесі; 5) ұлттық экономиканың инфрақұрылымын, экономиканың секторлары арасындағы өзара іс-қимыл нақты түріне және сипатына түсетін; 6) сыртқы сауда құрылымы, әр түрлі өнім топтарының қарым-қатынас сипаты талдау көздейді, олардың импорты мен экспорты. Ұлттық байлық — бұл материалдық және рухани игіліктердің жиынтығы және осы уақытта барлығы қоғам меншігінде болады. Ұлттық байлық құрамына мыналар енеді: а) негізгі өндірістік және өндірістік емес қорлар; ә) айналмалы өндірістік қорлар; б) материалдық резервтер мен сақтандыру қоры; в) айналым қоры; г) тұрғындар мүлкі. Ұлттық байлық құрамына негізгі жер, ормандар, сондай — ақ барланған табиғи ресурстар және олар натуралды түрде есептелінеді. Қазақстан өзінің ауқымы бойынша ұлттық байлықтың үлкен көлемін иеленген. Біздің республикада жалпы жер көлемі 222,5 млн.га мөлшерді құрайды, оның ішінде 82%-ауыл шаруашылығы жеріне жатады. Қазақстанда 21,7 млн.га орман мен табиғи егістіктер, 11 мың өзен, 7 мыңнан астам көл мен су қоймалары бар.Өсімдіктер қоры 6 мыңнан астам түрлерден тұрса, ал жануарлар әлемі алуан түрлі. Ұлттық байлық өзінің қолданылуы бойынша былай бөлінеді: а) өндіріс — құрал жабдығына (еңбек құрал — сайманы, шикізат, материал мен табиғи ресурстар және ә)тұтыну заттарына (тамақ, киім, тұрғын — жай және т.б.), ал өзінің туу тегіне қарай қорланған еңбек өніміне (еңбек құрал — сайманын, шикізат, материал мен тұтыну құрал — жабдығы қорларына) және табиғи ресурстарға (жер, су байлығы, орман және т.б.). Қоғам аса дамымаса, онда оның материалдық негізін табиғи байлықтар құрайды. Ал, қоғам тым дамыса, онда оның материалдық негізін адам еңбегімен жасалған байлық құрайды. Ұлттық байлықты өзінің құрамы бойынша екі топқа бөлуге болады: ұлттық мүлік және табиғи ресурстар. Елдерге материалдық игіліктердің заттай жиынтығы ұлттық мүлікті құрайды. Онда бұрынғы кезеңдегі барлық ұрпақ өміріндегі адамдардың қорланған еңбегінің бейнесі толық бар. Ұлттық байлықтың ең маңызды элементіне өзінің құрамы мен жеке салмағы бойынша ұлттық мүлікті айтамыз, оның үлесіне ұлттық байлықтың жартысынан астамы тиесілі болады. Ол өз бойына халық шаруашылығының өндірістік және өндірістік емес қорларын, оның резервті қорын, тұрғындардың өз басының мүлкін енгізеді. Адам Даму Индексу (АДИ) адамдардың дамуы бойынша мемлекеттерді салыстыратын индекс. Ол бойынша мемлекеттің даму дамымағандығы өлшенеді. Көбінесе АДИ индексіне қарап мемлекеттерді дамыған, дамушы және дамымаған болып бөледі Салаға кіруге қойылатын тосқауылдар және оның түрлері. жүктеу/скачать 0,65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|