Салаға кіруге қойылатынтосқауылдар – бұл салаға кіргісі келетін жаңа фирмалардың кіру жолдарына қойылатын кедергілер. Егер салаға кіру тосқауылдары неғұрлым жоғары болса, онда монополиялық пайда соғұрлым тұрақты сипатта болады. Монополия жағдайында барлық кедергілер былайша екіге бөлінеді:
1)Табиғи (экономикалық) тосқауылдар – бұлар экономикалық себептерден туындайды (өндіріс масштабының тиімділігі, басты ресурстарды бақылау).
2)Жасанды (заңды немесе құқықтық) тосқауылдар – институционалдық жолмен құрылатын, мысалы, үкімет іс-әрекеттерінің салдарынан (патенттер, лицензиялар немесе монополистің әділетсіз іс-әрекеттері) туындайды.
Нарықты монополиялаудың негізгі себептеріне байланысты монополияның мынадай түрлері болады:
1. Жабық (жасанды) монополия – бәсекелестіктен заңды шектеулер көмегімен қорғалған монополияның бір түрі.
2. Табиғи (мемлекеттік) монополия – белгілі бір өнімнің көлемін бір фирманың өндіруі және оны екі немесе одан да көп фирмаларда өндіргеннен гөрі арзанға түсетін өндіріс саласы.
3. Ашық (кездейсоқ) монополия – берілген тауарды өндіретін тек қана бір фирма болып және оның бәсекелестіктен ешқандай арнайы (заңдық шектеулер көмегімен) қорғанышы жоқ болатын жағдай.
Станок құны – 18 мың $. Эксплуатация мерзімі – 10 жыл.Табу керек: жыл сайынғы амортизациялық жинақ және амортизациялық нормасы
А=ПС/Т На=1/N*100%
А=18.000$/10 Hа=1/10*100%
А=1800$(амортизациялық жинақ) Hа=0,1(амортизациялық норма)
24 билет Экономикалық жүйе түсінігі. Экономикалық жүйе даму кезеңдерін анықтау екі тәсілдемесі.
Экономикалық жүйе-экономикалық өнімді өндіру, бөлу, айырбастау және тұтыну процесінде туындайтын негізгі экономикалық қатынастардың нысаны мен мазмұнын анықтайтын қағидаттардың, ережелердің, заңдардың белгіленген және қолданыстағы жиынтығы.. Формациялық тәсіл марксистік теорияға тән. К. Маркс үш мүшелі жіктеуді тұжырымдады.Қалыптасу тәсіліне сәйкес экономикалық жүйелер өндірістің бес әдісінің бейнесін қабылдайды: қарабайыр коммуналдық, құл иеленуші, феодалдық, капиталистік, коммунистік. Өндіріс әдісі өндіргіш күштер мен өндірістік қатынастардың жиынтығы ретінде әрекет етеді.Өркениеттік тәсіл әлемдік тарихты өркениеттердің біртіндеп өзгеруімен біртұтас планетарлық тұтас ретінде зерттеуді қамтиды. Деген сөз "өркениет" латынының "азаматтық". "қоғамдық".Бұл термин мәдениеттің дәрежесі мен деңгейін бағалау үшін қолданылады (мысалы, ежелгі, азиялық, еуропалық). Бұл теория оның дамуының бастапқы кезеңінде. Оның басты міндеті-жүйені құрайтын белгілерді іздеу. Кейбір авторлар еңбек өнімділігін жаңа деңгейге көтеретін өркениеттер төңкерістерін қарастыруды ұсынады.
Экономикалық жүйенің барлық қырларын – экологиялық жағын, аумақтық жағын, әлеуметтік жағын, басқа жақтарын да кешенді түрде алып қараудың маңызы зор. Нарықтық қатынастарға өтпелі кезеңде Экономикалық жүйені ішкі екі жүйе: макродеңгей мен микродеңгей түрінде түсіну кеңінен таралды. Осы тұрғыдан алғанда макродеңгей республикалық заң шығарушы және атқарушы органдар және жергілікті билік органдары ретінде түсінілді. Микродеңгей түрлі салалар ретінде ұғынылды.
Кәсіпкерлікті ұйымдастырудың мәні және негізгі формалары: жеке кәсіпкерлік, серіктестік, корпорация (акционерлік қоғам). Олардың құндылықтары мен кемшіліктері.
Экономикалық теорияда, кәсіпкерлік термин экономистердің еңбегінде ХҮШ ғасырдың аяғы мен ХІХ ғасырдың басында қолданыла бастайды. Бірінші болып ағылшын экономисі Р.Кантильнон қолданды. Оның анықтауынша «Кәсіпкерлік» - бұл табыс табу, (жеке шаруашылығы, қолөнершіремесленник, сатушы т.с.с.). Ол табыс табу үшін, басқаның тауарын белгілі бағамен сатып алып, оны белгісіз бағамен сатады, осы үшін тәуекелге барады.
