«Ер Тарғын»
Жырды алғаш Марабай ақыннан жазып алып бастырған-Н.Ильмински (1862ж Қазанда)1870 ж В.Радлов,1904ж
Н.Саркин,1922ж Ә.Диваевтың жинақтарында жарияланған.8 түрлі нұсқасы сақтаулы.
Ер Тарғынның жары-Ақжүніс,ұлдары-Ардаби,оның екі баласы-Әжігерей мырза,Айғожа (кейін хан болды),тұлпары
Тарлан ат.ЕрТарғынның үш жолдасы-Қарасайұлы Көбен,Алшағырұлы Теген,Өмірұлы Себен(Ханзада ханның
батырлары,Ер тАрғынның батыр жолдастары)
Ақшахан-Қырымның қырық ханының үлкені(Ақжүністің әкесі), Қартқожақ-Ақшаханның батыры,Қанатты қара-
Ақшаханның жорғасы,Ханзада хан-Бұлғыр тауын мекендеген ноғайдың ханы,Сыпыра жырау-дана,ақылшы
қария(Тоқтамыс хан тұсында өмір сүрген XVғ қыпшақ тайпасынан шыққан тарихи тұлға), Домбауыл-қалмақ батыры.
Жыр негізінде Е.Брусиловский «Ер Тарғын»операсын 1937 ж жазды.
«Ер Тарғын»жыры алғаш басылып шыққан қала (Қазан 1862ж)
«Ер Тарғын»жырын алғаш рет жырлап,халық арасына таратқан ақын»(Марабай)
Ер Тарғынның әке-шешесі жоқ қайтыс болып кеткен.
Ер Тарғынның жары ,әрі серігі- Ақжүніс
Ақжүністен туылған ұлдың есімі –Ардаби
Ақжүністің жырдан көрінетін сипатына лайық жауап ( Сұлу да батыл,намысқой да ақылды,өз дегеніне жетпей
қоймайтынбірбеткей айлалы қыз.)
«Сенің қайғыңнан өлемін,»-батырды сүйетінін алғашқы болып өзі мойындаған ару қыз- Ақжүніс
«Қолаң шашты,қой көзді алшаңдаған аруым»деп айтқан(Ер Тарғын-Ақжүніске)
«Мен Қырымның ішінде,Ақшаханның қызы едім,-деп »өзінің тектілігін көрсететін ару қыз (Ақжүніс)
Қара жерге қар жауар
Қарды көр де етім көр.
Қар үстіне қан тамар,
Қанды көр де бетім көр-деген Ақжүністі суреттеуі (Антитеза)
Достарыңызбен бөлісу: |
