1. Біздің заманымызға дейінгі жазу- сызулар мен аңыз- жырлар



жүктеу/скачать 1,81 Mb.
Pdf көрінісі
бет61/242
Дата26.10.2022
өлшемі1,81 Mb.
#45395
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   242
Байланысты:
Көк кітап.Гүлнұр

(Жанғұтты бидің) 
 
 

Шортанбай өлеңдері : («Тар заман», «Осынша азды ел неден?» 
«Байды құдай атқаны», «Опасыз жалған») 

Шортанбай өлеңдері : («Тар заман», «Зар заман») 

«Тар заман», «Зар заман», «Бар заманды» сипаттаған жырау: (Ш.Қанайұлы) 

Ш.Қанайұлының өлеңдерңндегі сарындар: (*Елдің ақшаға құнығуын сынау; *Қазақ даласына келген сауданы 
айыптау; *Патша әкімдерінің озбырлығын сынау) 

Шортанбай өлеңдеріндегі азған заман сипаты : (*Адамдар қарым-қатынасының өзгеруі; *Ақша сауда кпиталының 
келуі;* Құныққан байлардың құлқыны) 
 
 
Мұрат Мөңкеұлы (1843-1906) 
Туған жері: Атырау облысы, Қызылқоға өңірі. 
Шығармалары: «Үш қиян», «Сарыарқа», «Әттең , бір қапы дүние –ай!», «Өлім» , «Оқудан қайтқан жігітке хат», «Еліне 
жазғаны » , «Бір досқа », «Топқа түскендегі толғауы », «Мұраттың жалпыға айтқаны » , «Қыз », т.б. өлеңдері: 
Арнау өлеңдері : «Айжарыққа », «Қарақожа болысқа », «Естемір Тұрабай болысқа », т.б. 
Толғау –дастандары : «Қарасай –Қази », «Қазтуған », «Шәлгез» , 
Айтыстары : Жылқышымен (17 жасында ) , Бала Оразбен (20жасында ) , Жантолымен , Қаниязбен ,Тыныштықпен , 
Жаскелеңмен (25 жасында). 
Жас шағында Есет би мен Абылай ақыннан өнеге алады .мұрын жырау Сеңгірбайұлына ұстаздық еткен. «Қырымның қырық 
батыры »жырын ,Сыпыра жырау , Асан қайғы , Шалкиіз ,Қазтуған ,Жиембет ,т.б.шығармаларын жеткізуші . «Мұраттың 
Жантолы қызбен айтысы »-оның ақындық қабілет-қарымын жаңаша қырынан танытқан айтыс. 
Мұрат Мөңкеұлының өмір сүрген жылдары: (1843-1906)
Атақты Есет шешеннен өнеге алған ақын: (Мұрат Мөңкеұлы ) 
М.Мөңкеұлының 17жасында айтысып жеңген ақыны: (Жылқышы) 
М.Мөңкеұлының айтысқы түскен ақындарына жатпайтын ақын :(Сүйінбай ) 
Беріште Есет , Айтуар , 
Анайы туған Қарқуар – 
Солардан қалған бұ дүния , 
Өлімнің сондай жайты бар, -деген шумақ алынған Мұраттың өлеңі: (Өлім) 
Киім кисе ,жеңі жоқ , 
Етегі бар да , белі жоқ ... 
Ел биледі бір сымпыс
Екі бұты таралған ,- деген өлеі шумағы алынған ақын :(М.Мөңкеұлын) 
Болашақ ұрпақтың қамын ойлап зар толғаған үзіндінің авторы
Мен қауіп еткеннен айтамын : 
Кейінгі туған баланың

Ұстай ма деп білегін , 
Шая ма деп жүрегін, 
Ащы суға тойдырып, 
 Бұза ма деп реңін:( М.Мөңкеұлы)
М.Мөңкеұлының өлеңдері : (Үш қиян ,Өлім , Әттең , бір қапы дүние –ай!) 
«Әттең , бір қапы дүние –ай!» өлеңінің авторы :(М.Мөңкеұлы) 
Еділді тартып алғаны – 
Етекке қолды салғаны . 
Жайықты тартып алғаны – 
Жағаға қолды салғаны ,-деген үзінді кімнің өлеңінен алынған: (М.Мөңкеұлының) 
М.Мөңкеұлының шоқтығы биік толғауы:(Үш қиян)
Асан қайғы , Қазтуған , 
Орақ , Мамай , Телағыс – 
Шораның шұбап кеткен жер ,-деген тармақтар алынған шығарма: (Үш қиян) 
Заманы қайтіп түзелсін – 
Ақшасына сүйеніп
Қоңсыдан туған би болды . 
Айтқан сөзі пұл болды . 
Ақылсыздың баласы 
Заманың мұндай сұм болды !..Үзінді авторы :( М.Мөңкеұлы «Үш қиян») 
М.Мөңкеұлының әдемілік пен сұлулықты суреттеген өлеңі :(Жалғаншы пәни жалғанда). 
М.Мөңкеұлының жер ,құтты қоныс жайлы толғаулары : («Сарыарқы»,«Қазтуған ») 
ХV ғасырда өмір сүрген атақты жырау Қазтуған жайында толғау –дастан жазаған ақын :(М.Мөңкеұлы) 
М.Мөңкеұлының хат үлгісінде жазған үш туындысы: («Оқудан қайтқан жігітке хат» , «Еліне жазғаны » , «Бір досқа ») 
М.Мөңкеұлының эпостық поэма деуге болатын , ең көлемді эпикалық шығармасы: (Қарасай -Қази) 
М.Мөңкеұлының ноғайлы жұртының аңыздарын баяндайтын жыры: (Қарасай –Қази) 
Орақ батыр , Ақмырза , Кәрібоз , М.Мөңкеұлының қай шығармасынан кездеседі ?: (Қарасай -Қази) 
М.Мөңкеұлының жырында жастай жетім қалған батыр –ұландар :( Қарасай мен Қази ) ( Елге жау шапқан кезде Қарасай 

жүктеу/скачать 1,81 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   242



©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет
Lessons
Curriculum vitae
Documents