1 дәріс. Механикалық қозғалыстардың теориялық негіздері
жүктеу/скачать 3,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Дәрістер мазмұны
| F
және ' 2 F күштермен қысым жасайды. Бұл күштерді гироскоптық күштер деп атайды. Гироскоп осін ω бұрыштық жылдамдықпен еріксіз бұрғанда подшипниктердің оське әрекет жасаған күштердің моменті (9.5.1) формуламен анықталады. Ал, подшипниктерге түскен гироскоптық күштердің моменті ( ) = M L ω (9.5.2) формуламен өрнектеледі. Егер айналып тұрған дененің осін қолға алып, қайсыбір бағытта бұра бастасақ, ол үшін қажетті күш моменті бірден сезіледі. Дене перпендикуляр бағытта бұрыла бастағандықтан, оның осін қолда нық ұстау үшін, бұрылу жылдамдығы артқан сайын өсе беретін, әжептеуір күш салу керек. Кез келген машина бұрылған жағдайда оның тез айналатын бөліктеріндегі подшипниктер осьтеріне дәл осындай гироскоптық күштер әрекет жасайды. Мысалы, кеме немесе ұшақ бағытын өзгерткенде кеме турбинасының немесе ұшақ винтінің осьтеріндегі подшипниктерге айтарлықтай күш түседі. Осы айтылған гироскоптық күштердің табиғатын айқындайық. Ол үшін бұрыштық ω жылдамдықпен айналған дискінің қозғалысын қарастырайық (9.5.2-сурет). Дискіні массалары m материялық нүктелерден құрылған деп елестетейік. Оған сыртқы күштердің M моменті әрекет жасасын. Бұл моменттің әсерінен диск x осін ω ’ бұрыштық жылдамдықпен айналуға ұмтылады. Осының салдарынан диск нүктелеріне ( ) 2 к m = − F ω υ Кориолис күштері әрекет жасай бастайды. Кориолис күштері дискінің 9.5.1 - сурет O L L dL F 1 F 2 F 2 F 1 M O O O d O O |