1 дәріс. Механикалық қозғалыстардың теориялық негіздері
– ші ғарыштық жылдамдық. Планетааралық қатынастар
жүктеу/скачать 3,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Дәрістер мазмұны
| 3 – ші ғарыштық жылдамдық. Планетааралық қатынастар.
Денеге Күн жүйесін тастап, алыстағы аспан денелеріне қозғалу үшін қажетті бастапқы жылдамдықты 3 - 3 -ші ғарыштық жылдамдық дейді. Бұл жылдамдықты анықтау үшін дене Күннен Жер орбитасының радиусына тең қашықтықта орналасты деп санап, энергияның сақталу заңын (7.3.3) түрінде қолданайық: 2 3 0 2 к m mM R = , (7.3.5) мұнда к M - Күн массасы, 0 R - Жердің Күнді айналу орбитасының радиусы. (7.3.5) – тен 3 – ші ғарыштық жылдамдық мынаған тең: 3 0 2 = к M 42 км/с R . (7.3.6) Жоғарыда келтірілген ғарыштық жылдамдықтардың мәндері жуық деп санау керек. Мысалы, бұл есептеулерде ауаның кедергісі, Жер қыртысының тығыздығы, Жердің пішіні, Жердің тартылу өрісінің біртекті еместігі, сол сияқты Айдың, Күннің, басқа планеталардың қозғалысының әсерлері ескерілмеген. Шынында, егер жасанды серікті Жердің экваторынан оның айналу бағытында, яғни батыстан шығысқа қарай ұшырсақ, бастапқы 1 жылдамдық 0,5 км/с шамаға (Жер бетінің экватордағы сызықтық жылдамдығы) азаяды. Дене алыстағы объектілерге ұшырылғанда ұтыс анағұрлым елеулі болады. Мысалы, Юпитер немесе Уран сияқты алыстағы планеталарға ұшқанда зымыран қозғалысын Жердің Күнді айналу бағытында бастаса, ұтыс жуықтап алғанда 30 км/с (Жердің Күнді айналу жылдамдығы) құрады. Яғни, алыс планеталарға ғарыштық ұшуға зымыран Жердің Күнді айналу бағытымен бағыттас қозғала бастаса, бастапқы жылдамдық 3 42 30 12 / км с − - ке тең болса жеткілікті. Күрделі дәлірек есептеулер 3 – ші ғарыштық жылдамдықтың 16,7 км/с мәнін береді. 7.4. Жер жасанды серіктерінің қозғалысы. Жер пішіні 7.4.1. Жер жасанды серіктерінің қозғалысы Жер жасанды серіктерінің қозғалысы екі себепке байланысты Кеплер заңдарына бағынбайды: 1. Жер тығыздығы көлем бойынша біртекті таралған дәл шар емес. Сондықтан оның тартылыс өрісі Жердің геометриялық центрінде орналасқан нүктелік массаның тартылыс өрісіне эквивалентті емес. 2. Жер атмосферасының тежеу әсеріне байланысты жасанды серіктер орбиталарының түрі мен өлшемдері өзгеріп, ақырында олар Жер бетіне құлайды. Жасанды серіктер қозғалысының Кеплер заңдарынан ауытқуларына қарап, Жердің пішіні, оның көлемі бойынша тығыздықтың таралуы, атмосфераның құрылымы туралы пікірлер тұжырымдауға болады. Сондықтан жасанды серіктердің қозғалысын зерттеулер осы сұрақтарға толығырақ жауаптар беруге мүмкіндік берді. Соларға қысқаша тоқталып кетейік. жүктеу/скачать 3,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|