1 дәріс. Механикалық қозғалыстардың теориялық негіздері
жүктеу/скачать 3,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Дәрістер мазмұны
| r
i О L i F 1 F 2 F 3 m g L z • Центрлік бас осьтерге сәйкес инерция моменттерін дене инерциясының центрлік бас моменттері деп атайды. Жалпы жағдай үшін бұл моменттер бірдей емес. Мысалы, шар үшін 1 2 3 I I I = = болғанмен, цилиндрде 1 2 2 3 ; , I I I I = ал параллелепипедте 1 2 3 I I I . Пішіні кез келген дененің центрлік бас инерция моменттері өзара тең болулары үшін оның массасы белгілі бір ретпен үлестірілуі қажет. Ондай ерекше денелерді шарлық зырылдауық дейді. Мұндай денелердің инерция центрі арқылы өткен кез келген ось еркін осьтердің қасиеттеріне ие болады, яғни центрлік бас осьтердің ешқайсысы бекітілмеген. 1 2 3 I I I = шарты орындалатын денелер біртекті айналатын денелер сияқты болады, оларды симметриялы зырылдауықтар деп атайды. Керісінше, 1 2 3 I I I шарты орындалса, ондай денелерді симметриясыз зырылдауықтар дейді. Егер дене сыртқы күштер жоқ кезде айналса, онда оның тек инерция моментінің максимум жєне минимум мәндеріне сәйкес центрлік бас осьтерді айналуы ғана орнықты болады. Ал, аралық моменттерге сәйкес осьтерді айналу процесі орнықты болмайды. Яғни дене центрлік бас осьтерден сәл ауытқыған осьтерді айналып қозғала бастағанда пайда болатын күштер, егер инерция моменті аралық мәндерге ие болса, ауытқу шамасын өсіре түседі, ал дене орнықты осьті айналса, керісінше, ол ауытқуды азайтады.Егер сыртқы әрекет жасаушы күш болса, мысалы, дене жіпке ілініп тұрса, инерция моментінің ең үлкен мәніне сәйкес болатын центрлік бас осьті айналу ғана орнықты болады. Мысалы, шеткі нүктелерінің біреуінде жіпке ілінген дискіні жіппен қоса оның диаметрінің бойында жатқан осьті айналдырайық. Сонда айналу жылдамдығының бір анықталған мәнінде диск оның инерция центрі арқылы өткен, бетіне перпендикуляр осьті айнала бастайды. жүктеу/скачать 3,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|