60)Гипотеза. Гипотезаны әзірлеу кезеңдері
Гипотеза) — белгілі бір құбылысты түсіндіру үшін алға тартылатын және тәжірибе түрінде тексеруді және сенімді ғылыми теория болып қалыптасу үшін теориялық негізді талап ететін ғылыми болжам, дәлелденбеген тұжырымдама, жорамал.
Әдетте гипотеза өзін құптайтын байқауларға (мысалдарға) негізделе жасалады, сондықтан рас болып көрінеді. Гипотезаны аяғында не дәлелдеп ақиқатқа айналдырады, немесе одан (қарсы мысал келтіру арқылы) бас тартып алдамшы тұжырымдамаға жатқызады.
Бірінші кезеңде эмпирикалық бақылау негізінде кейбір процесс немесе оқиға бөлінеді. Бұл үдеріске немесе оқиғаға қатысты кейбір f1, F2, F3 байқалатын фактілердің көптігі анықталады. Гипотезаны құрудың алғышарттары бұрын белгілі ғылыми теориялар немесе басқа да түсініктемелер шеңберіне сәйкес келмейтін бірқатар жаңа фактілерді түсіндіру қажеттілігі туындаған кезде пайда болады.
Екінші кезеңде фактілердің синтезі жүзеге асырылады және гипотеза (немесе гипотеза) тұжырымдалады, яғни осы фактілерді түсіндіретін болжамдар. Г теориялық білімін, сондай-ақ {F} анықталған көптеген фактілерді пайдалана отырып, осы фактілерді түсіндіру үшін h гипотезасын ұсынады.
Гипотезаны құру кезінде оның қазіргі теорияларды ескеруі, фактілердің ең көп санын түсіндіруі, сондай-ақ оларды негіздеу нысаны бойынша мүмкіндігінше қарапайым болуына назар аудару қажет. Жақсы ұйымдастырылған ғылыми гипотеза жоғары деңгейде дамуы тиіс.
61)Эксперимент. Зертханалық эксперимент
Эксперимент (ғылыми тәжірибе). Психология жөнінде ғылыми-зерттеу жүргізуде эксперименттік әдіс кеңінен қолданылады. Эксперименттік әдістің артықшылығы, бізге керекті үрдіс пен құбылыс қашан көрінеді деп күтіп отырудың қажеті жоқ. Эксперимент жасағанда психикалық үрдістерді неғұрлым дәлме-дәл көрсететін олардың уақытын, өту шапшаңдығын т.б. өлшейтін арнаулы аспаптар, аппараттар қолданылады. Эксперименттің екі түрі бар: лабораториялық және табиғи.
Лабораториялық экспериментті алғашқы рет В. Вундт, Лейпцигқаласында 1879 жылы жүргізді. Лабораториялық эксперимент, мысалы, балалар зейінінің қасиеттерін, сезгіштік қасиеттерін, ақыл-ойының даму деңгейін, белгілі мамандыққа икемділігін анықтайтын құрал-жабдықтарды қолдана отырып, арнайы жабдықталған орындарда өткізіледі.
Достарыңызбен бөлісу: |
