19. Ғылыми зерттеудің әдіснамасы мен әдістері. Аида
Ғылыми зерттеу әдісі - объективті шындықты білудің тәсілі. Әдіс-бұл белгілі бір әрекеттер, әдістер, операциялар тізбегі.
Зерттелетін объектілердің мазмұнына байланысты жаратылыстану әдістері мен әлеуметтік-гуманитарлық зерттеу әдістері ажыратылады.
Зерттеу әдістерін ғылым салалары бойынша жіктейді: математикалық, биологиялық, медициналық, әлеуметтік- экономикалық, құқықтық және т. б.
Таным деңгейіне байланысты эмпирикалық, теориялық және метатеоретикалық деңгейлердің әдістері ажыратылады. Эмпирикалық деңгейдің әдістеріне бақылау, сипаттау, салыстыру, санау, өлшеу, сауалнама, сұхбат, тестілеу, эксперимент, модельдеу және т. б.
Теориялық деңгейдің әдістері аксиоматикалық, гипотетикалық (гипотетикалық-дедуктивті), формализация, абстракция, жалпы логикалық әдістер (талдау, синтез, индукция, дедукция, ұқсастық) және т. б.
Метатеоретикалық деңгейдің әдістері диалектикалық, метафизикалық, герменевтикалық және т.б. кейбір ғалымдар бұл деңгейге жүйелік талдау әдісін, ал басқалары оны жалпы логикалық әдістердің қатарына қосады.
Қолдану саласына және қауымдастық дәрежесіне байланысты әдістер ажыратылады:
1) барлық ғылымдарда және танымның барлық кезеңдерінде әрекет ететін әмбебап (философиялық);
2) гуманитарлық, жаратылыстану және техникалық ғылымдарда қолданылуы мүмкін жалпы ғылыми;
3) жеке – туыстық ғылымдар үшін;
4) арнайы – нақты ғылым, ғылыми таным саласы үшін.
Әдістердің ұқсас классификациясын құқықтық әдебиеттерден табуға болады.
20. Ғылыми зерттеулерді жоспарлау Алина Зерттеу жұмысын жүргізу алдын ала жоспарланады. Белгілі тақырыпта зерттеу жұмысын ұйымдастырудың кезеңдеріне сәйкес алдымен зерттеу жұмысының мақсат-міндеті анықталып, мазмұны нақтыланады. Осы құрылым бойынша теориялық және тәжірибелік бөлімдерде зерттеу тақырыбына байланысты жұмыстар жүзеге асырылады. Зерттеу мақсатында белгіленген нәтижеге қол жеткізу үшін зерттеу жұмысының жоспарына сай іс-әрекеттер жүйелі түрде орындалуы керек деп ойлаймын. Белгілі бір ғылымдағы теориялық болжам мен білімнің тәжірибе жүзінде дәлелденуі зерттеу жұмысының маңызды бөлігі болып есептеледі.