1. Физиологияның ғылым ретінде жалпы сипаттамасы
Нерв талшықтарының физиологиялық қасиеттері
жүктеу/скачать 1,43 Mb. Pdf көрінісі
|
| 41. Нерв талшықтарының физиологиялық қасиеттері.
Жүйке талшықтарының қасиеттері. Нерв талшықтары (нерв жасушаларының өсінділері) нерв импульстерін жүргізуді жүзеге асырады. Нерв талшықтары миелинді (миелинді қабықпен қапталған) және миелинсіз болып бөлінеді. Миелин талшықтары қозғалыс нервтерінде, ал миелинсіз — вегетативтік жүйке жүйесінде басым. Нерв талшықтарынан нервтер немесе нерв бағаналары қалыптасады. Нервтің құрамына миелин және миелинсіз талшықтар кіреді. ОЖЖ-да рецепторлардан қозуды жүргізетін жүйке талшықтары афференттік деп аталады, ал ОЖЖ — дан атқарушы органдарға қозуды жүргізетін 126ЖМ Назарқұл Еркебұлан талшықтар эфференттік деп аталады. Нерв талшығы белгілі бір физиологиялық қасиеттерге ие: қоздырғыштығы, өткізгіштігі және лабильділігі. Жүйке талшығы өте төмен шаршаумен сипатталады. Бұл нерв талшығы бойынша әсер етудің бір әлеуетін жүргізген кезде иондық градиенттерді қалпына келтіру үшін АТФ-ның өте аз мөлшері жұмсалады. Қозуды жүргізу заңдары. Жүйке талшықтары бойынша қозуды жүргізу белгілі бір заңдарға сәйкес жүзеге асырылады. Екі жақты қозу Заңы. Нерв талшығы бойынша қозу оның пайда болған орнынан екі жаққа да таралады, яғни орталықтандырып және ортадан тепкіш. Егер бір-бірінен белгілі бір қашықтықта тіркейтін электродтарды нерв талшық салса, ал олардың арасында тітіркену болса, оны тексеруге болады. Бұл жағдайда қозу екі электродпен де тіркеледі. Анатомиялық және физиологиялық тұтастық Заңы. Жүйке талшығы бойынша қозу оның физиологиялық және анатомиялық тұтастығы кезінде жүргізілуі мүмкін. Жүйке талшығына түрлі әсер ету анатомиялық тұтастықтың сақталуына қарамастан, физиологиялық тұтастықтың бұзылуына әкелуі мүмкін. Нәтижесінде бүлінген талшық учаскесі арқылы қозу жұмысы бұзылады. Қозудың оқшауланған Заңы. Нерв құрамындағы қозу әртүрлі нерв талшықтары бойынша оқшауланған, яғни бір талшықтан екіншісіне ауыспайды. Қозудың оқшауланған өткізілуі жасушааралық сұйықтықтың электрлік кедергісі жүйке талшықтары мембраналарының кедергісінен едәуір төмен болғандықтан түсіндіріледі. Сондықтан нерв талшығының қозған және бос емес учаскелері арасында пайда болатын жергілікті токтың негізгі бөлігі жасушааралық кеңістіктер бойынша өтеді. Қозудың оқшауланған жүргізілуі маңызды биологиялық мәнге ие, өйткені нервтерде әртүрлі мүшелерді иннервациялайтын функционалдық ажыратылатын нерв талшықтарының көп саны бар. Және бір жүйке талшығынан басқа иннерцияланатын органға қозу таратылған жағдайда қалыпты жұмыс істей алмайды. Жүйке талшықтарының физиологиялық қасиеттері: 1) қозу – тітіркенуге жауап ретінде қозу жағдайына келу қабілеті; 2) өткізгіштігі – барлық ұзындығы бойынша тітіркену орнынан әсер ету әлеуеті түрінде жүйке қозуын беру қабілеті; 3) рефрактерлілік (тұрақтылық) – қозу процесінде қоздырғыштықты уақытша күрт төмендету қасиеті. 4) лабильность – белгілі бір жылдамдықпен тітіркенуге әрекет ету қабілеті. Лабильділік белгілі бір уақыт кезеңінде (1 с) қозу импульстерінің ең көп санымен әсер ететін тітіркену ырғағына дәл сәйкестікте сипатталады. жүктеу/скачать 1,43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|