123. Жамбыл Жабаев шығарған «Сұраншы батыр», «Өтеген батыр» тарихи жырлары. Жамбыл «Сұраншы батырды» ұстазы Сүйінбайдан үйреніп, оны кейін шығармашылық шабытпен дамыта жырлаған. Шығарма тақырыбына елдік, ерлік, ынтымақ-бірлік мәселелері арқау болған. Жырдың сюжет желісіне қарағанда, Сұраншының аса намысқой, әділдік жолында төреге де, бай-бағланға да бас имейтін бірбеткей, ержүрек, досқа адал, дұшпанына қатал адам болғандығы байқалады. Жырдың негізгі идеясы – батырдың Қоқан шапқыншыларына қарсы ұлт-азаттық көтерілісі, Жетісу елінің тыныштығын сақтап, руаралық кикілжіңдерге жол бермей, бейбіт өмірге қол жеткізу мәселесі. Сұраншы бастаған батырлар осы мақсатты орындау үшін аттан түспеді, сол жолда жандарын пида етті.
Жамбыл Жабаев «Өтеген батыр» дастанында батыр өмірінің соңғы кезеңдерін, яғни орыс отаршылдарынан елін сақтап қалу үшін жайлы қоныс іздеу сапарын баяндаған. Бұл ретте ол – тек жаужүрек батыр, қол бастаған сардар, ел бастаған көсем ғана емес, болашақ ұрпақтарының қамын ойлаған абыз, ойшыл дана, сәуегей. Тағы бір үлкен ерекшелік, ол Өтегеннің бейбіт өмірдегі көзсіз ерліктерін, ХҮ ғасырда өмір сүрген Асан Қайғыдан кейінгі қазақ қоғамында, ру басшыларында бола бермейтін қасиеттерін, тарихи тұлғасын бейнелеуінде. Жырда Өтегеннің бейнесі келешек ұрпақтың еркіндігін арман-мақсат еткен, бұл жолда табиғаттың апатынан да, тағдырдың қиын-қыспақ кедергілерінен де, айдаһар мен жезтырнақтан да тайсалмайтын, әлсізге көмек қолын созып, сол үшін қажетті болған жағдайда жанын да құрбан етуге дайын көзсіз батыр, кемеңгер абыз ретінде сомдалады. «Өтеген батыр» жырының оқиғалар желісі жайлы қоныс іздеу сарынына құрылғандықтан, құрылымында тарихи оқиғалар, белгілі адамдардың бейнелері қамтылмаған. Керісінше, батырдың тұлғасы мифтік, ертегілік, аңыздың кейіпкерлердің іс-әрекеттері арқылы көрініс береді.
