1. Қышқыл топыраққа кальций гидроксидінің артық мөлшерін қосады. Топырақтың рН мәні қалай өзгереді?
|
рН өзгерісі
|
Соңгы рН мәні
|
А
B
C
D
|
Артады
Артады
Кемиді
Кемиді
|
7
10
7
5
|
2. Кальций карбонатына артық мөлшерде сұйытылған тұз қышқылын қосқанда ерітіндіде кездесетін анион?
3. Кальций карбонаты тұз қышқылымен әрекеттескенде көміртек (IV) оксиді түзіледі.
CaCO3(қ) + 2HCl(с) → CaCl2(ер) + H2O(с) + CO2(г)
Реакцияның жылдамдығы төменде көрсетілген құрылғы көмегімен өлшенді.
Тағы қандай қосымша құрал қажет?
Бюретка
Сағат
Газға жинауға арналған шприц
Термометр
4. Мәрмәрдан жасалған мүсіндер қышқылдық жаңбырлар әсерінен бұзылады. Мәрмәрдің - химиялық атауы кальций карбонаты.
Оқушы мәрмер сынықтары мен азот қышқылының арасындағы реакцияға зерттеу жүргізді.
CaCO3(қ) + 2HCl(с) → CaCl2(ер) + H2O(с) + CO2(г)
Суретте оқушы пайдаланған құрылғы көрсетілген.
Оқушы тәжірибе барысындағы өзгерістерді әр бір минут сайын жазып отырды. Нәтижесі кестеде берілген.
Уақыт/ минут
|
Масса өзгерісі /г
|
Уақыт/ минут
|
Масса өзгерісі /г
|
0
|
93.30
|
8
|
93.18
|
1
|
93.28
|
9
|
93.17
|
2
|
93.26
|
10
|
93.16
|
3
|
93.24
|
11
|
93.15
|
4
|
93.22
|
12
|
93.15
|
5
|
93.21
|
13
|
93.14
|
6
|
93.20
|
14
|
93.14
|
7
|
93.19
|
|
|
а. Не себепті уақыт өткен сайын массасы азаяды?
__________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________[1]
b. Оқушы тәжірибе аяқталғанын қалай біле алады?
__________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________[1]
с. (i) Көлемі 50 см3 2.0 моль/дм3 азот қышқылы ерітіндісіндегі азот қышқылының зат мөлшерін анықтаңыз.
(ii) Массасы 2.0 г кальций карбонатының зат мөлшерін анықтаңыз.
5. Көптеген металл карбонаттары температураның әсерінен ыдырайды.
а. Метал карбонаты ыдырағанда түзілетін газды атап, оған сапалық реакция ұсыныңыз.
Түзілетін газ: _____________________________________________________________________
Сапалық анықтау: __________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________[2]
b. Кальций оксидін кальций карбонатын ыдырату арқылы алады. Сәйкес реакция теңдеуін жазыңыз,
______________________________________________________________________________ [1]
с. Оқушы бес түрлі металл карбонаттарының ыдрауын зерттеуді. Суретте оқушы зерттеуге қолданған құрылғының суреті көрсетілген.
Оқушы Бунзен қыздырғышы арқылы 0,010 моль металл карбонаттарын қыздырады. Ол көлемі 100 см3 газды шприцке жинауға кететін уақытты өлшейді. Нәтижесі кестеде берілген.
Карбонаттар
|
100 см3 газды жинауға кететін уақыт/ c
|
Металл U карбонаты
Металл V карбонаты
Металл X карбонаты
Металл Y карбонаты
Металл Z карбонаты
|
25
100
300
1000 c ішінде газ түзілмейді
50
|
Оқушы кальций карбонаты, мыс (ІІ карбонаты, магний карбонаты, натрий карбонаты және мырыш карбонатын қолданады.
Әрбір металды анықтау үшін кестені толтырыңыз.
Металл
|
Металдың аталуы
|
U
V
X
Y
Z
|
_______________________________________________________________________________________________________________________________________
|
Металдарды анықтауда оқушының нәтижесін қалай қолданғаныңызды түсіндіріңіз.
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ [2]
d. Металл нитраттарын қыздырғанда ыдырайды. Кальций нитратын қыздырғанда кальций оксиді, азот диоксиді және оттегі түзіледі.
2Ca(NO3)2(қ) + 2CaO(қ) = + 4NO2(г) + O2(г)
Зат мөлшері 0,010 моль нитрат ыдырағанда түзілетін газдардың молекула санын анықтаңыз.
______________________________ [2]
(iii) Қай реагент артық мөлшерде алынған? Өз жауабыңызды дәлелдеңіз.
[5]
d. Оқушы 50 см3 2.0 моль/дм3 азот қышқылы ерітіндісін және 2.0 г кальций карбонатын алып тәжірибені қайта жасайды. Бірақ бұл жолы ерітіндіні қыздырады. Бөлшектік теория тұрғысынан реакцияның жылдамдығына температураның әсерін түсіндіріңіз.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________[3]
6. Бұл сұрақтар кальцийдің қосылыстарына байланысты.
а. Кальций карбонатының термиялық ыдырауының теңдеуін жазыңыз, егер реакция өнімдерінің бірі кальций оксиді болса,
_______________________________________________________________________________ [1]
b. Кальций оксидіне су қосқанда кальций гидроксиді түзіледі.
(і) Кальций оксидінің сумен реакция теңдеуін жазыңыз.
_______________________________________________________________________________ [1]
(іі) Қатты кальций гидроксиді көміртек диоксидімен баяу әрекеттеседі. Реакция өнімін атаңыз.
_______________________________________________________________________________ [1]
с. Цементті кальций карбонаты мен сазды жоғары температурада қыздыру арқылы алады. Алынтаны өнімдердің біріне кальций силикатының Ca3SiO5 бір түрі жатады.
912 г Ca3SiO5 түзілетін кальций гидроксидінің массасын есептеңіз.
[3]
7. Оқушы кальций карбонатының артық мөлшеріне 50 см3 0,10 моль/дм3 тұз қышқылының ерітіндісін қосты.
(і) Кальций карбонаты мен тұз қышқылының реакция теңдеуін жазыңыздар.
______________________________________________________________________________ [1]
(іі) Алғашқы 2 минутта 24 см3 газ жиналды. 2 минуттағы газдың түзілу жылдамдығын (см3/с) есептеңіз.
__________________ см3/с [1]
с. Оқушы тәжірибені тұз қышқылының орнына 50 см3 0,10 моль/дм3 этан қышқылын алып жасады. Не себепті екінші тәжірибеде реакция баяу жүргенін түсіндіріңіз.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________ [3]
Достарыңызбен бөлісу: |