58.Төте жазудың ерекшелігі неде?Кластермен түсіндіріңіз.
А.Байтұрсынұлының әліпби қатарынан шығарып тастаған таңбалар:ش, ث, ژ, ه, ف, ع, ط , ظ, ص, ض , ذ, ح, خ
24 әріп, 1 дәйекше болды. Ал дыбыстың саны, ғалымның өзі айтқандай – 43.
Төте жазу орфографиясының бір өзгешелігі <ш> орнына ч әрпінің қолданылуы.
Төте жазудың ерекшелігі
<ш> дыбысы дан гөрі <ж>-ға жақын, олай болғанда ш әріпінің түрі де (ж-ға) жақын болғаны ұнамдырақ көрінеді.
Тағы бір ерекшелігі харакаттардың қолданылуы болып табылады.
Шығыс Түркістандағы (ҚХР) Шыңжаң автономиялы ауданындағы қазақтар А.Байтұрсынов әліпбиін қазіргі кезге дейін қолданып келеді.
59.Араб жазуы мен төте жазудың айырмашылығы мен ұқсастығы неде?Венн диаграммасына салыңыз.
Айырмашылығы (Араб жазуы)
Оңнан солға қарай жазылады.Бас әріптері болмайды.Әріптер бір-біріне қосылып жазылады.Араб жазуында 28 әріп бар.Олардың үшеуі (а, и, у) созылыңқы дауысты дыбыстарды,қалғандары дауыссыз дыбыстарды бейнелейді.Дауыссыз дыбыстардың асты-үстіне харакаттар (көмекші белгілер) қойылады.Араб жазуы қазіргі кезде барлық араб елдерінде, ислам дінін ұстанатын бірқатар мемлекеттерде (Индонезия, Үндістан, Иран, Ауғанстан, Кавказ елдері және Орта Азия, т. б.) қолданылады.
Айырмашылығы (Төте жазу)
Қазақ тілінің төл дыбыстарына ғана тән 28 әріптен тұратын әліпби. Нақтысында, әліпби 24 таңбадан және дәйекшеден тұрады.Егер, "ء" дәйекше сөз алдына қойылса,сол сөздегі барлық дауысты дыбыстар жіңішке деп түсінілген.Әліпбиде қазақ тіліне тән, төл дыбыстарға ғана орын беріліп, кірме дыбыстар алынбайды.Шығыс Түркістандағы (ҚХР) Шыңжаң автономиялы ауданындағы қазақтар А.Байтұрсынов әліпбиін қазіргі кезге дейін қолданып келеді.
Ұқсастықтары
Екі әліпбидіңде жазылу бағыты оңнан солға қарай нұсқалған.Екі әліпбидегі әріптер саны 28 делінген.Деседе,араб әліпбиінде 29 таңба бар деген деректер кездеседі.Ең басты ұқсастығы қазіргі кезге дейін әліпбилер өзіндік күшін жоя қоймаған.Әлі күнге шейін қолданыста,қызметтерін атқарып келеді.
60.Латын графикасына өтудің тілдік және тілдік емес себептерін «Т» кестесіне салып,мысалдармен дәйектіңіз.
Достарыңызбен бөлісу: |
