1-БӨЛІМ. СПОРТТЫҚ ЖАТТЫҒУЛАР Спорт дегеніміз ол- белгілі ережелер немесе дәстүрлерге сай көбінесе жарыс күйінде өтетін әрекет.
Спорт жалпы алғанда физикалық мығымдығы өте маңызды болатын (жеңіске немесе жеңіліске әкелетін) әрекетті сипаттағанымен, ақыл-ой немесе құрал-жабдық сапасы да маңызды рөл атқаратын ақыл-ой спорты және мотор спортына қатысты айтылады.
Адам баласы спортпен денсаулығын жақсарту, моральді және затты қанағаттану үшін, өзін-өзі дамыту үшін шұғылданады.Дене тәрбиесінде ойындар екіге бөлінеді. Олар қозғалыс ойындары және спорттық ойындар.Қозғалыс ойындары-бұл ойыншылардың реттелмеген санымен,ойынға қатаң ережелер мен құрылымдардың болмауымен сипатталатын ойын.Ал спорттық ойындарда қатаң ережелер мен құрылымдардың болуымен сипатталады.Спорттық ойындар үшін арнайы жабдықталған стандартты спорт алаңдары немесе спорт залдары қажет.Спорттық ойын түрлеріне баскетбол,футбол,волейбол,бейсбол,теннис жатады.
Дене жаттығулары — белгілі бір мақсаттарға жетуге (қозғалыс міндеттерін шешуге) бағытталған үздіксіз бір-бірімен байланысқан қозғалыс қимылдарының жиынтығы. Жарыстық спорттық жаттығуда қозғалыс әрекеттерінің тұтастығы барынша жоғары спорттық нәтижелерге жетуге бағытталған.Дене жаттығуының ең көбірек жалпы физиологиялық жіктелуі сол жаттығуды орындауға қатысатын еттер белсенділігінің үш негізгі сипаттамасының бөлінумен:белсенді еттер салмағының көлемімен;еттердің жиырылу түрімен (статикалық немесе динамикалық);жиырылудың күшімен және қуаттылығымен байланысты.Белсенді еттер салмағының көлеміне байланысты дене жаттығуын шектеген (жаттығуларды орындауға бүкіл ет көлемінің үштен бірінен азырақ қатысқандар); аймақтық (жаттығуларды орындағы бүкіл ет көлемінің жартысынан астамы қатысқанды) деп бөлінеді. Спорттық жаттығулардың басым көпшілігі оның ауқымына байланысты. Сол жаттығуды орындауға қатысатын негізгі ет топтарының жиырылу түріне сәйкес, олар статикалық және динамикалық болып бөлінеді.Статикалық жаттығуға ұстап тұратын қалыпты қамтамасыз ететіндерді (мысалы, гимнасшы мен мәнерлеп сырғанаушыда) жатқызады. Дегенмен де дене жаттығуының көпшілігі динамикалық (жүру, жүгіру, жүзу) болады.
1.1Спорттық жаттығу құрылымының жалпы сипаттамасы.