2. Метрология және стандарттау жөніндегі халықаралық ұйымдар 2.1 Ұйымдар Қазіргі уақытта төрт халықаралық ұйым халықаралық деңгейде стандарттау және метрология саласындағы көпжақты ынтымақтастықтың негізгі орталықтары болып табылады. Әрбір ұйым стандарттау мен метрологияның бір немесе бірнеше аспектілері бойынша халықаралық үйлестіруге жауапты.
Стандарттау жөніндегі халықаралық ұйымдар – ИСО, МЭК, метрология бойынша халықаралық ұйымдар: бұл 1875 жылы метрлік конвенцияға қол қою нәтижесінде құрылған Салмақ пен өлшемдердің бас конференциясы және халықаралық құқықтық метрология ұйымы.
2.2 Стандарттау жөніндегі халықаралық ұйым (ISO)
ISO 1947 жылы негізі қаланған. ИСО ауқымы IEC жауапты болатын электроника мен электротехникадан басқа барлық салалардағы стандарттауды қамтиды. ИСО органдары – Бас Ассамблея, ИСО Кеңесі, Кеңес комитеттері, техникалық комитеттер және Орталық хатшылық; ИСО-ның ең жоғарғы органы – Бас Ассамблея.
Бас Ассамблеяның сессиялары аралығында ұйымның жұмысын ұлттық стандарттар ұйымдарының өкілдері кіретін Кеңес басқарады. Кеңесте ISO техникалық комитеттерін басқаратын атқарушы бюросы бар.
Халықаралық стандарттарды тікелей техникалық комитеттер шеңберінде жұмыс істейтін жұмыс топтары әзірлейді.
Техникалық комитеттер (ТК) жалпы техникалық және технологияның нақты салаларында жұмыс істейтін комитеттерге бөлінеді. Жалпы техникалық ТК (ISO-да олардың 26-сы бар) жалпы техникалық және салааралық мәселелерді шешеді. Оларға, мысалы, ТК 12 «Өлшем бірліктері», ТК 19 «Қалаулы сандар», ТК 37 «Терминология» жатады. Қалған ТК (саны 140-қа жуық) технологияның нақты салаларында жұмыс істейді (ТК 22 «Автомобильдер», ТК 39 «Машиналар» және т.б.). Қызметі тұтас саланы (химия, авиация және ғарыштық технологиялар және т.б.) қамтитын ТК кіші комитеттерді (СК) және жұмыс топтарын (ЖТ) ұйымдастырады.
Қызығушылық дәрежесіне қарай әрбір ИСО мүшесі әрбір ТК жұмысына қатысу мәртебесін анықтайды. Мүшелік белсенді немесе бақылаушы ретінде болуы мүмкін.
Халықаралық стандарттау тәжірибесінде өнім стандарттарын әзірлеуде негізгі екпін өнімді сынаудың біркелкі әдістерін, таңбалау талаптарын, терминологияны белгілеуге, т.б. өнім өндірілетін және пайдаланылатын елге қарамастан өндіруші мен тұтынушы арасындағы өзара түсіністік мүмкін болмайтын аспектілер бойынша. Халықаралық стандарттау сонымен қатар өнімге олардың адам өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға қауіпсіздігі, өзара алмастыру мүмкіндігі және техникалық үйлесімділігі тұрғысынан талаптарды белгілейді. Нақты өнімдердің сапасына қойылатын басқа талаптарға келетін болсақ, оларды халықаралық стандарттауда белгілеу орынсыз - тұтынушылардың әртүрлі санаттары үшін нақты өнімдерге арналған нақты сапа стандарттары тікелей шарттарда баға арқылы реттеледі.
ИСО-ның маңызды жетістіктері халықаралық өлшем бірліктерінің жүйесін дамыту, метрикалық жіптер жүйесін, стандартты өлшемдер жүйесін және барлық көлік түрлерімен жүктерді тасымалдауға арналған контейнер конструкцияларын қабылдау болып табылады. Қазіргі уақытта 1979 жылы құрылған ТС 176 «Сапаны қамтамасыз ету жүйелері» жұмысына ерекше назар аударылады. Оның міндеті сапаны қамтамасыз ету жүйелерін құрудың негізгі принциптерін стандарттау және үйлестіру болып табылады. 1987 жылы кәсіпорындарда өнім сапасы мәселелерін шешуге біркелкі көзқарасқа бағытталған ISO 9000 сериясының төрт стандартының бірінші нұсқасы жарияланды.
Қазақстан 1994 жылдан бері ИСО-ның толыққанды мүшесі. 2002 жылдан бастап біздің республика 9 ИСО Техникалық комитетінің, оның ішінде метрологияға қатысты 3 ТК жұмысына қатысады.Қазақстанды «ҚазИнМетр» РМК (ТК 30 «Тұйық арналардағы ағынды өлшеу», ТК 135 «Бұзбайтын») ұсынады. Тестілеу», ISO REMCO анықтамалық материалдар комитеті).