1-Негізгі тіршілік орталары олардын сипаттамалары

Тіршілік ортасы организмнін өсіп өнуіне көбеюіне ұрпақтарын жалғастыруға қолайлы табиғи тарихи қалыптасқан орта.Жер шарында негізі төрт түрлі тіршілік орталары бар тіршілік алғаш пайда болған су ортасы келесі тірі организмдер игерген құрлық және топырақ орталары және паразиттер үшін организмнің өздеріде тіршілік ортасы болып саналады.Ауа жер атмосферасын құрайтын табиғи газдар қоспасы.Тірі органганизмдер тіршілік ететін табиғи ететін табиғи орталар жиынтығы экологияда экотоп деп атайды.Су тіршілік ортасы .Су көптеген ағзалар үшін ең қолайлы орта болып табылады.Судың құрамында көптеген минералды заттар бар.Құрлық ауа тіршілік ортасы .Бұл табиғи орта тіршілік ортасы болып саналады.Бұл ортада тіршілік ететіндерді аэробиондар дейді.Топырақ тіршілік ортасы.Топырақ құрлықтың беткі қабаты.Ол үнемі литосферамен және атмосферамен жанасып жатады.Организм тіршілік ортасы.Жер бетінде тіршілік алғаш рет пайда болған кезде кейбір жеке ағзалар тіршілік ортасына айналған.Организмнің тіршілік ортасының өзіне тән ерекшеліктері бар.Мысалы денеге оңай сіңетін қоректік заттар мол температураның және химиялық заттардың құрамы тұрақты болмайды.Организмнің тіршілік ортасы ретінде пайдаланатын ағзалар тобын эндобионттар деп атаймыз. Олар тіршілік ету ерекшеліктеріне сәйкес паразиттер,симбионттар,комменсалдар деп бөлінеді.

2)В.И.Вернадскийдің тірі зат тұжырымдамасы

1863-1945 биосфераны ғылыми тұрғыда толық зерттеп оның теориялық негізін салған.

Биосфера туралы ілім жаратылыстану ғылымдар бойынша осы күнге дейін маңызын жоймаған теориялық еңбек.

Биосфера туралы ілімін 1926 жылы енгізген.

Биосфера өзін құрайтын 3 бөлік сипаттаған.Олар литосфера,гидросфера,атмосфера.

Тірі зат-биосферада тірі организмнің жиынтығын Вернадский бірінші рет биосфераның тірі заттектерінің жалпы массасын есептеп шығарған.Вернадскийдің теориясы бойыншы тірі зат биосферада 5 негізгі қызмет атқарады.

1.тірі заттың энергетикалық қызметі

2.тірі заттың газдық қызметі

3.тірі заттың концентрациялау қызметі

4.тірі заттың тотықтыру тотықсыздандыру қызметі

5.тірі заттың ыдырату қызметі болып бөлген.

3)Ерекше қорғалатын табиғи территориялар қоршаған ортаны қорғау шараларының бір түрі

Біздің елімізде ерекше қорғалатын аумақтар туралы заң 1997 жылы және 2006 жылдары қабылданды.Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға биосфералық қорықтар,мемлекеттік табиғи

қорықтар,мемлекеттік ұлттық табиғи саябақтар, қорықшалар табиғи нысандар жатады.

Соңғы жаңалықтарға қарасақ дүние жүзінің 100 ден астам ірі мемлекеттерінде 1000 нан астам ерекше қорғалатын табиғи аумақтар ұйымдастырылған.Ол аумақтардың жалпы көлемі

230 млн ға жуық жерді алып жатыр.Бұл жер бетіндегі құрлықтың 1,6 % на тең.

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар дың жер қойнауын суларын ормандарын және өзге табиғи ресурстарын пайдалану және қорғау жөніндегі қатынастар осы заңмен реттелмеген бөлігіне Қазақстан Республикасының арнаулы заңдарымен есептелінген.

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңның 4 тарауының 4 бабында жазылған.