1. Сұрақ. Тарихи үдерісті кезеңге бөлу
Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасын белгілеу. ҚР мемлекеттік шекарасын делимитация және демаркациялау нәтижелері. және Ұлттық қауіпсіздікті нығайту
жүктеу/скачать 368,84 Kb.
|
| 84. Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасын белгілеу. ҚР мемлекеттік шекарасын делимитация және демаркациялау нәтижелері. және Ұлттық қауіпсіздікті нығайту. Біздің еліміз екі ірі мемлекет - Ресей мен Қытайдың арасында орналасқан. Сондықтан да бұл елдермен шекара сызығын белгілеуге, оның тиянақты орындалуына ерекше мән берілді. Қазақстандық делегация мүшелері барлық мәселеде өз көзқарастарын берік ұстанды және келіссөз жүргізуші тараптардың ұсыныстары мен дәйектеріне құрметпен қарады.
Есеміз кетпеді, еңсеміз түспеді 1991 жылға дейін Қытайға қатысты келіссөздерді осы елмен шекаралас жатқан бұрынғы одақтас республикалар өкілдерінің қатысуымен құрылған Кеңес өкіметінің делегациясы жүргізіп келген болатын. Ал 1992 жылдан бастап Қазақстан шекара мәселесімен айналысатын өз делегациясының құрамын бекітіп, Қытаймен шекараға байланысты келіссөздерді тәуелсіз ел ретінде қолға алды. Еліміз дипломаттарының біліктілігі мен іскерлігінің арқасында Қазақстан 1992-2005 жылдар аралығында Азия құрлығындағы алып Қытаймен мемлекеттік шекарасын барлық периметрі мен өлшемдері бойынша нақтылап алуға қол жеткізді. Шекара шетін мәселенің бірі болғандықтан Мемлекет басшысы ең алдымен Қытай Халық Республикасымен мемлекеттік шекараны делимитациялау туралы шешім қабылдады. Кейін белгілі болғанындай, құжаттарды зерттеп, оларға талдау жасағанда Қазақстан мен Қытай арасында мемлекеттік шекара орнатудың бұрыннан келе жатқан аса қиын да күрделі тарихы бар болып шықты. Сондай-ақ, Қазақстан-Қытай шекарасы үш ғасыр бойы қалыптасып келген екен. Оның алғашқы құжатты ресімдеуі 140 жылдан астам бұрын басталған, ол кезде Қазақстан Ресей империясының құрамында болғаны белгілі. Ал 1860 жылғы Бейжің қосымша шарты мен 1864 жылғы Чугучак хаттамасы бұл жұмыстың негізін қалаған. Содан кейін 1881 жылы Петербург шарты бекітілген, бұл үдеріс Орталық Азия шектерінде Ресей-Қытай шекарасы орнауымен аяқталған. Ал шекара сызығының өтуі туралы уағдаластыққа екі кезеңде қол жеткізілді. Оның алғашқысы 1994 жылдың сәуірінде ҚХР Мемлекеттік Кеңесінің премьері Ли Пэннің Алматыға сапармен келуіне байланысты. Осы сапар барысында Қазақстан мен Қытай мемлекеттік шекараларының екі даулы учаскесінен басқа шекараның барлық өту сызығы бойынша келісімге қол қойылды. Жер аумақтарына қатысты кез келген сәтте жанжал туу мүмкіндігін бәсеңдеткен шекара туралы бұл алғашқы келісімнің біздің ел үшін маңызы ерекше болды. Екінші уағдаластық даулы деп аталып кеткен учаскелер - бұрынғы Талдықорған облысындағы Сарышілде өзені ауданы мен Шығыс Қазақстан облысының Шағаноба асуына қатысты (Бұл учаскелерге жеке тоқталамыз). Жалпы, екі ел арасындағы шекараны делимитациялау туралы келіссөздер алты жыл бойы жүргізілді, ал демаркациялау 2002 жылы толық аяқталды. Құжаттарға қарағанда, жүргізілген келіссөздерге Ресей империясы мен Қытай арасында ХIX ғасырда жасалған сегіз шарт пен хаттама негіз болған. Делимитациялау жұмыстарын алты жұмыс тобы 1992 жылдың шілде айынан бастап 2001 жылдың желтоқсанына дейін іске асырды және 2002 жылы Бейжіңде Қазақстанның сол кездегі Сыртқы істер министрі Қасым-Жомарт Тоқаев пен Қытайдың Сыртқы істер министрі Тан Цзясюан екі ел үкіметтері арасындағы Қазақстан-Қытай мемлекеттік шекарасының сызығын демаркациялау туралы хаттамаға қол қойды. Шындығына келгенде, Қазақстан мен Қытай арасындағы шекараның шегенделуі - Елбасымыздың нағыз ерлікпен парапар сындарлы сыртқы саясатының жемісі. Екінші жағынан, Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев пен ҚХР-дың сол кездегі Төрағасы Цзян Цзэминьнің өзара достығы және Мемлекет басшыларының бір-біріне деген шынайы сенімділігі. Реті келіп тұрғанда мына жайды айта кетейік. Сол жылдары Қазақстан-Қытай шекарасы туралы келіссөздер жүргізіліп жатқанда, екі елдің шекара мәселесі жөнінде келісімге келуі мүмкін емес деген пікірлер де айтылған болатын. Ал ғасырлар бойы мойындалмай келген біздің аумақтық тұтастығымызды алып Қытайдың мойындап, Шекара туралы шартқа қол қойғаны әлемдік қоғамдастықты қайран қалдырды. Өйткені, Қазақстан Республикасы - бұрыннан Қытаймен шекаралас жатқан 15 мемлекеттің ішінде Қытай үкіметінің келісімімен шекара аумағының 100 пайызын тиянақтап, ара-жігін ашып алған бірден-бір мемлекет. Сондай-ақ, Қытайдың тарихта өзімен шекаралас жатқан елдердің ешқайсысымен шекараға байланысты келісім жасауға ешқашан мүдделі болмағаны тағы бар. жүктеу/скачать 368,84 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|