2. «Математика» пәні бойынша базалық білім мазмұны Теріс емес бүтін сандардың арифметикасы
Білім беру керек:
-
натурал санның санаудың, өлшеудің және арифметикалық
амалдардың нәтижесі болатындығы жайында;
-
нөлдің заттың жоқ екенінің және арифметикалық амалдардың
нәтижесін сипаттаитындығы жайында;
-
шамалар (ұзындық, масса сы!ымдылық, уақыт, аудан, көлем
жылдамдық) және олардың –лшеу жайында:
-
натурал сандардың (есептік және реттік ) қасиеттері туралы:
-
натурал сандардың қатары және оны түзудің ерекшеліктері
туралы;
-
санның және шаманың үлесі туралы;
-
нөлдің және бірдің қасиеттері туралы;
-
санаудың ондық жүиесі және жазбаша нумерацияны мысалға
ала отырып, сандарды жазудың тәсілдері туралы;
-
санды өрнектер және олардың мәндері туралы;
-
санды
өрнектердегі
арифметикалық
амалдардың
орындалуының рет- тәртібі туралы;
-
әр түрлі (,,...бірлік артық»,бірлік кем, ,, ... есе артық, ,,...есе
кем) қатынастар туралы ;
-
арифметикалық төрт амал (әрқаисысының мән –мағынасын
ашу)
және
олардың
қасиеттері
(қосу
мен
көбеитудің
ауыстырылымдылық және терімділік қасиеттері, көбеитудің
үлестірімділік қасиеті) , арифметикалық амалдардың өзара кері (қосу
мен азаитудың, көбеиту мен бөлудің) екендігі туралы;
-
микрокалькулятордың
есептеулер
жүргізу
жұмысын
жеңілдететін және шапшаңдататын мүмкіндіктері жайында;
-
математикалық жаттығулардың ерекше түрі есеп және оның
құрамдас бөліктері мен оны шешу процесініңкезеңдері жайында.
19
Оқыту керек:
-
миллион көлеміндегі сандарды жазуды, оқуды, салыстыруды
және қосынды түрінде жазып көрсетуді;
-
қарапайым және құрама санды өрнектерді құруды, оқуды,
жазуды және салыстыруды, сондай- ақ олардың мәндерін табуды;
-
құрама өрнектерде (жақшалы және жақшасыз) амалдардың
орындалуының рет- тәртібі жайындағы ережелерді қолдануды;
-
үлесті оқуды және оны бөлшектің көмегімен жазып көрсетуді,
санның және шаманың үлесін табуды, сондай – ақ практикалық
есептерді шығаруда үлесі бойынша санды және шаманы табуды;
-
тәжірибеде ауызша және жазбаша математикалық тілді,
терминологияны және белгілеулерді қолдануды;
-
сандармен және шамалармен ауызша есептеулер (кестелік
және оған келтірілетін жағдайларда бірдің және нөлдің қасиеттері;
екі таңбалы және бір таңбалы сандарды қосу (азайту); екі таңбалы
санды бір таңбалы санға көбейту (бөлу); әрқайсысының жазылуы
нөлмен аяқталатын сандар болғанда, арифметикалық амалдардың
қасиеттері және санның құрамы жайындағы білімді қолданып)
жүргізуді;
-
бір таңбалы сандардың және 10 санының квадраты мен кубын
табуды;
-
миллион көлемінде көп таңбалы сандармен және шамалармен
жазбаша, ал миллиард көлемінде микрокалькулятордың көмегімен
есептеулер жүргізуді;
-
шамалардың өлшем бірліктерін түрлендіруде (ірі бірліктен
ұсақ бірлікке көшу және керісінше) олардың арасындағы негізгі
қатынастарды қолдануды;
-
жәй есепке сәйкес амалды, ал құрама есепке амалдың рет-
тәртібін таңдап алуды және негіздеп беруді;
-
берілген есепке кері есеп құруды және шешуді;
-
есептің жауабын бөліп көрсете отырып, оның шешуін жазуды
және тексеруді жүзеге асыруды.
Алгебраның элементтері
Білім беру керек:
-санды теңдіктер және теңсіздіктер туралы;
-
тура және тура емес теңдіктер мен теңсіздіктер туралы;
-
әріпті өрнектер және олардың мәндері туралы;
-
теңдеулер және оларды шешудің әдіс-тәсілдері туралы;
20
-
есепті алгебралық шешудің мән-мағынасы туралы.
Оқыту керек:
-
тура және тура емес санды теңдіктер мен теңсіздіктерді
құруды;
-
құрамында бір ғана әріп болатын қарапайым және құрама
әріпті өрнектерді құруды, жазуды, оқуды, салыстыруды және
олардың мәнін табуды;
-
санды теңдік және теңсіздікті, тура теңдік және теңсіздікті;
санды және әріпті өрнектерді және теңдеулерді ажыратуды;
-
жай және екі амалмен шығарылатын есеп бойынша теңдеу
құруды;
-
қарапайым теңдеулерді және амал компоненті немесе
нәтижесі санды өрнек болып келетін құрылымы күрделірек
теңдеулерді шешуді.
Геометрияның элементтері
Білім беру керек:
-
сызықтың түрлері (түзу, қисық, сынық) тұйықталған және
тұйықталмаған сызықтар, олардың орналасу қалпы жайында;
-
қоршаған дүниедегі заттардың бейнесі және нүктелердің
жиыны ретіндегі геометриялық фигуралар және олардың атаулары
(нүкте, сәуле, кесінді, түзу, бұрыш, көпбұрыш және олардың түрлері,
дөңгелек, шеңбер) туралы;
-
бұрыштың түрлері, бұрыштарды және көпбұрыштарды
топтамалау (классификация), көлемдік фигуралар (текше (куб), тік
бұрышты параллелепипед) туралы;
-
тектік тиісьілігі және түрлік өзгешеліктері бойынша
геометриялық ұғымдарды анықтау жайында;
-
латын алфавитінің әріптері мен геометриялық фигураларды
белгілеу және олардың кейбір қасиеттері жайында;
-
аса маңызды геометриялық шамалар-ұзындық, аудан, көлем
және олардың өлшем бірліктері жайында;
Оқыту керек:
-
қоршаған заттардан, моделдерден, суреттерден, сызбалардан
геометриялық фигураларды ажыратуды;
-
берілген фигуралардан геометриялық фигураларды құрастыру
және оларды құрамдас бөліктерге бөлуді;
21
-
геометриялық фигураларды сызуды (кескіндеп көрсетуді)
және латын алфавитінің әріптерімен белгілеуді және сол белгілер
бойынша оқуды;
-
Жазықтықтағы
қиылысатын
және
қиылыспайтын
фигураларды ажыратуды және қиылысатын фигуралардың ортақ
бөліктерін, фигураға тиісті және тиісті емес нүктелерді табуды;
-
құралдардың (сызғыш, циркуль, бұрыштық) көмегімен
геометриялық фигураларды (кесінді, бұрыш, тік төртбұрыш, квадрат-
шаршы) салуды;
-
тәжірибеде кесінді және ауданды өлшеу үшін сызғышты және
палетканы қолдануды;
-
тік төртбұрыштың периметрі мен ауданын, кубтың (текшенің)
және тік бұрышты параллелепипедтің көлемін есептеп шығаруды.