Жұқпалы аурулар дегеніміз патогенді микробтар немесе вирустар қоздыруымен пайда болатын аурулар.
Әрбір жұқпалы аурулардың өз қоздырғышы болады. Балалар жұқпалы ауруларына: қызылша (корь), ұшпа (краснуха), шірінше (паротит), қызамық (скарлатина), күл (дифтерия), жұлынның қабынуы (полиомелит), желшешек (ветряная оспа), көкжөтел (коклюш) жатады.
Қызамық – қоздырғышы стрептококтар. Сондықтан ауруды тек қызамықпен ауырған адамнан ғана емес, стрептококты баспамен ауыратындардан да жұқтырады.
Егер ауру асқынбаса, стрептококтың бөлінуі 7-10 күнде тоқталады. Ауру асқынса жұқпалы кезең ұзарады. Балаға ауру науқас адаммен қарым-қатынас кезінде ойыншық, кітап, сүлгі арқылы жұғады.
Аурудың белгілері: кенеттен қызу көтеріледі, бірнеше сағаттан кейін немесе келесі күні баланың денесінде қызарған ұсақ бөртпелер пайда болады. Мұрын-еріннен басқа жерге түгел шығады. Жамбас-кіндіктен төмен жерге, шап, қолтыққа қалың шығады.
Бөртпелер 3-5 күндей тұрады. Ең тұрақты белгісі – баспа. Бүкіл жұтқыншақ ашық қызыл түсті болады. Алғашқы күні тілді қою сары-сұр түсті зат басады.
Аурудың алғашқы 5-6 күні бала жатуға тиіс. Балалр бақшасына, мектепке ауыра бастағаннан 22 күн өткенше баруға болмайды.
Антибиотикпен емдейді.
Күл - қоздырғышы уландырғыш күл таяқшасы, оның күшті у бөліп шығаратын қасиеті бар.
Аурудың таралу көзі – ауырған адам немесе ауру таяқшасын таратушы сау адам бола алады. Жасырын кезеңі 2-10 күн.
Күлмен ауырған жұтқыншаққа тән белгі сұрғылт, бүкіл жұтқыншақты жауып тұратын маржандай жылтыраған немесе ойық-ойық болып тұратын сірі қабық. Мұны анықтау үшін бактериологиялық анализ жасау керек.
Жұтқыншақтағы күл өте ауыр өтеді. Қызуы 40º жетеді, жұтқыншақ қызарып ісінеді, мойны ісініп, бала әлсізденеді. Бұл ауруға дер кезінде шара қолданбаса бала өміріне қауіп төнеді. Ең басты күл ауруына қолданатын дәрі – қан сарысуы. Күлмен ауырған баланы тез ауруханаға жеткізу қажет.
Қазір күл ауруына қарсы алдын ала егуге байланысты сирек кездеседі. Уақытында егілмей қалған балалар ауруы мүмкін.