12 дәріс Электролиттік диссоциациялану теориясы
жүктеу/скачать 42,93 Kb.
|
| Диссоциация константасы. Диссоциация қайтымды процесс болғандықтан, әлсіз электролиттер үшін массалар әсер заңын қолдануға болады. Мысал ретінде әлсіз электролит ‒ сірке қышқылы диссоциациясының теңдеуін жазайық:
Бұған массалар әсер заңын қолдансақ: К = (V.18) мұнда, К ‒ диссоциация константасы; [ ], [ ] және [ ] сәйкес концентрациялары. Диссоциация константасы К - электролиттің иондарға ыдырау қабілетін көрсететін тұрақты шама. Оның мәні жоғары болса, ерітіндіде иондар да көп болады. Диссоциация константасы электролит концентрациясына тәуелді емес. Ол электролит пен еріткіштің табиғатына және температураға тәуелді. Диссоциация константасы К, диссоциациялану дәрежесі және ерітінді концентрациясы арасындағы байланысты анықтайық. Мысалы, ерітіндіде С моль/л сірке қышқылы бар делік. Оның диссоциациялану дәрежесі . Тепе-теңдік орнаған кезде ерітіндідегі диссоциацияланбаған молекулалар саны не С(1 ) болады, иондарының, концентрациясы С және иондарының концентрациясы да С· болады. Осы мәндерді (V.18) теңдеуге қойсақ мына теңдеу шығады: К = (V.19) Енді концентрацияны С сұйылту V ұғымымен алмастырайық. Сұйылту деп құрамында 1 моль электролит бар ерітіндінің көлемін (л) айтады. Ол концентрацияға кері шама: мұнда С ерітінді концентрациясы, моль/л. Концентрациясының орнына сұйылтуды V қойсақ мынадай теңдеу шығады: К = (V.20) Әлсіз электролиттер үшін диссоциациялану дәрежесі өте аз, сондықтан 1– болады. Сонда: К = және 2 = K · V, · (V.21) болады. Осы теңдеулер (V.21) Оствальдтың сұйылту заңы деп аталады. Әлсіз электролиттің диссоциациялану дәрежесі сұйылтудың квадрат түбіріне тең. Бұдан, егер ерітіндіні 9 есе сұйылтсақ, диссоциация дәрежесі 3 есе өсетінін есептеу қиын емес. Әлсіз электролиттің диссоциациялану константасынан (V.18) сутегі ионының концентрациясын есептеуге болады. Ол үшін [ ]= [ ] деп алсақ, болады. Одан: [ ]= · [ ] шығады. (V.22) Бұдан әрі әлсіз электролиттің диссоциациялану дәрежесін де есептеуге болады: (V.23) Көп негізді қышқылдардың сатылы диссоциаланатыны белгілі. Массалар әсер заңын пайдаланып диссоциацияның, әр сатысының диссоциация константасын есептеуге болады. Мысалы, көмірқышқылы сатылы түрде былай диссоциацияланады: I саты II саты Әр сатыға массалардың әсер заңын пайдалансақ мынау шығады: Бұдан бірінші сатының диссоциация константасы екінші сатыдан жоғары екендігі көрініп тұр ( > ). Басқа сатылы диссоциацияланатын заттар үшін де осы заңдылық байқалады. Демек, әрқашан диссоциация, алдымен, бірінші саты содан соң келесі сатылары жүреді. Диссоциация константасы теңдеуінен (V.18) егер ерітіндіге біртекті иондар енгізетін болсақ, тепе-теңдіктің солға ығысатынын көруге болады. Яғни диссоциация тежеледі. Ерітіндіге басқа ион қоссақ, онда тепе-теңдік оң жаққа ығысып, диссоциация өрістеп, оң мәні жоғарылайды. жүктеу/скачать 42,93 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|