3.7 Ішкі тұлғалық қақтығыс: түсінігі және сипаттамалары. Ішкі тұлғалық қақтығыстың негіздері осындай. Енді біз ішкі тұлғалық қақтығысқа анықтама берейік: ішкі тұлғалық қақтығыс - бір уақытта қарама-қайшы және бір-бірін жоққа шығаратын мотивтер, құндылық бағдарлары мен мақсаттары бар, қазіргі уақытта оны жеңе алмайтын, яғни, олардың негізінде мінез-құлық басымдықтарын әзірлейтін тұлға құрылымының күйі.
Оны басқаша да айтуға болады: ішкі тұлғалық қақтығыс - бұл оның элементтерінің қарама-қарсы тұруымен сипатталатын тұлғаның ішкі құрылымының күйі. Осылайша, ішкі тұлғалық қақтығыстың келесі сипаттамаларын ажыратуға болады:
1) ішкі тұлғалық қақтығыс тұлғаның ішкі құрылымы элементтерінің өзара әрекеттесуі нәтижесінде пайда болады;
2) ішкі тұлғалық қақтығыстың қатысушылары бір мезгілде тұлға құрылымында бар әртүрлі және қарама-қайшы мүдделер, мақсаттар, себептер мен тілектер болып табылады;
3) ішкі тұлғалық қақтығыс тұлғаға әсер ететін күштер тең болғанда ғана пайда болады. Әйтпесе, адам екі жамандықтың кішісін, екі пайданың көп бөлігін таңдайды, ал жазаның орнына сауапты артық көреді;
4) кез келген ішкі қақтығыс теріс эмоциялармен бірге жүреді;
5) кез келген ішкі тұлғалық қақтығыстың негізі - бұл сипатталатын жағдайлар:
тараптардың қарама-қарсы мотивтері, мақсаттары мен мүдделері;
бұл жағдайда мақсаттарға жетудің қарама-қарсы тәсілдері (мысалы, мақсат - шайқаста жеңіске жету, бірақ сонымен бірге христиандық өсиеттерді сақтау керек, соның ішінде «сен өлтірме»);
қандай да бір қажеттілікті қанағаттандыру мүмкіндігінің болмауы және сонымен бірге оны жоюдың мүмкін еместігі.
Сондай-ақ, 3.Фрейд көрсеткендей, ішкі тұлғалық қақтығыс тек саналы ғана емес, сонымен қатар бейсаналық болуы мүмкін, бұл оның маңыздылығын төмендетпейді.
Бекітуге арналған сұрақтар:
Қақтығыс дегеніміз не? Қақтығыстың негізгі кезеңдері туралы айтып беріңіз.
Қақтығыс тұлғасының мінез-құлық белгілері қандай?
Қақтығыс жағдайындағы мінез-құлық стратегиялары нешеге бөлінеді және әрбіреуіне сипаттама беріңіз.
Ішкі тұлғалық қақтығыс дегеніміз не? Фрейд бойынша ішкі тұлғалық қақтығыстың мәні. К. Роджерстің «Мен-тұжырымдамасы». А. Маслоудың қажеттілік теориялары. В. Франкл Теориясы. А Н. Леонтьевтің теориясы. Ішкі тұлғалық қақтығыс: түсінігі және сипаттамалары.