1996 жылдан бастап шығады Основан в 1996 году

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 1 (28), 2013 
~ 
103
 ~ 
 
ӘОЖ 37.091.4 
А.К. Тоғайбаева  
Х. Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті 
 
ҚҰҚЫҚТЫҚ МӘДЕНИЕТ-СТУДЕНТ ЖАСТАРДЫҢ ӨРКЕНИЕТІНІҢ БАСТАУЫ 
 
Аңдатпа 
Құқықтық  мәдениет    халықтың,  адамдардың  саяси  және  құқықтық 
жауапкершілігін  арттырады, өздерінің заңда көрсетілген құқықтары мен міндеттерін 
адал орындап отыруына, мемлекеттің құқықтары мен міндеттері адал орындалуына 
үлес қосатын педагогикалық шарт болып табылады. 
Негізгі сөздер: 
құқықтық мәдениет, педагогикалық жүйе, студенттердің құқықтық 
мәдениеттілігі, құқытық сана, дағдылану. 
 
 
Еліміздің  төл  Ата  Заңында  Қазақстан  Республикасының  құқықтық  мемлекет 
деп  жарияланғандығы  баршаға  белгілі.  Құқықтық  мемлекет  құру  үшін  қоғамның 
құқықтық  мәдениеті    болуы  керек.  Құқықтық  мемлекет  құру  жас  жеткіншіктерден 
басталады. Өйткені болашақ қоғам солардың қолында. «Жаңа ғасырға қадам басқан 
жас жеткіншектердің қазіргі өмірге бейімділігі болуы керек. Әрбір адамның өзі үшін 
жауапкершілігі  жаратушының  алдындағы  жауапкершілікпен  бірдей  екені  сөзсіз. 
Білімді  адам  санатына  қосылу  үшін  қазіргі  жасөспірімдерге  негізгі  пәндерді  игеру 
және  талдау  қабілетінің  сауаттылығы  аздық  етеді.  Ол  өмірдің  әр  тетігіне  үңіліп, 
тығырықтан шығар жолға даяр болуы қажет» деп жазды С.Назарбаева «Өмір әдебі» 
кітабында. 
 
Мәдениет ұғымын адамдар қауымы жасаған. Сондықтан оны дамудың белгілі 
бір  деңгейін  анықтап,  сипаттайтын  материалдық  және  рухани  құндылық  деп 
түсінеміз.  Ал  құқықтық  мәдениет  дегеніміз-өзінің  құрамы,  ерекшелігі  бар  қоғамдық 
мәдениеттің бір бөлігі. 
 
Студенттер құқықтық мәдениетін қалыптастыруда құқықтық мәдениет ұғымы 
тар және кең мағынада есепке алынып отыруы керек. Тар мағынасы: заңдылықтың, 
құқық  шығармашылық  және  құқық  қолдану  органдарының  жалпы  жағдайын, 
құқықтық  даму  деңгейін  бейнелейтін  жеке  азаматтармен  барлық  халықтардың 
құқықтық санасы. Кең мағынасы: құқықтық мәдениет заң мамандарын даярлау және 
құқықтық  мәртебелік,  заң  қызметінің  мемлекеттік  жүйедегі  ролі,  құқық  мәселелері 
бойынша ғылыми басқармалардың дамуы, адвокатура жағдайы.  
 
Құқықтық  мәдениеттің    басты  элементтері  құқықтық  сауаттылық  пен 
азаматтардың заңды сыйлап, оны орындауы болып табылады. 
 
Құқықтық мәдениет іргетасы: 
- 
Құқықтық білімнің сапасы мен оны қолдана алуы, 
- 
Заңға қатыстылық сипаты, 
- 
Құқықтық нормасын  орындауға  дайын тұрушылық,  заңдылық  пен  құқықтық 
тәртіпті нығайтуда белсенділік көрсету. 
Мәдениет-  адамзат  жасайтын    және  адамдардың  рухани  қажеттіліктері  мен 
мүдделерін 
қанағаттандыруға 
бағытталған 
материалдық 
және 
рухани 
құндылықтардың  жиынтығы.  Қоғамның  мәдениеті    бірнеше  түрге  бөлінеді:  саяси,  
экономикалық,  әлеуметтік,  парасаттылық,    инабаттылық,  экологиялық,  құқықтық 
тағы  басқа  мәдениеттің  жүйе  салалары.  Олар  бір-бірімен  тығыз  байланыста 
қоғамның экономикалық саяси, әлеуметтік дамуына сәйкес дамиды. Сонымен қатар 
олар  қоғамның  әр  саласындағы  қарым-қатынастарды  реттеп,  басқарып  отырады.  

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 1 (28), 2013 
~ 
104
 ~ 
 
Мәдениет    салаларының  ара  қатынастары    бірлестікте    және  дербестікте  дамып, 
қоғамның    экономикасын,  әлеуметтік  жағдайын  жақсартып,  нығайтып  отырады.  
Жақсы  дамыған    экономика    мәдениеттің  жан-жақты  нығаюына  мүмкіншілік 
жасайды.  Мәдениеттің  жақсы  дамуына    мемлекетпен  бірге  бірлестіктер,    одақтар, 
ұжымдар  зор  үлес  қосады.  Жоғары  деңгейлі  мәдениетке    құқықтық  мемлекет  жол 
ашады.  
Сонымен,  қоғамның  парасаттылық,  инабаттылық    тәрбиелік  тағы  да  басқа 
деңгейі  мәдениеттің  деңгейімен  айқындалады.  Ал  мәдениеттің    деңгейі  қоғамның 
экономикасының, саяси-әлеуметтік деңгейіне байланысты. 
Қоғамда бұл екі жақты байланыс бір елдің, бір мемлекеттің деңгейінде ғана 
болады.  Мәдениеттің дамуына сыртқы қолайлы жағдайдар зор әсер етеді. Мысалы, 
дамыған  елдердің  мәдениеті  артта  қалған  елдерге  үлгі  болып,    олардың  рухани 
байлығын,  сана-  сезімін  көтеріп,  мәдениетін  артта  қалған  елдерге  үлгі  болып,  
олардың рухани байлығын, сана-сезімін көтеріп, мәдениетін дамытады. 
Мәдениеттің  мазмұны  туралы  ғылымда    бірнеше  пікірлер  бар,  оларды  үш 
топқа 
бөлуге 
болады: 
антропологиялық, 
социологиялық, 
философиялық 
көзқарастар-жіктеулер. 
-антропологиялық  жіктеу-адамдардың  іс-әрекеті  мен  қоғамның  тарихи  даму 
процесінде  қалыптасқан  материалдық  және  рухани  жетістіктер.  Бұл  концепсияның 
өкілдері  мәдениеттің  мазмұнын  жақсы түсіндіру үшін қоғамның барлық саласының 
жетістіктерін біріктіріп зерттеуді жақтайды; 
-социологиялық  жіктеу-қоғамның  даму  процесінде    қалыптасқан  рухани 
жетістіктер.  Бұл  концепсияның    өкілдері    мәдениеттің  мазмұнын  түсіну  үшін 
қоғамның  әлеуметтік  және идеолгиялық жетістіктерін біріктіріп зерттеуді қостайды; 
-философиялық 
жіктеу-қоғамдағы 
барлық 
материалдық 
және 
рухани 
құбылыстардың жиынтығы-деп түсіндіріледі. Бұл концепсияның өкілдері мәдениеттің 
мазмұнын  түсіну  үшін  қоғамдағы  барлық  құбылыстардың  объективтік  және 
субъективтік  заңдылықтарын  зерттеп,  ғылыми  тұрғыдан  қорытынды  тұжырымдар 
жасауды дұрыс дейді. 
Қоғамдағы  мәдениеттің  негізгі  салаларының  бірі  құқықтық  мәдениет.  Бұл 
қоғамдағы  мәдени  құндылықтарды  сақтау,  жаңғырту,  дамыту,  оларға  азаматтарды 
баурау  жөніндегі  қатынастарды    құқықтық  нормаларды  реттеп,  басқару.  Құқықтық 
мәдениет  қоғамдағы мәдениеттің деңгейінен жоғары бола алмайды.  
Құқықтық  мәдениет  қоғамның  құқықтық  санасының  айнасы  деуге  болады. 
Өйткені  бұл  мәдениет    адам  қоғамның  өткен  формацияларының  құқықтық 
мәдениетінің    жетістіктерін  жинақтап,  біріктіріп  отырады.  Құқықтық  мәдениет  екі 
бөлімнен  тұрады:  жеке  тұлғалардың    мәдениеті  және  құқықтық  мәдениет.  Жеке 
тұлғалардың  мәдениеті    қоғамдық  мәдениеті  дамытуға  шешуші  үлес  қосады. 
Құқықтық  мәдениет  жалпы-халықтық  байлық,  ол  адам  қоғамының  тарихи 
цивилизациялық жетістігі. 
Құқықтық  мәдениет  жеке  тұлғалардың  білімінің  деңгейіне    қарай  үшке 
бөлінеді:  күнделікті,  профессиналдық,  теоретикалық.  Күнделікті  мәдениет    жалпы 
қоғамдық  мәдениеттің  көлеміндегі  дәреже.  Бұл  дәреже  еңбектенсе  өсуі  мүмкін. 
Профессионалдық мәдениеттің бір немесе бірнеше саласын игеру.  
Қоғамның  мәдениет  саласындағы  қатынастардың  басым  көпшілігі  заң 
арқылы  реттеліп,  басқарылып  жатады.  Заң  мәдениеттің  негізгі  мүдде-мақсатын 
анықтап,    оның  орындалу  бағыттарын  көрсетіп,  реттеп  отырады.  Заң  мәдениеттің 
жаңа  бағытын,  жаңа  мақсатын  болжап,  алдын-ала  заңға  тәуелді    нормативтік 

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 1 (28), 2013 
~ 
105
 ~ 
 
актілердің    қабылдануын  қамтамасыз  етеді.  Заң  құқықтық  мәдениетті  басқарып, 
дамытатын аппараттарды құрып, нығайып отырады. 
Заңның дұрыс жұмыс жасауын қамтамасыз ететін, заңға тәуелді нормативтік 
актілер. Сондықтан құқықтық мәдениетті дамыту үшін мемлекет барлық басқарушы 
аппараттардың  (Үкімет,    министрлік-  ведомоствалық,  жергілікті  органдардың) 
жұмысын  жақсартып,  олардың  нормалары  мен    құжаттары  дұрыс,  сапалы, 
уақытында  қабылданып,  қоғамдағы  мәдениет процесін    реттеуді,    басқаруды тиісті 
дәрежеде ұстауды қамтамасыз етеді. 
Құқықтық  мәдениеттің    жақсы  дамуының  негізгі  шарттары:    халықтың 
рухани  сана-сезімін  дамыту,  мемлекеттік  биліктің    үш  бағыттағы    жұмысын 
жақсарту; заңдылықты, құқықтық тәртіпті орнату; мәдениеттің  жетістіктерін қорғау; 
құқықтық мемлекет қалыптастыру. 
Бұл  шарттарды  орындау  үшін  біріншіден-қоғамның  саяси,  экономикалық, 
әлеуметтік    даму  процесін  күшейту;  екіншіден-  мәдениеттік  аппаратындағы  
қызметкерлердің    сапасын  жақсартып,    білімін,  тәжірибесін  көтеру;  үшіншіден- 
демократияны дамыту керек. 
Құқықтық  мәдениет  екі  деңгейден  тұрады:  адамдардың  сана-сезімінің 
деңгейі  және  олардың  мамандығының  деңгейі.  Құқықтық  мәдениеттің  сапалы 
немесе  сапасыздығын  қоғамдағы  бостандықтың,  әділеттіктің,  демократияның, 
заңдылықтың, құқықтық тәртіптің деңгейімен білуге болады.  
Білім,  ғылымның  барлық  барлық  салаларында  «құзыреттілік»  ұғымы  пайда 
болды.  Бұл  қазіргі  заман  талабы  және  даму  заңдылықтарының    бірі  деуге  болады.  
Осындай педагогикалық құзыреттіліктің  құрамды бөлігінің аса маңызды компоненті- 
құқықтық  мәдениет.  Жастардың  бойында  құқықтық  мәдениетті  қалыптастыру 
мынадай іс-әрекет бағыттарын жүзеге асыруды талап етеді: 
1. 
Заң бұзушылықтан сақтандыру жұмыстары: қылмысты істерге жетелейтін іс-
әрекеттерден  сақтандыру.  Бұл  саналы  тәртіп,  іс-әрекетімен  ақыл-ойының 
сабақтастығынан туындайды. Мысалы: өз іс-әрекетін бақылап, өзіне-өзі есеп беріп 
тұру.  Қоғамдық  талаптарға  қайшы  мінез-құлық  пен  іс-әрекеттін  басқара    білуге 
дағдыландыру.  Кез  келген  адамға  қарсы  істерден  сақтындыру:  адамның 
денсаулығы,  рухани  әлемі,  психикасы,  сана-сезіміне  қайшы  келетін  әрекеттерден 
сақтандыру. 
2. 
Өз  іс-әрекетінің,  сөйлеген  сөзінің  дұрыстығын  бақылай  білу.  Тек  қана  іс-
әрекет  емес,  адамның  ауызынан  шыққан  сөздері  де  басқаларға  рухани  зиян 
келтіруі  мүмкін.  Халқымыз  «сөз  сүйектен,  таяқ  еттен  өтеді»,  «ауыздыдан шыққан 
сөз, атқан оқпен бірдей» деген де сөздің адамның санасына  сол арқылы сезіміне 
одан  жан  дүниесі,  рухани  әлеміне  келтірілген  зиянын  айтқаны  белгілі.  Әсіресе, 
педагогикалық  іс-әрекеттің,  қарым-қатынастың  басты  құралы  сөз.  Сондықтан  іс-
әрекетімен  қоса  сөйлеу  мәдениетінің    болуы  да  құқықтық  мәдениеттілікті 
көрсетеді. 
3. 
Әр  түрлі  құқық  нормаларын  дұрыс  ұғынып,  оны  басқаларға,  мысалы 
педагогикалық  қызметте,  студенттерге  жеткізе  білу.  Біздің  пікірімізше,  бұл 
алдымен,  Конституцияны  меңгеру,  сол  негізде  құрылған  Азаматтық  Кодекс 
ережелерін  сақтаумен  қатар  білім  берудегі,  басқаларды  оқыту  және  тәрбиелеу 
кезінде заң талаптарын орындаумен бірге адаагершілік  нормаларын да каперден 
шығарып алмау. 
 
 
 

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 1 (28), 2013 
~ 
106
 ~ 
 
Әдебиеттер тізімі 
1.  Баймаханов  М.Т.,  Вайсберг  Л.М.,    Бейсенова  А.У.  Взаимодействие  правового 
сознания  с  моралью  и  нравстенностью  в  обществе  переходного  периода.  Алматы, 
1995. 
2.  Студент  жастардың  бойында  құқықтық  мәдениетті  қалыптастырудағы  тәрбиенің 
ролі 
//Тогайбаева 
А.К.// 
Халықаралық 
ғылыми-тәжірибелік 
конференция 
материалдары. Уральск, 2-3 июня 2009. 
3.  Ибраева  А.С.  Правовая  культура:  проблемы  теории  и  практики.-Алматы,  2002.-
345с. 
Резюме 
Правовая  культура  улучшает  политическую  и  правовую  ответственность 
народа  и  граждан  и  является  педагогическим  условием  для  честного  выполнения 
 прав и обязанностей, указанных в законе.
 
 
Summary 
Legal culture developes nations and individuals  political and legal responsibility, 
it is educational condition which influences on  execution of rights and liabilities by nation 
 and   faithful performance  of  State  laws and liabilities by Government. 
 
 
УДК 330.332   
 
Н.А. Абилкаиров, А.Т. Кушкинбаев  
Атырауский государственный университет имени Х.Досмухамедова 
 
ОБЩЕСТВЕННО-ПОЛИТИЧЕСКИЕ РИСКИ ИНОСТРАННЫХ ИНВЕСТИЦИЙ 
 
Аннотация 
Иностранные  инвестиции  играют  важную  роль  в  развитии  и  становлении 
экономики во всех странах мира, включая наш Казахстан. Инвестиции в экономику 
Казахстана  являются  одним  из  основных  факторов  развития  не  только  нефтяной 
промышленности, но и всей экономики в целом. 
Ключевые  слова: 
Иностранные  инвестиции,  экономика  Атырау,  АНПЗ,  Проекты 
КПА и КГПН, развитие экономики Атырауской области. 
 
После  объявления  о  модернизации  АНПЗ  и  строительстве  на  территории 
завода  новых  двух  установок  –  КПА  (Комплекс  по  производству  ароматических 
углеводородов) и КГПН (Комплекс глубокой переработки нефти), в обществе города 
Атырау  началось  бурное  обсуждение  проблем  влияния  данных  комплексов  на 
здоровье жителей области и в частности самого города. Были предложения отмены 
модернизации,  а  также  перенос  существующего  завода  за  территорию  города,  в 
сторону строящегося нефтехимического комплекса на Карабатане. Однако, данные 
проекты 
были 
утверждены 
материнской 
компанией 
«КазМунайГаз» 
и 
Правительством РК.  
  30 июля 2010 года в городе Астана между АО «Банк развития Казахстана» и 
ТОО  «Атырауский  нефтеперерабатывающий  завод»  состоялось  подписание 
Генерального  кредитного  соглашения  в  рамках  реализации  стратегического 
инвестиционного 
проекта 
«Строительство 
комплекса 
по 
производству 
ароматических  углеводородов  на  Атырауском  НПЗ»  на  условиях  «под  ключ».  В 
соответствии  с  подписанным  соглашением  АО  «Банк  развития  Казахстана» 

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 1 (28), 2013 
~ 
107
 ~ 
 
предоставляет  ТОО  «Атырауский  нефтеперерабатывающий  завод»  кредитную 
линию на общую сумму 1 063 660 000 долл. США сроком на 13 лет [1].  
Договор  на  строительство  Комплекса  глубокой  переработки  нефти  (КГПН) 
на  условиях  «под  ключ»  был  подписан  29  декабря  2011  года  между  ТОО 
«Атырауский  НПЗ»  и  Консорциумом,  в  который  вошли  «SinopecEngineering”  (КНР), 
«Marubeni  Corporation»  (Япония)  и  АО  НГСК  «КазСтройСервис»  (РК).  Компания 
«Sinopec  Engineering”  выступает  как  лидер  Консорциума  по  данному  проекту. 
Компания  «Marubeni  Corporation»  организует  финансирование  от  Японского  банка 
международного сотрудничества, а также участвует в закупках, логистике. АО НГСК 
«КазСтройСервис»  участвует  в  строительстве  и  проведении  местных  закупок  под 
руководством компании «Sinopec Engineering». Стоимость проекта - 1 миллиард 679 
миллионов  892  тысячи  520  долларов  США  с  НДС.  Срок  реализации  –  41  месяц. 
Завершится строительство в начале 2016 года.  
Реализация  Проекта  «Строительство  Комплекса  глубокой  переработки 
нефти  на  Атырауском  НПЗ»  проводится  в  рамках  исполнения  мероприятий, 
предусмотренной Государственной программой по форсированному индустриально-
инновационному развитию РК на 2010-2014 годы [2]. 
  Общая  сумма  данных  комплексов  составляет  2743552520  долларов  США, 
данные  инвестиции  были  гарантированы  Правительством  Республики  Казахстан  и 
обещают  быть  хорошим  вложением  средств  не  только  для  экономики  Атырау  и 
Атырауской  области,  но  и  всей  республики  в  целом.  Ведь  АНПЗ  является 
единственным 
из 
трех 
существующих 
на 
территории 
Республики 
нефтеперерабатывающих  заводов,  который  ориентирован  на  переработку 
казахстанской нефти.  
  Но, попробуем взглянуть на пути решения предложенных общественностью 
города Атырау и их влияние на дальнейшее развитие региона и Республики. 
  Вариант  первый  –  это  отмена  начатой  модернизации,  возвращение 
кредитных  средств,  выданных  на  строительство.  Завод  остается  при  «своих»  - 
продолжает  перерабатывать  нефть  стандарта  ЕВРО-2  и  глубиной  переработки 
нефти  около  70-85%.  Сокращение  работников  занятых  на  строительстве, 
уменьшение  сервисных  компаний,  занимающихся  обслуживанием  строительных 
организаций  и  их  работников.  Данное  решение  кардинально  ничего  не  меняет, 
кроме  как  в  будущем  не  будет  хватать  мощностей  для  производства  более 
экологичных автобензинов стандартов ЕВРО-4 и ЕВРО-5. 
  Вариант второй – Правительство и Национальная Компания «КазМунайГаз», 
на  основе  желания  жителей  города  Атырау,  принимают  решение  о  полной 
остановке  завода,  отмене  модернизации,  переносе  нефтеперерабатывающего 
завода за территорию города, в сторону строящегося нефтехимического комплекса 
на  Карабатане.  К  чему  приведет  второй  вариант?  Правительство  возвращает  уже 
вложенные  инвестиции.  Сокращение  работников  завода  –  около  3000  человек, 
обслуживающие  компании  и  косвенно  занятые  работники  около  10000  человек  – 
всего примерно 13000 человек, и 95% из этого числа являются жителями города и 
области. Сокращение поступлений в бюджет на несколько сот миллионов тенге. 
  В  2012  году  АНПЗ  переработало  4  млн.  422  тысячи  800  тонн  нефти.  По 
итогам года завод произвел: автобензины – 506, 4 тысяч тонн, дизельное топливо – 
1 216,5 тысяч тонн, топливо ТС-1 – 54, 2 тысяч тонн печное топливо – 149, 3 тысяч 
тонн,  мазута товарного  –  1  595,  4  тысяч  тонн,  вакуумного  газойля  –  602,  5  тысяч 
тонн,  кокса  –  74,  7  тысяч  тонн,  сжиженного  газа  –  14,  3  тысяч  тонн,  серы 
технической  –  1,  2  тысячи  тонн  [3].  Это  означает,  что  республика  не  дополучит 

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 1 (28), 2013 
~ 
108
 ~ 
 
автобензинов  на  506,4  тысячи  тонн  и  дизельного  топлива  на  1  216,5  тысяч  тонн. 
Это  будет  критичным  для  всей  Республики.  В  Казахстан  будут  завозиться 
автобензины  и  дизельное  топливо  из  всех  близлежащих  стран,  и  при  этом 
толлинговые операции с Китаем не помогут. В трех западных областях происходит 
острый дефицит бензинов и дизельного топлива. Через 2 дня, города практически 
останавливаются,  стоимость  особо  важных  продуктов  питания  возрастает  на  50%. 
Хлеб стоит 60-85 тенге за буханку. Все жители начнут скупать муку тоннами, масло, 
дрожжи  –  для  приготовления  хлеба  в  домашних  условиях,  АНПЗ  гарантирует 
обеспечение  топливом,  из  оставшихся  запасов,  все  аварийные  службы.  Стоимость 
бензина  на  «черном  рынке»  увеличивается  до  200  тенге  за  литр.  Более  того 
качество  бензинов  резко  ухудшилось  из-за  «брожения»  на  АЗС  для  увеличения 
октанового числа, но не смотря на это, спрос на такой (любой) бензин сохраняется 
на  высоком  уровне.  Общественный  транспорт  останавливается  через  4-5  дней, 
стоимость  такси  увеличивается  в  один  конец  до  2-4  тысяч  тенге.  Люди  начинают 
больше  ходить  пешком,  резко  повышается  спрос  на  велосипеды.  Добираться  до 
города  из  близлежащих  поселков  становиться  ещё  тяжелее.  Поезда  и  самолеты 
пока курсируют, но расписание изменилось, резко сократилось количество вылетов 
самолетов  и  выезда  поездов.  «Атырау  Жарык»  объявляет  снова  об  увеличении 
стоимости электроэнергии, «Атырау Су Арнасы» объявляет, что оно не в состоянии 
работать по нынешним тарифам и вслед объявляет о повышении тарифов на 50% 
на покрытие расходов. Инфляция за неделю в республике достигнет 20%, в городе 
Атырау  -  35%.  Правительство  принимает  экстренные    меры  по  стабилизации 
ситуации в республике. Начинаются волнения среди населения Казахстана, даже в 
самом  городе  Атырау,  где  больше  70%  населения  были  «ЗА»  остановку 
нефтеперерабатывающего 
завода. 
Большинство 
жителей 
переходит 
на 
оптимизацию  расходов,  все  излишки  потребления  в  «докризисные»  дни  остались 
там  же,  происходит  дефолт  по  всем  видам  кредитов,  от  потребительского  до 
ипотечного.  
Экологическая  ситуация  в  городе  Атырау,  Актобе  и  Уральск  станет  намного 
лучше из-за резкого сокращения количества автомобилей на улицах городов. 
Криминогенная  ситуация  резко  ухудшается,  увеличивается  количество 
грабежей и разбоев.  
Параллельно  идет  строительство  нового  нефтеперерабатывающего  завода, 
стоимостью 4,5 млрд долларов США, около нефтехимического комплекса. Но из-за 
нехватки  бензинов  и  дизтоплива,  строительство  идет  очень  медленными  темпами. 
Временная  приостановка  множества  предприятий  только  из-за  острой  нехватки 
нефтепродуктов будет увеличиваться каждый день, работники данных организаций 
отправляются  на  «отпуска  без  содержания»,  работники  государственных 
учреждений и нефтедобывающих компаний остаются работающими единицами. Из-
за  оптимизации  расходов  происходит  снижение  физических  лиц,  использующих 
интернет,  происходит  сокращение  использования  воды  и  электричества. 
Большинство  учащихся  начинают  реально  учиться,  без  интернета,  количество 
занимающихся  по  книгам  студентов  увеличилось  в  1000  раз,  библиотеки 
переполнены.  Доля  неработающего  экономически  активного  населения  в  городе 
Атырау достигает 50% уровня. 
Через  20  дней  экономика  Казахстана  находится  на  стадии  дестабилизации, 
национальная  валюта  дешевеет  относительно  международных  валют,  за  доллар 
США предлагают 185 тенге. Нефть продолжает добываться и экспортироваться, но 
нехватка  перерабатывающих  мощностей  критична  для  всей  экономики  страны. 

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 1 (28), 2013 
~ 
109
 ~ 
 
Единственное  решение,  которое  видит  Правительство  для  стабилизации  данной 
ситуации, 
введение 
в 
обратную 
эксплуатацию 
Атырауского 
нефтеперерабатывающего  завода.  Население  городов  начинает  понимать,  что 
необходимо переходить на само обеспечение.  
В  городах  Западного  региона  Казахстана,  повышается  спрос  на  установку 
газовых  баллонов  в  машины.  Десятки  тысяч  машин  становятся  в  очередь  для 
перехода  на  газовое  топливо.  1500  машин,  которые  уже  перешли  на  газовое 
топливо  имеют  большую  прибыль от  этого,  повышается  спрос  на  газозаправочные 
станции, которые начинают строиться за пределами города по поручению акимата 
Атырауской  области.  Две  уже  существующие  ГЗС  работают  круглосуточно, 
учредители  строят  ещё  5  ГЗС.  Предприятия  Атырауской  области  переходят  на 
газовое  топливо,  акимат  Атырауской  области  заключил  договор  с  ТШО  на 
бесперебойную  поставку  сжиженного  и  природного  газа  в  неограниченном 
количестве.  Правительство  принимает  решение  об  обратном  пуске  Атырауского 
нефтеперерабатывающего завода 
Через 30-45 дней стоимость хлеба возвращается на докризисный уровень в 
45 тенге. Продукты питания снова дешевеют, инфляция была взята под контроль и 
пока составляет 2-5% в месяц. Некоторая часть экономически активного населения 
начинает  покупать  земли  в  близ  лежащих  поселках  для  выращивания  овощных 
культур и фруктов для обеспечения своих семей. 
Из  вышеописанного  варианта  можно  убедиться,  что  остановка  Атырауского 
НПЗ очень сильно влияет на экономику не только города, но всей республики, т.к. 
является  градообразующим  предприятием.  На  примере  не  были  описаны  судьбы 
десятков  тысяч  людей,  которые  работают  в  «около  нефтеперерабатывающем» 
секторе и людей, которые каким-то образом связаны с данными людьми.  
Остановка  Атырауского  НПЗ,  конечно  же,  повлияет  на  улучшение 
экологической  ситуации  города.  И  если  остановка  Атырауского  НПЗ,  работающего 
со  времен  Второй  Мировой  войны,  не  является  возможным  в  данный  момент,  то 
высадка деревьев и запрещение эксплуатации автомобилей старше 15 лет являются 
главной  целью  и  возможностью  улучшения  экологической  обстановки  города  и 
региона в целом. 
Необходимо  высадить  деревья  по  всему  городу  и  кольцом  вокруг  города. 
Если  форсировано  засаживать  саженцы  и  вовремя  их  поливать,  вокруг  города 
образуется зеленое кольцо (почти как лесной массив), который будет вырабатывать 
больше  кислорода,  послужит  защитой  от  пыли  летом  и  холодных  ветров  зимой.  В 
пустыне  проделать  такое  очень  сложно.  Но  если  сравнить  затраты  на  прокладку 
новых труб для полива деревьев (которым не нужно устанавливать фильтры и нет 
необходимости  хлорированной  воды,  деревьям  нужна  естественная  вода  из  реки 
без  химикатов)  и  насосов  с  затратами  на  перенос  АНПЗ  за  пределы  города,  то, 
конечно,  образование  "зеленого  кольца"  обойдется  в  разы  дешевле.  Проблема 
деревьев,  посаженных  не  так  давно  на  улицах  и  вдоль  дорог,  заключается  в  том, 
что  их  поливают  водовозами,  что  уже  является  неэффективным  способом. 
Необходимы новые  линии  водоснабжения именно речной воды.  Также  необходимо 
уменьшить  количество  автомобилей  на  дорогах  города,  в  особенности  уже 
изношенных и автомобилей года выпуска старше 15 лет. 
 
Таким образом, важно понимать, что вместе с иностранными инвестициями 
в регион пребывают новые технологии и экологически чистые производства. Только 
пройдя через кризис можно осознать необходимость создания экологически чистых 
производств  и  производств,  основанных  на  «зеленной»  энергетике,  и  уйти  от 

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 1 (28), 2013 
~ 
110
 ~ 
 
«голландской  болезни». 
Иностранные  инвестиции  следует  направлять  в 
модернизацию  перерабатывающих  мощностей  и  производства  с  конкурентно 
способными  конечными  продуктами,  наряду  с  развитием  «зеленной»  энергетики, 
что  обеспечит  в  будущем  создание  новых  рабочих  мест  и  улучшение  экологии.  И 
решение  этих  проблем  лежит  не  только  на  АНПЗ,  но  и  на  всех  жителях  города  и 
области. 
 

жүктеу/скачать 3,23 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: