1.Қазақстанның өсімдік ресурстарының қазіргі жағдайына сипаттама беріңіз
-билет 1.Популяциялар құрылымдарын түсіндіріңіз
жүктеу/скачать 267,64 Kb.
|
биоресурс шпор (копия)
| 37-билет
1.Популяциялар құрылымдарын түсіндіріңіз Ал популяцияның құрылымына келсек, оны кеңістік, жас ерекшеліктері, жыныстық және генетикалық деп бөледі. Кеңістік құрылымы жеке даралардың кеңістікте таралуына және түрдің биологиялық қасиетіне, тіршілік ортасының ерекшелігіне, жыл мезгілдеріне байланысты анықталады. Мысалы, көптеген организмдердің түрлері топтасып (құстар) немесе табынымен (сүтқоректілер) тіршілік етеді. Популяцияның жас ерекшіліктері популяциядағы әртүрлі жастағы организмдер дараларының санына байланысты, ал жыныстық ерекшеліктері — аталықтары мен аналықтарының санына байланысты анықталады. Генетикалық құрылымы популяциядағы әртүрлі генотиптер санының өзара қарым-қатынасы арқылы ерекшеленеді. Бірлестіктегі популяциялар бір-бірімен өзара қарым-қатынаста популяциялар болады. Олардың біреуі басқа организмдерге тіршілік ортасын жасап береді. Мысалы, ағаштар құстар үшін ұя салатын орта немесе көлеңкесімен шөптесін өсімдіктің өсуіне кедергі жасайды. Бұл кәдімгі байланыстардың бірі болып саналады. Бірақ көбіне, организмдер бір-бірімен қорек арқылы өзара байланыста болады, бір организм екінші бір организмге қорек болады. Мысалы, түлкілер тоқал тістерді, тышқандарды қорек етеді, сондықтан олар бір-бірімен өзара тығыз байланысты. Популяциялар үшін ондағы организмдерінің саны немесе жеке басы негізгі өлшем бірлігі болып саналады. Ол өлшем тұрақты емес немесе ол көптеген факторларға (көбею қарқынына, қартайып немесе ауырып өлуіне, жыртқыштардың жоюуына, қоныс аударуына) тәуелді болады. Қорек мол кезінде, тіршілік ететін ортасы жеткілікті және басқа жағдайлар қолайлы болатын болса, популяция санының өсуі геометриялық прогрессия күйінде немесе экспоненциальды күйде байқалады. Экспоненциальды өсудің нағыз мысалына шегірткелердің санының өсуі жатады. бірақ экспоненциальды санының өсуі көбіне, қысқа уақыт ішінде болады, одан кейін оның саны төмендейді. Популяциялардың тығыздығы жоғарылаған кезде, олардың өсуіне және көбеюіне қажетті жағдайлар нашарлап, соның салдарынан олардың санының өсуі төмендейді. Осы жағдайлар бактериялардың көбеюінің қисық сызығында анық байқалады. Микроорганизмдер әлемінде олардың санының көбеюі, яғни олардың тығыздығы клетканың бөліну жылдамдығымен байланысты. ал көп клеталы организмдерде олардың санының көбеюі тууы мен өлім-жітіміне байланысты. Негізінен туу коэффиценті олардың өсімталдық дәрежесін көрсетеді. Тууды абсолютті және жеке деп бөледі, біріншісінде — популяциядағы туудың белгілі бір уақыт аралығындағы даралар саны болса, ал екіншісінде — саны жүктеу/скачать 267,64 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|