№2 (4164) 17 января 2014 года Пятница новости стр. 2-3- бетте
жүктеу/скачать 15,74 Mb. Pdf көрінісі
|
http://www.topnews.ru/ 7 17 января 2014 года Еженедельная газета «НОВАТОР» №2 от 17 января 2014 года АДРЕС РЕДАКЦИИ: 060001, г.Атырау, ТОО «АНПЗ», ул. З.Кабдолова,1 тел.: 25-97-71, тел.факс: 25-96-75 Пресс-служба Есенова Е.Ж. - руководитель службы Калиева С. - редактор Алекешова А. - специалист Алтыбаев Е. - специалист Газета набрана и сверстана в компьютерном отделе, отпечатана в типографии ТОО «Атырау-Акпарат» г.Атырау, ул.Молдагалиева 29А Тел.: 45-86-60. Тираж 1200 Заказ №70 ҚазаҚ тілінің тарихы 1. Өлеңді мәнерлеп оқып, жаттап алыңыз.
Асан қайғы, Жиренше Сөйлеп өткен қазақ тіл. Әз Жәнібек, Қойлыбай Сыйлап өткен қазақ тіл. Ата-анамыз әлдилеп, Уатқан бізді баба тіл. Сол туған тіл атауы – Ежелгі біздің қазақ тіл. Осы тілді жек көрген Дүниеден қалар құр. Бағаласаң шынымен, Баба тілің асыл – дүр. (Қожаберген жырау) Тапсырма: Өлең жолдарынан қарамен жазылған сөздерді теріп
жазып, құрамына қарай талдаңдар. бізді – біз – түбір, жіктеу есімдігі, 1 жақ, көпше түрі, -ді – табыс септігінің жалғауы. 1 – жаттығу. Аудармасын жазыңдар.
қазақша
орысша қарақалпақ ----------------------- ноғай
башқұрт
----------------------- татар
----------------------- құмық
----------------------- қарашай-малқар ----------------------- қырым татарлары ----------------------- 2-жаттығу. Берілген сөздер қандай жұрнақ арқылы жасалғанын табыңдар. Қазақша, өзбекше, түрікше, татарша, орысша, қырғызша.
Жатады, кіреді, мекендеген, бастала- ды, байқаймыз, тапқан, айтты.
Қыпшақ тобы, құмық тілі, түркі халықтары, көне түркі, Тараз қаласы, Қытай шекарасы, көне жазу, жазба ескерткіштер.
Түркі тілдер тобы – сан жағынан сла- вян тобына жататын тілдерден кейінгі ірі топ.
X – XIII – ғасырларда Қытай шека- расынан Византияға дейін, Солтүстік Монғолиядан Тараз қаласына дейінгі жерді түркі халықтары мекендеген. Қазақ түркі тілдерінің ішінде қыпшақ тобындағы тілдерге жатады. Қыпшақ то- бына қарақалпақ, ноғай, башқұрт, татар, құмық, қарашай-малқар, қарайым, ұрым, қырым татарларының тілдері кіреді. Қазақ тілі мен қазақ халқының шығу кезеңі – ғалымдардың айтуы бойынша – XV ғасыр. Осы дәуірден бүгінге дейін өмір сүріп келе жатқан қазақ тілінің тарихы әріден басталады. Қазақ тілінің арғы тегін көне түркі жазба ескерткіштерінен байқаймыз. Түркілердің көне жазуы – Орхон – Енисей жазуы алғаш 1667 жылы табылған. Ал, 1891 жылы Радлов В.В. тұңғыш рет Ор- хон жазуын зерттеп, түркі халықтарының ескерткіші екендігін айтты.
Мәтіннің мазмұнын айтыңдар. Есте сақтаңдар!
тенге – деньги
қалпақ – калпак қорған – курган
қазына – казна сырға – серьга қарауыл – караул шатыр – шатер керуен – караван жәшік – ящик
жәрмеңке – ярмарка 6-жаттығу. Сөздердің мағынасын түсіндіріңдер.
Туыс, жақын, ең жақын, жататын, кіретін, енетін, алшақ, алыс. 7-жаттығу. Сөз тіркестерімен сөйлем құрастырыңдар. Туыс тілдер, еркін түсіну, оқып үйрену, өзбек тілі, қыпшақ диалектісі, қырым та- тарлары, ұйғыр тілі, қарлұқ тобы. 8-жаттығу. Сөздердің жалғауын анықтаңдар. Жиырмадан, тілдерінің, татарлар, то- бына, қарақалпақты.
Жиырмадан астам түркі тілдерінің ішіндегі қазақ тіліне ең жақын туыс тілдер – қарақалпақ, ноғай тілдері мен өзбек тілінің қыпшақ диалектісі. Татар, башқұрт, қырғыз, алтай, қарашай-малқар, құмық, қарайым, қырымшақ ( қырым татарлары) секілді қыпшақ тобына жататын тілдерді біз еркін түсіне береміз. Оғыз тобына жа- татын әзірбайжан, түрік, түрікмен, гагау- ыз тілдерін және қарлұқ тобына жататын өзбек, ұйғыр тілдерін де түсіне аламыз. Ал осы туыс тілдерден алшақтап кет- кен тува, хакас, тофа, чуваш және саха ( якут) тілдерін ұғу үшін арнайы оқып- үйренуге тура келеді. 9-жаттығу. Туыс тілдер туралы шағын әңгіме жазыңдар.
1928 жылдың желтоқсанында қазақ жа- зуын араб алфавитінен латын алфавитіне көшіру туралы қаулы қабылданды. 1940 жылғы қарашада қазақ жазу- ын латын алфавитінен орыс графика- сы негізіндегі жаңа алфавитке көшіру туралы Қаз ҚСР Жоғарғы кеңесі заң қабылдады. Тапсырма: Төмендегі мақал- мәтелдермен жағдаят құрастырыңдар. Сөйлей-сөйлей шешен болар, Көре-көре көсем болар. Тіл жүйріктен де озады. Сөз – адамның айнасы. Көп сөз – көмір, Аз сөз – алтын. Өнер алды – қызыл тіл. Жақсы сөз – жарым ырыс.
1.
Тілдің негізі не? 2.
Ойды қалай, немен жеткіземіз? 3.
Елінің қамқоры болған адамды кім дейміз? 4. Тіл білімінің саласы. 5. Грамматиканың бір бөлігі. 6. Өлеңмен жазылған шығарма. 7. Сөздің ең түпкі мағына беретін бөлшегі. 8.
Сөз бен сөзді байланыстыратын қосымша.
9. Сөз
мағынасын өзгертетін қосымша. 10.Байлықтан не артық? Жауабы: Сөйлем. Фонетика. Синтак- сис. Поэма.Түбір. Жұрнақ. Сөз. Ынтымақ. Азамат. Жалғау.
8 17 января 2014 года №8 цех ұжымы және Кәсіподақ ұйымы Рыспаев Айдынғали Төлегенұлын 60 жасымен, Баймбетов Бектемір Нысанбайұлын 55 жасымен, Сағызбаев Қанат Жексенғалиұлын 40 жасымен, Омаров Боранқұл Бөлікбайұлын, Дайров Қайрат Махамбетұлын туған күндерімен шын жүректен құттықтайды!!! Сіздерге зор денсаулық, қажымас қайрат, еңбекте табыс, жанұяда бақыт тілейміз! Өмірдің мәні алға ұмтылуда, Талпындың мақсат-тауға бір шығуға. Қуатың кеміп, ортаймай, Денсаулық мықты болсын әрқашанда. Көретін қызық көп болып, Ұлассын тойың, зор тойға! **************************************************** Коллектив ППНГО поздравляет с 50 – летием УТАЛИЕВА КУНТУГАНА КАБДЕЛОВИЧА! Сердечно рады Вас поздравить И пожеланье Вам направить: Успешных, долгих, мирных лет! В делах - блистательных побед! В быту - достатка и везенья! Отличнейшего настроенья! Любви! Тепла родных сердец! Здоровья! Счастья, наконец! **************************************************** Коллектив ТЭЦ поздравляет с 50-летним юбилеем! Хрестокьянц Андрея Антроновича! С юбилеем поздравляем И от всей души желаем Вам здоровья, денег, счастья! Пусть минуют Вас напасти, Пусть любимый человек Будет предан Вам навек! И пусть в жизни никогда Не стучится к Вам беда. **************************************************** Сердечно поздравляем с 40-летием
Желаем радости и силы, Успехов и удач во всём. И чтобы всё, что сердцу мило, Пришло с прекрасным этим днём. Поздравить рады с днём рожденья, Здоровья, счастья пожелать, С улыбкой, добрым настроением Свой путь по жизни продолжать! С поздравлением коллектив цеха №4 **************************************************** Коллектив транспортного цеха поздравляет с днем рождения Даулетова Суйеу Сулейменовича, Байбатырова Кайырлы Есмуканулы, Амиржанова Танатара! Желаем здоровья на долгие годы. Чтоб Вас стороной обходили невзгоды, Чтоб счастье и радость не знали разлуки, Чтоб душу согрели Вам дети и внуки. **************************************************** Объектілік өртке қарсы, газдан құтқару және медициналық қызметі
туылған күндерімен құттықтайды. Сіздерге зор денсаулық, еңбекте табыс, отбасыларыңызға амандық тілейміз. Армандарыңыз орындалып, ойлаған мақсат-мұраттарыныңызға жетуге тілектеспіз.
**************************************************** С днем рождения поздравляем Сегизбаеву Раю Шамиловну, Зайцеву Галину Николаевну, Ибадлаева Алексея Акимовича, Супалиева Ерсайына Сатыбалдиевича, Ержанова Сабита Сапиковича! Пусть эта замечательная дата В душе оставить добрый след, Желаем мы всего, чем жизнь богата: Здоровья, счастья, мира и долгих лет!!! С поздравлением коллектив цеха №4 **************************************************** Коллектив ИЦ ЦЗЛ поздравляет Тулешову Эмилию Мухитовну с Днем рождения! Пусть каждый день приносит победы и признание! Пусть сердце радует любовь, ждет в жизни процветание! Пусть в гору все идут дела, удача улыбается, И без проблем легко, шутя, все планы достигаются!
**************************************************** Коллектив цеха №7 поздравляет Довженко Наталью Владимировну с 40-летием! Пусть говорят на этой встрече О юбилее и годах. Мы пожелаем в этот вечер, Попутных ветров в парусах. Пускай они несут везенье, В делах, работе и семье, Небесного благословенья, Большого счастья на Земле. Здоровья, нежности и ласки, Живи, как в доброй, старой сказке. Вот поздравления от нас Пусть Ангел оберегает Вас! **************************************************** Коллектив АТС сердечно поздравляет Довженко Наталью Владимировну с 40-летием! Пусть жизнь будет соткана Из впечатлений, Прекрасной мечты И счастливых мгновений; Из радостных встреч, Доброты и заботы, Горячего солнца И звезд небосвода! Пусть будет расцвечена Красками счастья И радуга в ней Появляется чаще!
**************************************************** Коллектив базы транспортного цеха Сердечно поздравляет с днем рождения Умурзакова Темербулата Жуматовича! Желаем радости и силы, Успехов и удач во всем. И чтобы всё, что сердцу мило, Пришло с прекрасным этим днём. Поздравить рады с днём рождения, Здоровья, счастья пожелать, С улыбкой, добрым настроением Свой путь по жизни продолжать! **************************************************** Коллектив ТЭЦ поздравляет с Днём рождения:
Пусть ваш дом лишь друзья посещают, Стороною обходят ненастья, От души мы добра вам желаем, Долгой жизни, здоровья и счастья! **************************************************** Коллектив ППНГО поздравляет С днем рождения
Ж Е Л А Е М: Здоровья, радости и смеха, Везде во всем ВАМ ВСЕМ успеха И счастья столько, сколько надо, Чтобы душа была бы рада, и чтобы весело жилось И что задумано – СБЫЛОСЬ!!! **************************************************** Поздравляем БОНДАРЕНКО ВЛАДИМИРА ЮРЬЕВИЧА с 30-летием! Пусть эта замечательная дата В душе оставит добрый след, Желаем мы всего, чем жизнь богата: Здоровья, счастья, мира, долгих лет. Коллектив ППНГО **************************************************** Коллектив цеха №7 поздравляет
с днем рождения! Дня рождения – доброго, светлого! Настроения – великолепного! Все, что дарит улыбку и счастье, Повторяется в жизни пусть чаще! Будет ярким всегда настроение, Всеми красками мир заиграет, Пусть исполнит скорей День рождения Все, что сердце сейчас загадает! жүктеу/скачать 15,74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|