Редоксиметрия әдісі (тотығу-тотықсыздану титрлеу әдісі)

1.Тотығу-тотықсыздану титрлеу әдісі.

2.Редоксиметрия әдісінің пайдалануы.

3.Редоксиметрия әдісінің артықшылығы мен кемшілігі.

4. Редоксиметрия әдісінің реакцияларына қойылатын талаптар.

5. Тотығу-тотықсыздану потенциалы және реакцияның жүру бағыты.

Редоксиметрия әдісі тотығу-тотықсыздану реакциясына негізделген әдіс. Тотығу-тотықсыздану титрлеу әдісінде стандартты титрленген (жұмысшы) ерітінді ретінде әртүрлі тотықтырғыштардың және тотықсыздандырғыштардың ерітінділері қолданылады. Титрленген тотықтырғыштардың ерітінділерімен тотықсыздандырғыштардың мөлшерін анықтайды немесе керісінше титрленген тотықсызданғыштардың көмегімен тотықтырғыштарды анықтайды.

Редоксиметрия әдісінің қолдануы

Редоксиметрия әдісін өндіріс орындары мен ғылыми-зерттеу зертханаларында, сонымен қатар көптеген клиникалық және санитарлы-гигиеналық анализдерде қолданады. Минералды тыңайтқыштарды, дәрілік заттардың құрамын, биологиялық және тағамдық өнімдердің құрамдарын анықтай алады. М: Перманганатометрия әдісінің көмегімен қандағы кальцийдің мөлшерін анықтайды. Сонымен қатар бұл әдіспен ақаба судағы органикалық заттарды мөлшерін анықтайды. Иодометрия әдісімен қандағы қанттың мөлшерін анықтайды, судағы бос хлордың мөлшерін анықтайды.

Редоксиметрия әдісінің артықшылығы:

Бізге белгілі басқа әдістермен салыстырғанда редоксиметрия әдісінің өзіндік артықшылықтары мен кемшіліктері де бар:

Кемшілігі:

Көбінесе әдістің атауы қолданылатын жұмысшы титрант ерітіндісінің атына байланысты аталады.

1. Перманганатометрия– яғни мұнда титрант KMnO₄ (жұмысшы ерітіндіcі ретінде қолданады) ерітіндісі. Титрлеу индикаторсыз жүреді.

2. Иодометрия – жұмысшы ерітінді ретінде КІ ерітіндісіндегі бос күйіндегі иод J₂ қолданады. Бұл әдіспен тотықтырғыштарды да және тотықсыздандырғыштарды да анықтауға болады. Тотықсыздандырғыштарды анықтау үшін жұмысшы ерітінді ретінде натрий тиосульфатын пайдаланады Na₂S₂O₃ · 5H₂O және көмекші ерітінді ретінде КІ қолданады. Индикатор ретінде крахмалды қолданады.

3. Хроматометрия – жұмысшы тирленген ерітінді ретінде калий дихроматын K₂Cr₂O₇ пайдаланады. Бұл әдісті тікелей және жанама анықтау үшін де қолдануға болады.

4. Броматометрия – тотықтырғыш ретінде калий броматын қол-ы KBrO₃.

5. Иодатометрия – жұмысшы ерітінді ретінде – калий иодатын КІО₃қолданады.

6. Ванадатометрия – аммоний ванадатының NH₄VO₃–тың тотықтырғыш қасиетін қолданады.

7.Цериметрия – титрант Се(SO₄)₂ ерітіндісін қолданады және т.б.

Редоксиметрия әдісі тотығу-тотықсыздану реакцияларына негізделген дедік. Ал тотығу-тотықсыздану реакциялары ионалмасу реакцияларына қарағанда өзгеше жүреді. Соған орай тотығу-тотықсыздану реакцияларының негізгі ерекшеліктерін атап өтсек:

1. 
   көптеген реакцияларға тотықтырғыштар мен тотықсыздандырғыштардан басқа да заттар қатысады, мысалы, қышқылдар мен сілтілер қатысады;
   
2. 
   кейде реакция бірнеше сатыда жүруі мүмкін және де әр сатысының жылдамдығы да әртүрлі болуы мүмкін;
   
3. 
   тотығу-тотықсыздану реакциясының жылдамдығы ионалмасу реакциясының жылдамдығынан төмен болады, сондықтан да процесті соңына дейін жеткізу үшін, тездету үшін белгілі бір жағдайды қажет етеді; температураны арттыру, ерітінділердің концентрацияларын өзгерту, ерітінді ортасын рН-ы өзгерту арқылы немесе катализатор пайдалану арқылы реакцияның өтуін жылдамдатуға болады.
   
4. 
   Реакцияға қатысушы бастапқы зат бірдей болса да реакция бағыты өзгеріп кетуі мүмкін. Сонымен қатар реакция барысында түзілген кейбір заттар негізгі реакцияның бағытын өзгертіп жіберуі мүмкін.
   

Редоксиметрия әдісінің реакцияларына қойылатын талаптар:

1. 
   реакциялар белгіленген бағытта аяғына дейін толық жүруі тиіс;
   
2. 
   реакцияның жылдамдығы айтарлықтай жоғары болуы керек;
   
3. 
   титрлеу барысында қосымша реакциялар жүрмеуі керек және ерітіндідегі қоспалар негізгі реакцияның жүруіне және эквиваленттік нүктені анықтауға кедергі келтірмеуі тиіс;
   
4. 
   эквиваленттік нүкте, яғни реакцияның аяқталу моменті анық болуы керек.
   
5. 
   реакция стехиометриялы жүруі тиіс және құрамы белгілі қосылыстар түзетін реакциялар болуы тиіс;