2009 жылдың 4 тоқсанындағы Ақмола облысы шағын кәсіпорындарының қаржылық қызметі

2009 жылдың 4 тоқсанындағы Ақмола облысы

шағын кәсіпорындарының қаржылық қызметі

Нарық жағдайында экономиканың табысты  даму  элементтеріні ң бірі  болып  шағын  кәсіопорындар болып

табылады, қоғамның экономика,  саяси  ж әне әлеуметтік  мәселелерін шешуде  олар  конъюнктураны  серпінді  сезінеді,

салалардың  құрамдылық кайта құрылуын  белсенділейді    ж әне әлеуметтік  мәселелердің  өткірлігін  тегістеуіне  жағдай

жасайды.  Шағын  кәсіпкерліктің дамуы үлкен үстемелік құндылықпен  жаңа  жоғарғы    технологиялық  өндірістерді құруға

бағдарланған.

Облыс аймағында шағын кәсіпорындар барлық аймақтар мен шаруашылы қ кешен салаларында қызмет етеді.

Кәсіпорындардың маманданған саласы  сауда; автокөліктерді,  тұрмыстық бұйымдарды  және  пайданалатын

заттарды  жөндеу    болып қалуда. Қызметтін  осы  түрлері  барынша қол  жетерлік,  олар үлкен  капиталды  салымдарды

талап  етпейді  және  көп  жұмыскер  штаты қажет  емес.

Шағын  кәсіпорындардың көпшілігі  сауда;  автомобильдерді,

тұрмыстық бұйымдар мен жеке қолданыстағы заттарды жөндеумен 24,2 пайыз (зерт телгендердің жалпы санынан), ауыл

шаруашылығы,  аң аулау  және  орман  шаруашылы ғымен - 20,1  пайызды,  жылжымайтын  м үлікпен  операциялар  ж әне

тұтынушыларға қызмет  көрсету – 16,1  пайыз, өнеркәсіп – 13,2  пайыз, құрылыспен  айналысатын  к әсіпорындар – 12,9

пайызды құрады.

Экономикалық қызмет түрлері бойынша к әсіпорындардың саны

Есеп тапсырған

кәсіпорындардың

саны,бірлік

Есеп тапсырған

кәсіпорындардың

құрылымы,пайыз

Барлығы

соның ішінде:

2447

100,0

- ауылшаруашылығы, аңшылық және орман шаруашылығы

493

20,1

- балық аулау ,балық өсіру

5

0,2

- өнеркәсіп

323

13,2

- құрылыс

315

12,9

- сауда; автокөліктерді, тұрмыстық бұйымдарды және жеке

пайдаланатын заттарды ж өндеу

592

24,2

- қонақ үйлер мен мейрамханалар

33

1,4

- көлік және байланыс

140

5,7

- қаржы қызметі

75

3,1

- жылжымайтын мүлікпен операциялар ж әне тұтынушыларға

қызмет көрсету

395

16,1

- басқа да коммуналдық, әлеуметтік және дербес қызметтер

76

3,1

Өңірлерде  шағын  кәсіпорындардың бөлінуі  біркелкі  емес.  Бас ым  көпшілігі    Көкшетау қ.ә.  (39,5% есеп  берген

санынан),  Бурабай  ауданында  (11,5%),  Степногор қ.ә.  (8,2%), Атбасар  (5,3%)  және  Зеренді  (4,7%)  аудандарында  іс -

әрекет  жасайды.  Ша ғын  кәсіпорындардың ең аз  саны    Егіндікөл  (0,7%)  ауданына  тиісті. Қалалық жер  шағын  бизнес

ұйымдастыруға қолайлы болғандықтан бұл жағдай жыл сайын қайталануда.

Жаңа жұмыс орындарын аша отыра ж әне жұмыс уақытында (толық емес жұмыс күн немесе апта) ыңғайлы кесте

бойынша  жұмыс  істей  отырып,  ша ғын  кәсіпорындар  жасырыл ған  жұмыссыздықтан  туатын әлеуметтік  дауларды ң

өткірлігін тегістейді.

Жұмыспен қамтылғандырдың жалпы  саны    2009  жылды ң  4 тоқсанында  27,2  мың адамды  кұрады.  Жұмыспен

қамтылғандардың негізгі  бөлімі ауыл шаруашылы ғы, аңшылық және орман шаруашылы ғына – 5,5 мың адам (жұмыспен

қамтылғандырдың жалпы  санынан  20,2%),  сауда ға;  автокөліктерді,  тұрмыстық бұйымдарды  және    жеке  пайданалатын

заттарды  жөндеу  саласына – 5,4  мың адам  (19,9%), өнеркәсіпке – 4,6  мың адам  (16,9%),  жылжымайтын  м үлікпен

операциялар және тұтынушыларға қызмет көрсету саласына -4,5 мың.адам (16,5%), құрылысқа– 3,0 мың адам (11,0%),

көлік және байланыс – 2,0 мың.адам (7,3%), басқа да коммуналдық, әлеуметтік және дербес қызметтер саласына - 1,6

мың. адам    (5,9%) келеді.

2009 жылдың 4 тоқсанындағы Ақмола облысы  шағын кәсіпорындарының қаржылық қызметі

Экономикалық қызмет түрлері бойынша жұмыспен қамтылғандар санының құрылымы

пайызбен

Өңірлердегі  белсенді  ж ұмыс  істеп  тұрғандардың саны  Көкшетау қ.ә. шағын  кәсіпорындарына –

10,3

мың.адам (37,9% жалпы ж ұмыс істеп тұрғандар санынан), Бурабай ауданына – 2,6 мың адам (9,6%), Степногор қ.ә. – 2,5

мың адам (9,2%), Ақкөл– 1,3 мың адам (4,8%) ауданына келеді.

2009  жылдың  4 тоқсанында

қызметкерлердің жалақы қоры    2  999,0  млн.  те ңге  кұрады,  ол    2008  жылды ң  4

тоқсанына қарағанда  30,2%    немесе  1  297,9  млн.  те ңгеге  жоғары.  Ақмола  облысы  бойынша  орта ша  айлық еңбекақы

38  674  теңге  болды, өткен  жылдың тиісті  мезгілімен  салыстыр ғанда  2,1  пайызға өсті  немесе  802  теңгеге  көбейді. 50

адамнан  артық жұмыспен қамтылған  кәсіпорындармен  салыстыр ғанда  шағын  кәсіорындарының орташа  айлық еңбек

ақысы  36,5  пайызға  кем    (52  787  теңге). Қызметтің  әр  саласында  еңбекақы  төлеуде әжептәуір  дифференциация  бар.

Еңбек  ақының ең  үлкен  және  ең төмен    айырмасы  1,8  есені  к ұрайды. Ең  үлкен  енбек  ақы  мынандай қызмет  түрінде:

«құрылыс»  (50 783  теңге),  «жылжымайтын  м үлікпен  жасалатын  операциялар  ж әне  тұтынушыларға қызмет  көрсету»

(43  098  теңге),  «ауыл  шаруашылы ғы,  аңшылық және  орман  шаруашылы ғы»  (39 826  теңге),  «өнеркәсіп»  (38  173  теңге),

«сауда, автокөліктерді, тұрмыстық бұйымдарды  және жеке пайдаланатын заттарды ж өндеу саласында» (32 976 те ңге)

құрады. «Басқа да коммуналдық, әлеуметтік және  дербес қызметтер көрсету » (28 947 теңге)  саласының қызметкерлері

ең төменгі орташа айлы қ еңбек ақы төлеміне ие болды.

Экономикалық кызмет түрлері бойынша ша ғын кәсіпорындарының орташа айлық еңбек ақысы

2009 жылдың

4 тоқсаңы, теңге

2008 жылдың

4 тоқсаңы, теңге

өткен кезеңге

%-бен

Барлығы

соның ішінде:

38 674

37 872

102,1

- ауылшаруашылығы, аңшылық және

орман шаруашылығы

39 826

29 329

135,8

- балық аулау, балық өсіру

30 427

22 921

132,7

- өнеркәсіп

38 173

44 441

85,9

- құрылыс

50 783

37 493

135,4

- сауда; автокөліктерді, тұрмыстық

бұйымдарды және жеке пайдаланатын

заттарды жөндеу

32 976

40 541

81,3

- қонақ үйлер мен мейрамханалар

30 087

17 706

169,9

- көлік және байланыс

34 174

35 570

96,1

- қаржы қызметі

46 653

22 219

2,1

- жылжымайтын мүлікпен  операциялар

және тұтынушыларға қызмет көрсету

43 098

43 472

99,1

- басқа да коммуналдық, әлеуметтік және дербес

қызметтер

28 947

26 692

108,4

16,5

11,0

16,9

19,9

20,2

7,3

8,2

Сауда

Ауыл шаруашылыәы

Кҙ лік жј не байланыс

Ҙ зге де

Ҙ неркј сіп

Қўрылыс

Жылжымайтын мҝлікпен операциялар жј не тўтынушыларәа қызмет кҙ рсету

2009 жылдың 4 тоқсанындағы Ақмола облысы  шағын кәсіпорындарының қаржылық қызметі

Қалалар мен аудандар бойынша е ң жоғары еңбек ақы төлемі Аршалы (68 630 теңге), Жарқайың (67 941 теңге),

Бұланды (64  613 теңге)  аудандарында  келеді.  Е ң төменгі  орташа  айлы қ еңбекақы  төлемін Қорғалжын ауданы  шағын

кәсіорындарының жұмыскерлері алды (20 732 теңге).

2009 жылдың 4 тоқсанында сальдолан ған қаржылық нәтижесі – 38,1 млн. теңге шығын ретінде белгіленді (2008

жылғы  4 тоқсанында шығын – 4760,1 млн.теңге). Облыс бойынша калалар мен аудандар о ң қаржылық нәтиже  Ақкөл –

336,1  млн.  теңге, Жарқайың – 239,3  млн.теңге,  Целиноград аудандарында – 140,5 млн.  теңге  алынды. Көкшетау қ.ә.

және Зеренді  ауданында к әсіпорындар өте көп шығынмен аяқтады (595,0 млн. теңге және 227,3 млн. теңге  сәйкес).

2009 жылдың 4 тоқсанындағы шағын кәсіпорындардың қаржылық-шаруашылық қызметінің нәтижелері

млн. теңге

Салық салынғанға дейінгі

табыс (шығын)

Өңдірілген өнім мен

көрсетілген қызметтердің

көлемі

Өнімді откізуден және

көрсетілген қызметтен түскен

табыс

Барлығы

-38,1

18145,0

36 395,6

Көкшетау қ.ә.

-595,0

7 695,6

16 931,4

Степногор қ.ә.

19,6

855,5

1 732,6

Ақкөл

336,1

1 588,8

2 419,5

Аршалы

15,0

681,4

610,5

Астрахан

10,1

216,9

261,6

Атбасар

-59,5

987,0

1 611,5

Бұланды

-57,7

1 271,0

1 327,0

Бурабай

20,6

1 052,2

1 172,4

Егіндікөл

-5,7

58,8

142,9

Еңбекшілідер

-65,2

780,7

851,6

Ерейментау

9,4

153,3

199,1

Есіл

13,0

196,5

4 359,4

Жақсы

-14,3

73,0

60,4

Жарқайың

239,3

437,0

1 348,3

Зеренді

-227,3

604,2

613,9

Қорғалжын

-5,5

16,2

10,7

Сандықтау

129,4

471,0

715,8

Целиноград

140,5

562,9

1 338,0

Шортанды

59,1

443,0

689,0

Қызмет  түрлері  бойынша теріс қаржылық нәтижесінің анағұрлым  сомасы құрылыс – 240,5    және өнеркәсіптік

өндіріс салаларына – 240,5 млн.теңге келді.

Талдау  мерзімі  бойынша  ша ғын  кәсіпорындармен 18  145,0 млн.  теңгенің тауары шығарылған  және қызметі

көрсетілген, өткен  жылдың  4 тоқсанының деңгейімен  салыстырғанда екі  есе  кем  болды .  Ең жоғары өндірілген өнімнің

және  көрсетілген қызметтің көлемі

құрылысқа – 24,4% (4  432,5  млн. теңге),  ауыл  шаруашылы ғына,  аңшылық және

орман  шаруашылығына – 19,9%  (3  616,7  млн.те ңге), сауда, автокөліктерді,  тұрмыстық бұйымдарды  және  жеке

пайдаланатын заттарды ж өндеуге – 16,4%  (2 975,9 млн. те ңге), өнеркәсіпке – 16,3%  (2 964,8 млн. те ңге) келеді.

Өнімдерді өткізуден  және

қызмет  көрсетуден  түскен  кіріс 36 395,6 млн.  теңге  кұрады, өткен  жылдың

көрсеткіштерімен  салыстар ғанда 39,3%    немесе 23 567,4 млн.  теңгеге  азайды. Қызмет  түрлері  бойынша  табыс 39,1%

сауда,  автокөліктерді,  тұрмыстық бұйымдарды  және  жеке  пайданалаты ң заттарды  жөндеу  саласында, 16,1% –

құрылыста,  ауыл  шаруашылы ғында,  аңшылық және  орман  шаруашылы ғында – 15,0%, өнеркәсіп  саласында – 11,7%

алынған. Өңімді өткізуден және көрсетілген қызметтен түскен табыстың ең жоғары үлесі (39,1%) сауда, автокөліктерді,

тұрмыстық бұйымдарды  және  жеке  пайданалаты ң заттарды  жөндеу шағын  кәсіпорындарына  тиесілі.  Аумақ бойынша

шағын  кәсіпорындарының  өңімді өткізуден  және  көрсетілген қызметтен  түскен табыстың негізгі  бөлігі  Көкшетау қ.ә. –

16 931,4  млн.  теңге,  Есіл– 4  359,4 млн.  теңге, Ақкөл – 2  419,5 млн.  теңге  аудандарына және  Степногор қ.ә. – 1 732,6

келеді.

Сол  уақытта  шығыстар  көлемі 20 534,6 млн.  теңге  болды, өткен  мерзіммен  салыстыр ғанда

36,6 пайызға

көбейді.  Барлық шығыстардың ең  үлкен    бөлігін  (46,2%)  материалдық шығындар, өзге  де  шығындар – (30,7  %)  ,  еңбек

ақы төлеу  шығыстары (14,6%) және өтелім (8,5 %) құрады.

2009 жылдың 4 тоқсанындағы Ақмола облысы  шағын кәсіпорындарының қаржылық қызметі

Өнімдерді өткізуден және қызмет көрсетуден түскен табыс

млн. теңге

Өткізілген талдау бойынша обылыста ғы шағын кәсіпкерлік жағдайы орташа, жақсару беталыстары бай қалды деп

қорытынды жасау болады. Ша ғын кәсіпкерліктің дамуы облыстың экономикасына қолайлы әсер етеді, еңбекке жарамды

халықты жұмыспен қамсыздандырады, нары қ салаларын тауарлармен ж әне қызметтермен қамтамасыз етеді, халы қтың

ңақты табыстарын жо ғарылатады, эконом икада бәсекелестікке жағдай жасайды.

Бастық

Е.Мусина

Өндіріс және қаржы статистика бас қарамасы

Л. Ж. Шалғынбаева

Тел. 251741

5 470,4

9 877,4

4 245,7

8 983,7

5 868,3

5 913,4

14 217,2

29 935,0

1 329,0

1 181,5

2 262,3

1 353,4

2 578,6

2 262,6

251,7

335,3

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

Ау ыл

шару ашылыәы, аҫ

ау лау  жј не орман

шару ашылыәы

Ҙ неркј с іп

Қў рылыс

С ау да;

ав томобильдерді,

тў рмыс тық

бў йымдарды жј не

жеке

пайдаланатын

заттарды жҙ ндеу

Кҙ лік жј не

байланыс

Қаржы қызметі

Ж ылжымайтын

мҝ лікпен

операциялар,

жаләа беру  жј не

тў тыну шыларәа

қызмет кҙ рс ету

Бас қа да

комму налдық,

ј леу меттік жј не

жеке қызметтер

кҙ рс ету

4 т оқсан 2009 ж ыл

4 т оқсан 2008 ж ыл