3. 9-ресурс. Сабақты жоспарлау
жүктеу/скачать 60 Kb.
|
|
3.9-ресурс. Сабақты жоспарлау Оқу бағдарламасын меңгеру бойынша оқу мақсаттарын таңдау кезінде МЖМБС талаптары шеңберінде жоспарланған нәтижелерді білуге бағдарлану қажет. Бағалау критерийлері қандай да бір құзыреттерді сипаттау нысанында ұсынылады (оқушы үйренеді /... орындай алады). Мысалы, оқу мақсатындағы «…дауысты дыбыстардан құралған буынды оқи білу», дыбыс пен әріпті байланыстыра білу» бағалау критерийлері бойынша «дауысты дыбыстарды дұрыс оқиды … Бағалау критерийлерін сипаттаған кезде мұғалім оқушының қалай көретінін, не үйренгенін түсінуі өте маңызды. Бұл жағдайда мұғалім дағдының негізгі көрсеткішін нақты анықтауы керек (оқушы қаншалықты жиі дұрыс жауап береді, оның іс-әрекетінің қарқыны, дербестік деңгейі қандай, алынған білімді, іс-әрекет алгоритмін ұқсас жағдайға, жаңа материалға ауыстыру мүмкіндігі, алынған білімді қолданудың шығармашылық мүмкіндіктері). Педагогикалық іс-әрекеттің әдістері мен тәсілдерін таңдағанда мұғалім баланың мүмкіндіктеріне сүйенеді және оның даму бұзылыстарына, оқу материалын меңгерудің жеке ерекшеліктеріне байланысты ықтимал қиындықтарды түсінеді; 1. Сабақтың нақты алгоритмі болуы керек. Белгілі бір алгоритмге дағдыланған балалар неғұрлым ұйымдасқан болады. Сабақтың басы: Жұмыстың бірінші нұсқасында - «ерекше» балалар алдыңғы тақырыпты бекіту үшін карточкалармен жұмыс жасайды (бұл уақытта мұғалім басқа балалармен жұмыс істейді, сол режимде және «ерекше» балаларға түсіндіре алмайтын жаңа тақырыпты түсіндіреді). Мұнда балаларға алдыңғы сабақтың ұғымдары бар карточкалар ұсынуға болады және балалар бұл ұғымдарға жазбаша сипаттама беруі керек. Бұл ретте балалардың ұғымдарға анықтама беруін жеңілдету үшін карточкада көмекші сөздер немесе жетіспейтін сөздері бар сөйлемдер қамтылуы мүмкін. Сондай-ақ келесі сипаттағы тапсырмаларды пайдалануға болады: бір бағанда ұғымдар беріледі, екіншісінде – ұғымдардың анықтамалары (балалар анықтаманың қандай ұғымға сәйкес келетінін көрсеткі арқылы көрсетуі керек). Содан кейін практикалық мысалдары бар карточкалар ұсыну. Екінші нұсқада - «қалыпты» оқушылар алдыңғы тақырыпты бекіту үшін карточкалармен жұмыс жасап жатқанда (себебі олар өз бетінше жұмыс істей алады), мұғалім алдыңғы сабақтың тақырыбына қатысты негізгі ұғымдарды еске түсіру бойынша «ерекше» балалармен сөздік жұмысын немесе басқа да жұмыс түрлерін жүргізеді. Сабақ міндетті түрде сөздік жұмысын қамтуы керек (ауызша немесе карточкалармен). Мұғалім балалардың өткен сабақта не меңгергенін қысқаша айтуы мүмкін. Мұнда көрнекілікті (суреттер, оқу құралдары, практикалық материал, заттар) пайдалануға болады. Балаларға «10 сөз» түріндегі тапсырма ұсынуға болады: тақтада немесе ауызша түрде мұғалім балаларға өткен тақырыптарға қатысты белгілі 10 ұғымды ұсынады. Осыдан кейін ұғымдары бар карточкалар алынып тасталады, ал балалар есте сақтаған барлық сөздерді дәптерге жазып, осы сөздерге ауызша анықтама береді. Бұдан кейін балалар осы ұғымдарды практикада қалай қолдануға болатындығын еске түсіру үшін практикалық тапсырманы тақтада орындау немесе басқа практикалық тапсырманы орындау ұсынылады. Сабақтың басында зердесі бұзылған балалармен әрқашан алдыңғы материалды қайталау керек. Сабақтың негізгі барысы: Жұмыстың бірінші нұсқасында - «қалыпты» балалар жаңа тақырыпты пысықтай отырып, карточкалар бойынша тапсырмалар орындайды. Бұл уақытта мұғалім «қолжетімді» нұсқада денсаулығы бойынша мүмкіндігі шектеулі балаларға жаңа тақырыпты түсіндіреді. Бұл ретте мыналар пайдаланылады: көрнекілік (әрбір әрекетті немесе сөзді суретпен, сызбамен, карточкамен, практикалық әрекетпен нақтылауы керек); бір әрекеттен немесе ұғымнан екіншісіне біртіндеп көшу; педагог тарапынан тұрақты тілдік сүйемелдеу, бірақ мазмұнды емес, ал қысқа және анық болуы керек, яғни сөйлеу ақпараты шағын көлемде меңгеріледі. Бұдан әрі материалды бекіту жүзеге асырылады. Бір немесе екі бала тапсырманы бүкіл сынып алдында орындайды. Мұғалім белсенді түрде көмектеседі. Содан кейін «ерекше» балалар жаңа тақырыпқа байланысты жеке тапсырмаларды орындайды, ал осы уақытта мұғалім «қалыпты» балалар орындаған тапсырмаларды тексереді. Екінші нұсқада - мұғалім барлық оқушылар үшін жаңа тақырыпты түсіндіруге кіріседі. Бұл ретте жалпы түсіндіру үшін материалдың көлемі мен мазмұны бойынша қарапайым тақырыптарды ғана таңдау керек. Алгоритм мен көрнекілікті қолдану туралы ұмытпаңыз. Бұдан кейін мықты оқушыларға өз бетінше орындауға арналған жеке тапсырмалар ұсынуға болады, бұл уақытта әлсіз оқушыларға жаңа тақырыптың мазмұнын тағы бір рет түсіндіріп, оларға дербес тапсырмалар ұсыну керек және мықты оқушылардың орындаған тапсырмаларын тексеруге көшу керек. 2. «Ерекше» балаларға ұсынылатын әрбір тапсырма белгілі бір әрекеттер алгоритміне сәйкес келуі керек. Ауызша тапсырмалар келесі алгоритм бойынша орындалады: - мұғалім тапсырманы қалай орындайтынымызды (яғни біздің не істейтінімізді) айтады, балалар немесе бір бала мұғалімнен кейін тапсырманы оқиды; тірек сөздері бар немесе тірек сөйлемдері бар карточкаларды пайдалануға болады; - мұғалім тапсырманы қалай орындайтынымызды айтады: алдымен не болатынын, содан кейін не болатынын және нәтижесінде не болатынын. Балалар немесе бала мұғалімнен кейін қайталап айтады. Мұнда әрекеттер алгоритмі бар карточкаларды, тапсырмаларды орындау алгоритмін көрсететін суреттемелерді, сызбаларды, кестелерді пайдалану керек; - тапсырманы кезең-кезеңімен орындау: тапсырманы орындау бастамасына қайта ораламыз, балалар тапсырманы орындап, мұғаліммен бірге тексереді; - тапсырманың орындалуын қорытынды тексеру, қателерді есепке алу (алдымен мұғалім, содан кейін балалар айтады). Жазбаша тапсырмалар: - мұғалім тапсырманы қалай орындайтынымызды (яғни біздің не істейтінімізді) айтады, балалар немесе бір бала мұғалімнен кейін тапсырманы оқиды; тірек сөздері бар немесе тірек сөйлемдері бар карточкаларды пайдалануға болады; - балаларға өз бетінше орындауға арналған тапсырмалары бар карточкалар таратылады (әрекеттер алгоритмі карточкада немесе тақтада жазылады; сыныптағы стендтерде мұндай тапсырмаларды орындау алгоритмі бар кестелер, сызбалар көрсетілген); - тапсырмаларды тексеру: мұғалім әр баланың жанына келіп, тапсырманы жеке тексере алады; мұғалім әр баладан тапсырманың шешімін ауызша айтуды сұрайды немесе бір бала жауап береді, қалған балалар өз карточкаларындағы тапсырманың дұрыс орындалуын тексереді; бұл ретте барлық қателер мен оларды жою әдістері айтылады. 3. Денсаулығы бойынша мүмкіндігі шектеулі балалар бар инклюзивті сыныптағы сабақ материалды қабылдауды жеңілдету үшін көрнекілікті көп мөлшерде қолдануды қамтуы керек. Өйткені зерде бұзылыстары бар балалар материалды қабылдау кезінде өздерінің көрнекі ойлауына сүйенеді. Олар ауызша-логикалық ойлауды толық қолдана алмайды, себебі олардың бұл қабілеті бұзылған немесе баяу әрекет етеді. 4. К.Д. Ушинский бастапқы кезеңде сабақтарда жиі қолданылатын әдіс - көрнекі оқытуға үлкен мән берді, себебі: біріншіден, қарапайым ақыл-ой процестерін ынталандырады; екіншіден, ауызша сөзді дамытады; үшіншіден, зерделенетін материалды оқушылардың жадында жақсы сақтауға ықпал етеді. Көрнекілік құралдарын пайдалану кезінде мұғалім мыналарды ескеруі және білуі керек: - оқу міндеттерін шешудегі көрнекіліктің рөлін ескеру; - осы оқу құралдарының оқушыларға түсінікті болуын ескеру; - осы оқу процесінде көрнекі құралдардың функцияларын ескеру: оқушылардың зерделенетін пән, құбылыс немесе оқиға туралы нақты түсінігін қалыптастыру үшін көрнекі құралдарды пайдалануға болады; көрнекі құралдарды олармен жүргізілетін кез келген әрекет үшін пайдалануға болады; көрнекі құралдарды абстрактілі ұғымдардың көрнекі тірегі ретінде пайдалануға болады; - оқушылардың жас және жеке ерекшеліктерін білу: көрнекі материал ашық түсті және қызықты болуы керек, бірақ көрнекілік шамадан тыс болмауы керек, өйткені зердесі бұзылған балалардың қабылдау мен зейін көлемінің аз болуы әр оқу құралын мұқият зерделеуге мүмкіндік бермейді; - оқушылардың танымдық объект туралы білім деңгейін ескеру: балаларға түсінікті болатын және зерделенген тақырып көлемінде ғана қолданылатын оқу құралдарын пайдалану керек; - көрнекі материал суреттерге немесе заттарға жай ғана қарауға емес, танымға ықпал етуі керек. 5. Сабаққа қойылатын негізгі талаптардың бірі – денсаулығы бойынша мүмкіндігі шектеулі балалардың әлсіз зейінін, олардың бірқалыпты іс-әрекеттерден жалығуын ескеру. Сондықтан сабақта мұғалім іс-әрекет түрлерін өзгертіп отыруы керек: а) сабақты жад, зейін дағдыларын жаттықтыратын тапсырмалардан бастаған жөн; б) күрделі зияткерлік тапсырмаларды тек сабақтың ортасында қолданған жөн; в) оқытуға байланысты тапсырмаларды және түзетуге бағытталған тапсырмаларды кезектестіру қажет (көрнекі гимнастика, ұсақ моториканы дамытуға арналған тапсырмаларды пайдалану, қабылдау мен ойлауды дамыту); г) тосын жайттарды, ойын, жарыс сәттерін, шытырман оқиғаларды, рөлдік ойындарды, шағын қойылымдарды пайдалану (яғни балалардың эмоцияларына әсер ететін және білімді өмірмен байланыстыратын барлық іс-шаралар). Д. Х. Байбикова, МБОУ СОШ №2, г. Ханты Мансийск жүктеу/скачать 60 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|