№31 №31 (603) (603) 55 тамыз тамыз



Pdf көрінісі
бет3/3
Дата10.01.2017
өлшемі3,06 Mb.
#1564
1   2   3

 

Журналистердің ақпаратты бірінші 

болып таратсам деген құлшынысы 

интернетке дейін пайда болған. Мен 

осыған қатысты бір қысқаша мысал 

келтірейін. 1962 жылы Кеннедиге 

қастандық жасалған күні Америкадағы 

бір журналдың кезекті санының 

шығуына бір күн қалған екен. Ол 

кезде қаріптер қорғасынмен терілетін 

заман. Бәрін теріп дайындап енді 

баспаға жіберейін деп жатқан кезде 

«Кеннедиге қастандық жасалды» 

деген хабар келеді. Енді не істеу 

керек? Егерде журналда қастандық 

туралы айтылмаса, бәсекелестерінен 

қалып қояды. Сонда журнал ең 

мықты журналисіне қомақты қаржы 

беріп Далласқа аттандырады. Ол сол 

қастандық туралы видеоны сатып 

алып, түнімен ақпаратты жібереді. 

Ертесінде журналдың тиражы артып, 

бірден танымал болып кетті. Ал, қазіргі 

таңда интернет танымал болу жағынан 

барлық мүмкіндікті беріп отыр. Қазақ 

аудиториясының қоғамдағы азаматтық 

бастаманы, мәселені к теруі жер 

мәселесінде қатты қоғалды. Оның 

ішінде популизм де кетті, бір-біріне 

қарама-қарсы топтардың соғысына 

айналып кетті. Интернет біздің 

мірімізде қандай р л атқарып жатыр. 

Қазақ тілді аудиторияны қандай 

тақырыптар қызықтырады. Осы 

ж нінде салыстырып айтсақ.

¾

 



  Þ

 

 

 

 

 

Þ . 

 ¾  Þ ,  , 

  ө

Þ  

ә

Þ  

 



 

¾ ¾   Þ  ?

¾

 

¾

Қазіргі таңда 

дін мәселесі басты проблемалардың 

біріне айналды. Біз «Болашақ» 

қозғалысы сауалнама жүргіземіз. 

Онда базар жастарының да мәселесін 

к теруге тырыстық. Шын мәнінде 

олардың дінге бет бұрғандығы дұрыс 

па, әлде бұрыс па? Осы жағыда 

алаңдатады. Популизм туралы 

айтатын болсақ, кейбір сайттар 

бір бірімен әңгімелескеннің  зін 

ақпарат ретінде беріп жатады. Осыған 

ішім ашиды.  тірік нәрседен г рі 

шынайы ақпарат салса. Мұндай 

ақпараттардың таралуына шектеу 

қойылу керек шығар. Жұлдыздардың 

киген киіміне дейін басты тақырыпқа 

айналып кеткендігі 

жалпақ жұртқа 

мәлім. Оның басты 

себебі, салмақты 

материал ұсынатын 

жетекші басылымдар 

немесе сайттар бірін-бірі 

қолдамайды. 

ә

  Ө

Қазіргі 

таңда интеллектуалды адамадар 

теледидар қарамайды. Азаматтық 

қоғам болғандықтан әрбір азамат 

ақпаратты қалай қабылдайтынын 

зі біледі. Қандайда бір тақырыпты 

қозғау үшін аудитория керек. Бізде 

кей сайттар жұмысын бастағанда 

ең алдымен күрделі сараптамалық 

материалдарды беруге тырысады. 

Бірақ бәрібір рейтинг жинауы керек. 

Ал рейтингті таза біліктілік жолымен 

жинау  те қиын. Бұл жылдарға 

созылады, қырауар жұмысты қажет 

етеді. Сондықтан олар артынан 

аудиторияның ырқына жығылады. 

Сол себепті интернет-порталды немесе 

газетті «ақпаратты инстаграмнан, 

әлеуметтік желіден алдың» деп с гуге 

болмайды. Журналист халық к ре 

білмейтін мәселені к ріп, соны 

козғап талқыға салуы керек. Кейбір 

альтернативті нәрселерді бізге 

блогерлердің ұсынуы дұрыс емес. 

Мысалы біздегі к п статистикалық 

мәселелер жасырылып келеді. 

Ақпараттық қауіпсіздік болу керек. 

Қазақ тілді аудиторияның қарқынды 

түрде дамуы үшін, жалған 

ақпаратпен күресу керек.



¾

 



 

Þ  

 

ә





 

¾ Þ

 

 



¾  Þ  

 

 

Þ

  ө

Þ

 ә

 

  ?

 

¾

Жыл 

ткен сайын журналистердің 

статусы т мендеп бара 

жатыр. Қазіргі таңда сайтқа 

жариялайтын материалды да 

редакторлар бақылап отырса 

деймін. Кез келген ақпаратты 

бере бермеу керек. Қазіргі таңда 

зекті мәселені талқылайтын Фейсбук 

желісі енді енді қарқынды дамып 

келеді. Ал Инстагарамда әншілер не 

жеп отырғанын салып, сол т ңіректен 

аспай отыр. Ал Вконтакте желісінде 

жастардың 70 пайызы отырады. Ал ол 

желіде саяси мәселе талқыланбайды. 

Тек бір-бірімен танысу мақсатында 

отырады. Журналистердің деңгейін 

к теру керек. Сонда жұлдыздар 

БАҚ-тың бетін жауламас еді. Этика-

эстетиканы бақылап отыратын 

ортаның керектігі байқалады. 

Бұл, әсіресе интернеттегі ақпарат 

жариялылығының сапасына к мегін 

тигізетін еді. Сондықтан жеңіл желпі 

сайттарды назарға алу керек. 

¾

 



 

Þ   ә

Þ  

 

 

 ¾

 

?

 

: К бінесе 

жаңалықтар Астана, Алматы сынды 

ірі қалалардың т ңірегінен шықпай 

жатады. Аймақтың мәселесі к п 

жағдайда шет қалатыны бар. Мәселен, 

ңірдегі бір мәселе жазсаң, әрмен 

қарай соны әріптестер іліп әкетпейді. 

Орыс сайттары оны жазады. Сонан 

соң барып қазақ тілді ақпарат ортасы 

ояна бастайды. Қысқасы, қазақ тілді 

аудиторияға, қазақтілді басылым 

яки сайт к кейкесті мәселені к ре 

білмейді. Содан барып тек, жұлдыздар 

туралы материалдар алға шығып 

кетеді.

Þә

 Þ

¾

Кейінгі кезде 

қазақ тілді аудиторияның талқылайтын 

тақырыбы жұлдыздар т ңірегінен 

шыға алмай жүр. Қазақ тілді аудитория 

үшін керек тақырыптарды жариялау 

керек. Жеңіл-желпі, арзан дүниені 

жазатын журналистер жаза берсін. 

Оған бола шала бүлінудің қажеті жоқ. 

Айтады, қояды. Біз тек салмақты 

дүниенің к беюіне күш сала беруіміз 

керек. Сайып келгенде, бұл қазақ 

тілді журналистиканың әлі толық 

дамымағандығын білдіреді.

Þ

Þ

 

 

¾

КӨКЕЙКЕСТІ

КӨКЕЙКЕСТІ

«Жас қазақ» 

конференциясы

Қазекем қашанда 

ақ орамалды қастер 

тұтып, қадірлей білген. 

Сонау ықылым замандардан бері 

ақ орамал салт-дәстүрімізде берік 

орын алып, адалдықтың, ақ ниеттің, 

пәктіктің, бейбітшіліктің ізгі иіріміне 

айналып келеді. Ата-бабаларымыз 

жау жағадан алып, оның ақыры 

бітімгершілікке ұласқанда да, ортаға ақ 

орамал тасатаған. Оның бер жағында 

екінші дүние жүзілік соғыста екі жақ 

келіссөздер жүргізер болса, әскерилер 

ақ шүберек көтеріп, диалогқа барған. 

Ақ орамалдың қадірі кейінгі кездері кете 

бастағандай... Келіндер келін болып, босаға 

аттағанда ғана басына ақ жаулық тартып, «бояуы 

сіңген соң», к шеге шыға қалса, орамалын 

с мкесіне сала қоятындары жасырын емес. 

Қалай десек те, қалай бағаласақ та, ақ орамалдың 

мазмұны тереңде жатыр. Сондықтан болар, 

Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың Вашингтон 

қаласында  ткен Ядролық қауіпсіздік ж ніндегі 

ІV саммитте жариялаған « лем. ХХІ ғасыр» 

манифесін насихаттау және Семей ядролық 

полигонының жабылуына 25 жыл толуын атап 

ту мақсатында Қазақстан Халқы ассамблеясы 

«Ақ орамал» республикалық акциясын  ткізуге 

бастама к теріп, бүгінде осынау іс-шаралар жер-

жерде жалауын к теріп отыр. Оңтүстік Қазақстан 

облыстық Қазақстан Халқы ассамблеясы жанына 

құрылған Аналар кеңесінің ұйымдастыруымен 

«Аналар шаңырақ шуағы» іс-шарасы да талай 

жанның жүрегіне мейірімділіктің, ізгіліктің 

нәрін құйған айтулы оқиға болды. Шымқаладағы 

N1 облыстық перинаталдық орталығында 

ткен шара несімен ойландырды? Осы сауалға 

жауап іздеп к релік. Шараның мазмұны айтып 

тұрғандай, халықтың этностық шығу тегіне, 

әлеуметтік, діни немесе басқа да ерекшелігіне 

қарамастан қала тұрғындары бейбітшілік 

аясына шоғырланды. Салт-дәстүріміздің  рісі 

кеңейді. Жастар бейбітшіліктің қадырын терең 

түсіне бастады. Қазіргідей елдің тынышын 

алып жүрген лаңкестер қайғы мен қасірет 

әкеліп отырған кезде мұның мәні орасан зор 

екені даусыз. Елбасымыз Н.Назарбаев жыл 

сайынғы жолдауында да бейбітшілік пен ұлттар 

татулығын назардан тыс қалдырған емес. 

Халық ассамблеясы жанындағы Аналар 

кеңесінің т райымы Балқия К мекбаева 

з с зінде ақ орамалдың философиялық 

мән-мағынасына, осынау іс-шараның «Жер 

планетасындағы бейбітшілікті қолдаймыз!» 

ұранымен  тіп жатқандығына тоқталды. Мұндай 

іс-шаралардың облыстың барлық аудандарында 

1-ші және 29-шы тамыз аралығында  тетінін 

мәлім етті. Жас аналардың сәбилеріне ақ жол, 

бақытты  мір, парасатты к ңіл тіледі. Дауыс 

күшейткіштен: «Біз лаңкестерге қарсымыз!», 

«Болашақ ұрпақтардың жүрегіне ізгілік нұры 

ұяласын!», «Ядролық қару жойылсын!» ұрандары 

айтылып, ана туралы әндер шырқалды. 

– Бүгін мен үшін қуанышты күн! – 

деп к теріңкі к ңіл-күйін жеткізді  нипа 

Боранбаева, – келінім Айжан шекесі торсықтай 

ли есімді ұл әкелді  мірге. Ұлым Самат пен 

ағайын-туыстардың қуаныштары асып-т гіліп 

жатыр. Оның үстіне «Аналар – шаңырақ 

шуағы» акциясына қатысып, тағы бір мерейіміз 

сіп қалды. Жаңа босанған аналарға ақ 

орамал сыйлап жатыр. Солардың арасында 

менің келінімнің болғанына жүрегім кеудеме 

сыймай тұр. Елімізде тыныштық болсын, мына 

ұрпағымыз бейбіт заманда  мір сүрсін деп 

тілеймін.  зімнің де сонау жылдары ақ орамал 

тартып, келін болып, босаға аттағаным есіме 

түсіп отыр. Аналар аман болсын!»

Облыстық перинаталдық орталығының 

мейірбикесі Гүлбахар Оразова: «Жас аналар 

қуанып-ақ қалды. Енді олар бұл іс-шараны ұзақ 

уақыт естерінде сақтайтын болады. Кейбірі 

селфи жасап, құрбыларымен хабарласып жатыр. 

Он шақты жас аналардың қатарында тұруға 

қызығушылық танытқандары қаншама?! Мәселе 

сыйлық алуда ғана емес,  здерін елеп-ескерген 

Аналар кеңесінің мүшелеріне дән риза. Мына 

кішкентай сәбилері лайым бейбітшіліктің балын 

жалап  ссін!»

з ойын Т леби ауданынан келген Ленгір 

қалалық әжелер алқасының, аудандағы 

Қазақстан Халқы ассамблеясы жанынан 

құрылған Аналар кеңесінің т райымы 

Г.Есенова былай жеткізді: «Республикалық «Ақ 

орамал» акциясы аясындағы іс-шаралардың 

басы-қасында жүрмін. Алдағы кезде «Ерке 

қыз жеңгесімен 

жарасымды» 

акциясын  ткізуді 

жоспарлап отырмыз. 

Аудан әкімінің 

орынбасары 

Р.Бейсебаева және 

кеңес мүшелері мен 

«Алтын алқа», «Күміс 

алқа» иегерлері 

қатысады. Жас 

жеңгелерге ақ орамал 

сыйға тартылатын 

болады. Біз мұнымен 

ғана шектеліп 

қалмаймыз, алда 

«Бауы берік болсын!», 

«Жаңа отбасы», 

«Тұсау кесу», «Бет 

ашар» сияқты бағыт-

бағдары айқындалған 

жобалар кезек күтіп 

тұр. Қаланың басты 

к шелерінде ақ 

жаулықты аналардың бір мезгілде жүріп  туін 

ұйымдастыру да уақыт еншісінде.»

Бояуы анық та, қанық бұл бастаманың берері 

к п екенін түсіндік. Дәл осындай акция сол 

күні қалалық неке сарайында жалғасын тапты. 

Шаңырақ к терген жас келіндерге ақ орамал 

сыйға тартылды.

Мұхтар ЖҰМАШҰЛЫ,

 

  ¾

а

тұтып, қа



Дәстүр

Ақ орамал – 

Ақ орамал – 

ізгіліктің иірімі

ізгіліктің иірімі

¾

 

¾

 

¾

¾

Þә

Þә

  

Þ

¾

Þ

¾

  

«Жас қазақ» газетінің кезекті конференциясына 

қатысқан «Қазақстан» Ұлттық телеарнасының 

(Алматы қаласындағы филиалының) атқарушы 

продюсері Дәурен Дариябек осындай пікір 

айтты. Ғаламтордағы қазақ тілді аудиторияның 

бүгінгі деңгейі талқыланған жиынға газеттің 

Бас редакторы Срайыл Смайыл, caravan.

kz сайтының Бас редакторы Оразәлі 

Баймұрат, «Қазақстан Заман» газетінің 

жауапты хатшысы Бауыржан Карипов, 

«Болашақ» жастар қозғалысының 

өкілдері Берік Ағыбаев пен Талғат 

Жанысбай, журналист Сәкен 

Көкенов пен Ақтөбеден 

арнайы келген әріптесіміз 

Асқар Ақтілеу 

қатысты. Алқалы 

жиынның 

жүргізушісі 

– Берік 

Сұлтан. 



 1-¾

)

Жазса, жаза берсін

Жазса, жаза берсін


Оның 1858 жылы Лондонда жарық 

к рген «Шығыс және Батыс Сібірдегі 

зерттеулер» атты екі томдық еңбегінде 

Семей, Аяг з, Қапал, Алматы қалалары 

мен бекіністеріндегі тұрғындардың 

шаруашылығы, қазақтардың тұрмыс-

салты, әдет-ғұрпы, билеуші топтары 

арасындағы талас-тартыс, Шыңғыстау 

күміс кені, балыққа бай Зайсан к лі 

ж нінде к птеген деректер бар. Міне, 

осы атақты Аткинсонның ұрпақтары 

ата-бабасының табаны тиген мекенге 

келіп, Алатау-Тамшыбұлақтың кіндік 

қаны тамған жерін к руге келіпті.

Томас Аткинсон 1848 жылы 

жары Люси Аткинсонмен бірге қазақ 

жерінде саяхатшылап жүрген. Олар 

осы кезде Семей мен Аяг зде болып, 

жол-ж некей Алак л, Балқаш, Ақсу, 

Тентек, Сарқан, Басқан  зендері 

бойын жағалап, ондағы к не 

қорғандардың сырына қанығып, 

қазақтың би –сұлтандарымен 

сұхбаттасып, Қапалға жеткен екен. 

Ал, Қапалға келгенде Томастың әйелі 

уақытынан бұрын босанып қалады. 

Ұл бала дүниеге келеді. Баланы 

ширату үшін әке-шешесі оны күн 

сайын күннің суықтығына қарамастан 

Тамшыбұлақтың суына жуындыратын 

к рінеді. Б тен елде жүріп аяқ астынан 

баласы дүниеге келіп қалғасын 

саяхатшылар біршама қиналса 

керек. Бірақ, қазақтар қалыптасқан 

қонақжайлылығын к рсетіп, оларға 

барын беріп, к мек қолын созыпты. 

Олар жергілікті тұрғындарға разы 

болғаны соншалық, оның үстіне 

табиғаты әсем, суы шипалы 

Тамшыбұлақ жерінде дүниеге келген 

баласына Алатау-Тамшыбұлақ деген 

есім берген екен. Алатау-Тамшыбұлақ 

Қапалдың шипалы суымен шымыр 

болып, еліне аман-есен оралыпты. 

Кейін ол ержетіп Британияда білім 

алыпты, Гавай аралдарында еңбек 

етіпті. Жазу-сызуға да 

жақын болғанға ұқсайды. 

з кезегінде әлдебір газеттің 

редакторы болған деседі. 

Алатау-Тамшыбұлақ жеті бала 

тәрбиелеген. Бүгінде оның 

ұрпақтары ғылымның әр 

саласында қызмет етіп жүр. Ал, Жетісу 

жеріне келген ағылшындар дәл осы 

Алатау-Тамшыбұлақ кіндігінен 

тараған ұрпақтар.

Ағылшын ағайындар 

Тәуелсіздігіміздің 25 жылдығына 

орай Қазақстан Республикасы 

Ұлттық академиялық 

кітапханасының 

ұйымдастыруымен 

мәдениет және спорт 

министрлігі мен 

Қазақстанның 

Ұлыбритания және 

Солтүстік Ирландия 

корольдігі 

елшілігінің 

және Қазақ 

географиялық қоғамының қолдауымен 

ағылшын жазушысы, журналист Ник 

Филдингтің «Оңтүстікке Ұлы далаға: 

1847-1852 жылғы Томас пен Люси 

Аткинсонның Шығыс Қазақстанға 

саяхаты» атты кітабының тұсаукесеріне 

қатысты. Аса мәртебелі меймандарды 

облыс әкімі Амандық Баталов жеке 

қабылдап, олармен жақын танысты. 

ңір басшысы қонақтарға жер 

жәннаты – Жетісу  ңірінің айтса с з 

жетпейтін, к рсе к з тоймайтын әсем 

табиғаты мен дертке дауа болатын 

шипалы орындары туралы айтып берді. 

Ө  ¾

 «¾   ¾

 – 

Þ  

 

Þ

 

 ө .  Þ  ¾  

Þ   Þ Þ  

 

-

¾

 

 Þ

 

Þ  Þ  

 

 ¾

.   

Þ  

 



  -

 

 



¾  

Þ

Þ  

ө , 

 

 

 

-

 

 

 

 

ө  



 

 ¾  

Þ  

ө  

 

ө  

», – 

деді. Кездесу соңында 

қонақтарға бағалы 

сыйлық табыс етті. 

Бұдан әрі меймандар 

журналистер үйінде 

болып, журналистердің 

сұрағына жауап берді. 

Жазушы Ник Филдинг 

Томас пен Люсидің  мірі, 

туып- скен ортасы, халқымыздың 

сол уақыттағы тұрмыс-тіршілігін 

бейнелеген суреттерімен таныстырды. 

Онда қазақтардың арасында жүрген 

ағылшын саяхатшылары, тұрған 

қыстақтары, қазақ отбасында қонақ 

болып, сұлтандар мен билермен 

құрған кеңесі к рініс тапқан. Ал, 

Аткинсонның бүгінгі ұрпақтары Пал 

Далквист, Белинда Браун, Филиппа 

Смит, Рауз Уайтхед бабаларының 

осыншалықты ұлықталуына алғысын 

білдірді. 

К птен күткен тарихи сәт те 

туды. Қонақтар аталарының туған 

мекенін к руге, Тамшыбұлақтың 

таңдайға бал татыған м лдір суынан 

дәм татуға жолға шықты. Мұнда 

олар ең әуелі Алатау-Тамшыбұлақ 

дүниеге келген жерге орнатылған 

мемориалдың ашылуына қатысты. 

Қапал Мәдениет үйінде Алатау-

Тамшыбұлақтың дүниеге келуі 

театрландырылған шағын к рініс 

ретінде к рсетілді. Бұл шараға Томас 

Аткинсонның ш берелері ағайынды 

Стив Браун мен Филиппа Смит XIX 

ғасырда ағылшын отбасының,  з ата-

әжесінің киім үлгісімен киініп келді. 

Ағайындылардың айтуынша, олар бұл 

кездесуді ұзақ күткен және бұл кездесу 

олар үшін ерекше болу керек. 



 

 

, XIX 

Þ  

Þ  

Þ   ө  

ө Þ . ¾   ¾

 ¾ Þ  



 

¾   ә¾  

 

 Þ

 

  ә

  ө

 

 Þ Þ . 

Þ

 ¾

 

 

 ¾

 

 

 

ө

Þ . Ө  

. ¾

 

Þ  Þ ¾

 

 

 

 



 ә

Þ  

 

 

 

– деді 

ағылшындық қонақтар. Кешке қарай 

олар бабаларының табаны тиген 

Арасан арқылы Сарқанға қарай жол 

тартты. 

Қазір Томас пен Люси 

Аткинсонның, Алатау Тамшыбұлақтың 

ұрпақтары әлемнің әр қиырында, атап 

айтқанда, Флоридада, Гавайда, Жаңа 

Зеландияда, Ұлыбританияда тұрады. 

Олар Сарқан, Кербұлақ, Панфилов, 

Ұйғыр аудандарының табиғатының 

к ркемдігін к ріп қайтпақ.

Күллі жұртқа мәшһүр 

ағылшын саяхатшысы Томас 

Аткинсонның ұрпақтары қазақ 

еліне, Жетісу жеріне келді. 

Томас Аткинсон XIX ғасырдың 

ортаңғы тұсында еліміздің кең 

байтақ жерін аралап, көрген-

білгенін жазып-сызып, кітап 

қылып бастырып, қазақтардың 

өмір-салты, тұрмыс-тіршілігін 

бейнелейтін картиналар 

қалдырған. 

www.jasqazaq.kz

№31 (603) 5 тамыз 2016 жыл

6

E-mail: jas_qazaq@mail.ru

АЙМАҚ

АЙМАҚ

Игі іс

О

1858



Л

Басқосу

Оның айтуынша, нидерланд елшілігі 

з жұмысын үш сектор бойынша жүргізіп 

жатқан к рінеді. Олар – мұнай-газ, 

ауылшаруашылығы және қоршаған ортаны 

қорғау бағыты. 

Вилько Роггенкамп, Нидерланды 

Корольдігі елшілігінің Алматы 

қаласындағы кеңсесінің басшысы:

Алматы облысымен 

ауылшаруашылығын дамыту бойынша 

бірлесе жұмыс істей аламыз деп 

ойлаймын. Т рт жыл бұрын голландиялық 

компаниялармен кездесіп: «Қазақстанға 

қаржы салуға ниеттісіздер ме?» деп 

сұрағанымда, бұл ұсынысымызды 60-

қа жуық компания қолдап, инвестиция 

салуға мүдделі екендіктерін білдірді. 

Голландиялық компаниялармен 

жел энергетикасы, тұрмыстық қатты 

қалдықтарды  ңдеу бойынша да бірлесіп 

жұмыс жасауға болады. Қыркүйек 

айында Алматыда конференция  ткізіп, 

онда голландықтар велосипедте жүру 

тәжірибесімен б ліспек. Салауатты  мір 

салтын, қоршаған ортаны қорғау бағыты 

бойынша к птеген жобаны іске асыруға 

мүмкіндігіміз бар. 

Осыдан кейін «Philips Lighting 

Kazakhstan» компаниясының бас 

директоры Гүлмира Ерденова с з 

алып, компанияның  зі басқаратын 

б лігі ауыл-аудан, шаһар-аймақтарды 

жарықтандыру ісімен айналысатынын 

айтты. Технологияның жеткен жетістігінің 

нәтижесінде автоматтандырылған жарық 

беретін шамдар жүйесі электр энергиясын 

80 пайызға дейін үнемдеуге мүмкіндік 

тудырып отырғанын жеткізді. Оның 

айтуынша, әлгі жарық шамдар адамдар 

к п жерде самаладай жарқырап, айналаға 

сәуле шашып тұратын болса, ал адамдар 

жоқ кезде ол жердің шамы әлсіз ғана 

жанып тұрады. Бұл адамның нұсқауынсыз, 

автоматты түрде  зі орындалады. Мұндай 

ақылды шамдар бір жағынан қазіргі 

кезде энергия тапшылығын азайтуға 

пайдасын тигізсе, екіншіден жарық к зін 

рәсуа қылмаудың таптырмас әдісі болып 

отыр. Осы ретте Гүлмира Ерденова  з 

компаниясының Талдықорған қаласымен 

бірлесіп жүзеге асырып жатқан жобасы 

бар екенін де айта кетті. Демек, жақында 

қаламыздан ақылды шамдарды к ріп 

қалатынымызға сенім кәміл. «Royal Philips» 

компаниясының менеджері 

сет  бдірахманов денсаулық 

сақтау, медицина саласындағы 

голландиялық тәжірибесімен 

таныстырып, Қазақстанда жүзеге 

асып жатқан жобаларды атап  тті. 

Мәселен, ауыр дерттердің ерте 

деңгейінде анықталуы, емдеу ісіндегі 

жаңа технологияны қолдану, қатерлі 

ісікпен күресудің тиімді тәсілдері 

туралы әңгімелеп берді. Облыс әкімі 

Амандық Баталов голландықтардың 

ұсынысына қызығушылық танытып, 

голландық жаңа технологиялар бойынша 

жылыжайлар салу, тұрмыстық қатты 

қалдықтарды  ңдейтін зауыт салу ісін 

бірлесіп жүзеге асыруға болатынын 

айтты. «Алматы облысының орналасқан 

жері – ауылшаруашылығы  німдерінің 

тұтынушылар к п орналасқан мекен. 

700 шақырым жерде Қытай халық 

Республикасы, 200 шақырым жерде 

екі миллионға жуық халқы бар ірі 

мегаполис, ал Алматы облысының  зі 

екі миллион халық екенін ескерсек, 

бұл  нім дайындаушы, тауар  ндіруші 

үшін үлкен нарық. Сондықтан, біздің 

артықшылығымыз осында. Біз осы 

нарықты пайдаланып, ауылшаруашылығы 

німдерін сапалы әрі к п  сіруге тиістіміз» 

деп халық к п шоғырланған Жетісу 

ңірімен голландықтарды қызықтырды. 

Сондай-ақ, ертең демей, істі бүгін жасау 

керек екенін айтты әкім. Жиын соңында 

екі жақ бір-біріне естелік сыйлықтарын 

табыстап, бірлесіп жұмыс істеуге 

уағдаласты.



¾

 Þ

Þ

 

  ∂

¾

Аткинсон ұрпақтары 

Аткинсон ұрпақтары 

ЖЕТІСУДА


ЖЕТІСУДА

Алматы 

облысының 

әкімі Амандық 

Баталов Нидерланды 

Королдігінің 

Қазақстандағы елшілігі 

өкілдерімен кездесті. Ауыл 

шаруашылығы, әсіресе 

жылыжай жұмысында оқ 

бойы озық тұратын бұл елдің 

өкілдеріне ерекше құрметін 

жеткізе отырып, облыс басшысы 

ауылшаруашылығы өңірі 

саналатын Жетісу жеріне олардың 

тәжірибесі аса қажет екенін атап 

өтті. Талдықорғанға іс сапармен 

келген Нидерланды Корольдігі 

елшілігінің Алматы қаласындағы 

кеңсесінің басшысы Вилько Роггенкамп 

өз кезегінде Қазақстанда атқарып жатқан 

жұмыстарымен таныстырды. 

Гол

ла

нд

ық

тар

 И

НВЕ

СТИЦИ

Я с

ал

са

...

Сарқан ауданындағы «Самал» шаруа қожалығы тәтті 

түбір  сіруде белсенді жұмыс жасап жатқан шаруашылық. 

Шаруа қожалығының басшысы Ермек Қалиев 

«Самалдың» 200 гектар жері бар екенін, оның басым 

б лігінде қызылша, тағы 350 гектар майбұршақ егілгенін 

айтады. Мұндағы жұмысшылар қант қызылшасымен 

қатар, күздік бидай, арпа және к пжылыдық ш п те 

еккен. Ал, мол  нім алудың амал-қарекетін жасап жатқан 

«Жастар» шаруа қожалығында кілең жастар жұмыс 

жасайды. Бұл шаруашылық былтыр «Жасыл ел» жастар 

отрядының бастамасымен құрылған. Бүгінде 4,5 гектар 

жерге қант қызылшасын  сіруді қолға алған. Егістік 

алқабын аралаған Амандық Ғаббасұлы «Жазғы демалыс 

кезінде әкем мені күнде таңғы сағат 4-те оятатын.  мірде 

ешқашан ерінбеу керек. Еріншектік адамның ынта-

жігерін жоқ етеді. Сіздер күнұзақ ғаламторда отырып, 

компьютердің алдынан алыстамай қойсаңыздар, түбі 

жақсылыққа кезікпейсіздер мына бастамаларың к пке 

үлгі болатын іс» - деді жас қызылшашыларға қарап.

Жұмыс сапарын сарқандық ауыл шаруашылығы 

бірлестіктерінің белсенді  кілдерімен болған кездесу 

қорытындылады. Ашық аспан астындағы кездесуде 

Амандық Баталов шаруалардың қиын да жауапты істегі 

ерен еңбектері үшін ризашылығын білдірді. Елбасы 

Нұрсұлтан  бішұлы Назарбаевтың тапсырмасымен 

Жетісу жеріне қант қызылшасы қайта жаңғыртылып 

жатқанын, облыс Қазақстанда алдыңғы қатардағы қант 

қызылшасын  сіруші аймақ болуы керектігін баса айтты. 

Жалпы, Сарқан ауданына барған сапарында облыс 

әкімі Новопокровка ауылындағы орта мектептің 

ғимаратын аралап, «Жоңғар Алатауы мемлекеттік 

ұлттық парк» аумағында болды. Қылқан жапырақты

декоративті және жеміс ағаштарын  сіруге маманданған 

ұлттық парктің жасыл желек қорында қазір 18 түрлі 

жарты миллион түп ағаш бар. Ұлттық парк пен оның 

Алак л және Лепсідегі филиалдары жұмыстарының басты 

бағыттарының бірі ретінде апорт алмасын  сіруге ден 

қойып отыр.

Қант қызылшасы 



БАСТЫ НАЗАРДА

БАСТЫ НАЗАРДА

Керек-жарағын қамдап, 

жаңғырту жұмыстарын 

жүргізген зауытта теңіз 

суы механикалық әдіспен 

тұшытылып, бірнеше рет 

сүзгіден  ткізілгеннен 

кейін сараптама жасалады. 

Осылайша, мамандардың 

талдап, тексеруінен  ткен 

тіршілік нәрі халыққа 

тұтынуға жіберіледі.

Каспий су тұшыту» 

ЖШС зауытының басшысы 

Владимир Мурашко. – 

«2014 жылы «Каспий» 

әлеуметтік-кәсіпкерлік 

корпорациясының 

к мегімен халықтың ауыз 

суға қажеттілігін  теу 

мақсатында су тұшыту 

зауыты іске қосылды. 

Алғашында зауытта тәулігіне 

4,5 мың текше метр тіршілік 

нәрі тұшытылып, Мұнайлы 

ауданына қарасты 90 

мың халқы бар Басқұдық, 

Қызылт бе, Маңғыстау 

халқының игілігіне берілді. 

Облыс бюджетінен б лінген 

қаржыға қондырғылар 

күрделі ж ндеуден  тті. 

Соның нәтижесінде 

кәсіпорында тәулігіне 

10 мың текше метр суды 

тұшытып, 150 мың халық 

қоныстанған Атамекен, 

Дәулет, Батыр, Құрық 

ауылдарын сумен қамтуға 

күші жетіп отыр. Ақтау 

қаласын және оған жақын 

орналасқан ауданның 

тұрғындарын үздіксіз сумен 

қамту және тапшылықты 

жою, мақсатында  ндірістік 

қуаттылықты 20 мың 

текше метрге жеткізу 

бағытында жаңғырту 

жұмыстары басталды. 

Ескіріп, тозығы жеткен су 

тұшыту қондырғыларын 

сапалы, соңғы үлгідегі 

құрал-жабдыққа ауыстыру 

жұмыстары жүргізілуде. 

Аталған жаңғырту 

жұмыстары  ағымдағы 

жылдың 4 тоқсанының 

басында аяқталады», – дейді.

Оның айтуынша, 

жергілікті әкімдік пен 

«Каспий»  КК қолдауымен 

осы жылы инфрақұрылым 

нысандарын және к мекші 

құрал-жабдықтарды 

жаңғырту жұмыстары жүзеге 

асса, зауыттың  ндірістік 

қуаттылығы тәулігіне 32 мың 

текше метрге дейін артады. 

Жыл соңында Ақтаудың 

солтүстігінде жаңадан бой 

к терген шағынаудандар мен 

Түпқараған ауданын сумен 

қамту жоспарланған. 

№31 (603) 5 тамыз 2016 жыл

7

ww



www.ja

w.jasqazaq.kz                           E-mail: jas_qazaq@mail.ru

sqazaq.kz                           E-mail: jas_qazaq@mail.ru

СЕРПІН

СЕРПІН

«Құрылыс нысанының сапалы болуы 

сауатты әзірленген жобалық-сметалық 

құжаттамаға және жобалау тапсырмасының 

дұрыс берiлуiне байланысты». Маңғыстау 

облыстық құрылыс басқармасының 

басшысы Орақ Аяповпен 

құрылысшылар мерекесі 

қарсаңында сұхбаттасқанымызда 

осылай деді. Сондай-ақ ол 

«Сапалы тұрғын үй тұрғызу үшін 

әу бастан жоғары талап қою 

керек», – деп отыр.

Бастама

Ол «Маңғыстау ауданының 

орталығы Шетпе ауылында «Эко 

Маңғыстау» ҰЕҰ қолдауымен 

қонақ күту үйі ашылды. Сонымен 

қатар Бейнеу ауданына қарасты 

Ақжігіт ауылында «Жұмыспен 

қамту картасы- 2020» бағдарламасы 

аясында қонақ күту үйі, Ақтау 

қаласындағы 2-шағынауданда 

қонақүй (хостел) ашылды. Сондай-

ақ  ткен жылдың қыркүйек 

айында HolidayInn 4 жұлдызды 

қонақүйі пайдалануға берілді. 2015 

жылы туризмінің келушілерінің 

суіне Испания, Германия, Ресей, 

Голландия, Швейцария, 

Қырғызстан, 

Қытай елдерінің ірі 

туроператорлары 

ткізген ақпараттық 

турдың септігі мол 

болды. Ресейдің 

«Экспресс-Тур» 

компаниясымен 

Самара- Астрахан-

Баутима порты- 

Самара теңіз саяхаты 

ұйымдастырылды, – 

деді.


Басқарма 

басшысының 

хабарлауынша, 

Маңғыстау 

ауданындағы К гез 

жерінде этноауыл және 

Мұнайлы ауданында 

жастарға арналған 

хостел салу, «Достар» қонақүй кешенін 

үлкейту және жаңғырту жұмыстары 

жүргізіледі. «100 нақты қадам» Ұлт 

жоспарының 57-қадамы шеңберінде 

облысымызда ұлттық деңгейде 

«Кендірлі» курорттық аймақ» атты 

жобасы іске асырылуда. Сондай-

ақ сыртқы инфрақұрылымының 

техникалық- экономикалық 

негіздемесі және жобалық-сметалық 

құжаттама жасақталды. Курорт 

аймағында авток лік жолдарының 

құрылысын салу, туристік және к лік 

инфрақұрылымын дамыту,  німдерді 

ндіру, кадрларды дайындау бойынша 

жұмыстар басталды. «Кендірлі» 

курорттық демалыс аймағы сыртқы 

инфрақұрылымың құрылысы аясында 

«Окарем-Бейнеу» магистралдық 

газ құбырынан автоматтық газ 

тарату стансасының және газ б лу 

құбырының құрылысы аяқталды. Осы 

демалыс аймағын дамыту аясында 

облыс әкімдігімен бірлесе, отандық 

және шетел инвесторларын тарту 

бойынша жүйелі жұмыстар жолға 

қойылған. 

Г.Байжауынова «Біздің басқарма 

Еуропалық Одақпен бірлесіп 

«Қазақстанның  ңірлік дамуы» 

жобасын жүзеге 

асыру аясында, 

туризм саласында 

шағын және орта 

бизнесті қолдау 

мақсатында 

Маңғыстау 

облысында 2016-

2020 жылдарға 

арналған 

туризмді дамыту 

стратегиясын 

жасақтау бойынша 

жұмыстар 

жалғасуда. Басқарма 

ңірдің туристік 

әлеуетін әлдендіру 

және таныстыру 

мақсатында Алматы 

қаласында «КИТФ-

2016, «MITT -2016» 

халықаралық 

Мәскеу туристік к рмесіне қатысты. 

Жыл соңына дейін Ақтау қаласында 

халықаралық туристік форум, 

«ЭКСПО – 2017» халықаралық 

мамандандырылған к рмесіне 

дайындық жүргізу аясында шетелдік 

туроператорлар үшін ақпараттық 

тур  ткізу жоспарланған. Сонымен 

қатар мемлекеттік әлеуметтік 

тапсырыс аясында ауылдық жерлердің 

оқушыларына арналған экскурсия 

ұйымдастыру к зделіп отыр, – дейді. 



¾

 Þ

Þ

 

ï

Þ  

Тұщы су тапшы 

болмайды

Тіршілік нәрі тапшы түбегімізде 

қалаға жақын орналасқан ауыл 

халқы «Каспий су тұшыту» зауыты 

тазартқан Каспий теңізінің суын 

тұтынып отыр. Өндірістік өрлеуді бетке алған 

аталған кәсіпорын соңғы жылдары қуаттылығын 

арттырып, өнімділігін еселей түсті.



– 

 



 

 

 

 

-

 

 

ә

 

 

 

 

Þ

 

 ¾

 

 ¾



 

Þ     ә

Þ

 25 

Þ

Þ  

¾

  ө

Þ  

 

 

 

Þ ?

– Биыл Маңғыстау облысында жоспар 

бойынша 440 мың шаршы метр тұрғын үй 

тапсыру жоспарланған. Қазіргі таңда біз 399 

мың шаршы метр тұрғын үйді ел игілігіне 

пайдалануға бердік. Бұл к рсеткіш  ткен 

жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 40 

пайызға артық. Ағымдағы жылдың аяғына 

дейін 650 мың шаршы метр тұрғын үй 

тапсырып, халықты баспанамен қамтуды 

20-25 пайызға артығымен орындаймыз. 

Осы жылы  ңірімізде «Нұрлы жол» 

бағдарламасы аясында Жаңа зен 

қаласындағы Арай шағынауданында 

320 орындық балабақшаның, облыс 

орталығындағы 34 шағынауданда 60 

пәтерлік 4 тұрғын үйдің және Мұнайлы 

ауданында 24 пәтерлік 12 тұрғын үйдің 

құрылысы басталады.  леуметтік 

маңыздағы құрылыстардың бой к теруіне 

республикалық бюджеттен 16 миллиардқа 

жуық қаржы қарастырылып отыр. Бұл 

баспаналар «Тұрғын үй құрылыс жинақ 

банкі» АҚ-да кезекте тұрған салымшыларға 

үлестіріледі. Сондай-ақ биыл «Бәйтерек 

девелопмент» АҚ-ның бастауымен 

Ақтауда 600 пәтерлік тұрғын үй құрылысы 

басталды. 37 мың 500 шаршы метр 

болатын тұрғын үйді жыл аяғына дейін 

тапсыру жоспарланған. Сонымен қатар 

Түпқараған, Мұнайлы аудандарын және 

Ақтау қаласын инженерлік желілермен 

қамтуға республикалық бюджеттен 8 млрд 

теңге қаржы қаралды. Мәселен, инженерлік 

желілермен қамту нысандарының екеуі 

биыл аяқталса, қалғаны келесі жылы бітеді. 

Облыс к лемінде инженерлік желілермен 

қамтуды жақсартуды алдыңғы орынға 

қойдық. 

– 

  ө

 

 



 

 

 

Þ  

 

 

Þ



 

Þ ? 

– Құрылысы ұзақ уақытқа созылған 

Аққу-1 шағынауданының 1-кезеңі 

талаптарға сай емес болғандықтан, 

жоба қайтадан түзетуден  тті. Қазіргі 

таңда сараптама жұмыстары жүргізілуде. 

Құрылысты қайтадан жандандыруға 

500 млн теңге б ліп, жергілікті 

мекемелердің қолдауымен жыл аяғына 

дейін бітіреміз. Сондай-ақ қаладағы 100 

т сектік онкологиялық диспансердің 

жобасы да мемлекеттік сараптамаға 

тапсырылды. Тамыз айының аяғына 

дейін оң қорытындысы алынып, құрылыс 

жұмыстары басталады. 14 шағынауданда 

неке сарайы мен «Тамшалы» тұрғын үй 

кешінінің ортасында коммерциялық 

бағытта салынып жатқан к пқабатты үйдің 

құрылысын келесі жылдың I тоқсанында 

аяқтау жоспарланып отыр.



– Ө   ¾

Þ  

 

 

 

Þ

 ¾

 

 

 

 

Þ Þ . Ө

Þ  

 

 

Þ  

 ¾

 

 

– Аймағымызда салынып жатқан 

құрылыстардың сапасы жан-жақты 

бақылауда. Ең алдымен, тапсырыс беруші 

құрылыс барысын толығымен қадағалайды. 

Негізі, құрылыс нысанының сапалы болуы 

сауатты әзірленген жобалық-сметалық 

құжаттамаға және жобалау тапсырмасының 

дұрыс берiлуiне байланысты. Сондықтан 

тапсырыс беруші әу бастан-ақ жобалық-

сметалық құжаттаманың жасалуына 

жоғары талап қойып, бақылауға алуы 

шарт. Техникалық қадағалаушы мен 

жобаның авторлары да құрылыстың егжей-

тегжейлі жұмыстарын бақылауда ұстайды. 

Облыс, қала мен аудандарда жергілікті 

деңгейдегі депутаттар да құрылыстарды 

тексеріп, ұсыныстарын береді. Сондай-

ақ «Нұр Отан» партиясы тарапынан да 

қадағалау жүргізіледі. Облыстағы салынған 

құрылыстардың сапасын жақсы деп айтуға 

болады. 


– Ө

Þ  ә  

 

Þ  

 

 

Þ

 

Þ  ө

Þ  

 

Þ

Þ ? 

– Кейінгі жылдары елімізде, оның 

ішінде біздің облысымызда мемлекеттік 

бағдарламалар шеңберінде жаңа зауыттар 

іске қосылып,  ндірістік қуат еселене түсті. 

Бұрын  зге облыстардан тасымалданатын 

құрылысқа қажетті материалдар мен 

німдер  зімізден шыға бастады. Мәселен, 

соңғы кездері шебін, тас карьерлерінің 

жұмысы жүйелі жолға қойылды. Жергілікті 

кәсіпкерлер мен зауыттар  ндіретін темір 

бетон бұйымдары, қиыршық тас, ұлу тас, 

пластик терезелер, цемент, битум және 

тағы да басқа  німдер құрылыста жиі 

қолданылады. 

–  ә

Þ

 25 

Þ

 

 

Þ  

Þ  

Þ  

 



Þ

 

¾

Þ ?

– Тәуелсіздіктің 

25 жылдығына орай 

31 шағынауданда 

кірістер департаменті, 

33 шағынауданда 

спорт кешені, Бейнеу 

ауданында 900 орындық 

Манашы орта мектебі, 

Жаңа зенде кәріздік 

тазалау ғимараты және 

облыс орталығында 

салық ғимараты 

пайдалануға беріледі. Жер 

қойнауын пайдаланушы 

компаниялардың к мегімен 

34 шағынауданда жүргізіліп 

жатқан Достық үйінің 

құрылысы биыл бітеді. 

Жыл басынан бері 

облыс к лемінде 

аяқталған үлкенді-кішілі 

құрылыс нысандары іске 

қосылды.


Бас жоспарға сәйкес, Ақтау 

қаласы солтүстік батысқа қарай 

сіп, кеңейіп келеді. Жаңа 

шағынаудандарда тұрғын үй 

құрылысы мен инженерлік желілерді 

тарту жұмыстары жолға қойылған. 

Қазіргі таңда 34 шағынауданда 

құрылыс жұмыстары қарқын алды. 

32 а шағынауданда бір мектеп пен екі 

балабақша, 19 шағынауданда мектеп 

салуға жобалық-сметалық құжаттама 

жасақталуда.



Саяхатшыларға 

Саяхатшыларға есік ашық

есік ашық

Баспана

т

Жетістік



Қауіпсіз

дік

Қауіпсіз

дік

  Ө


ЗЕ

КТ

І М



Ә

СЕ

Л



Е

ӨЗ

ЕК



ТІ М

Ә

СЕ



Л

Е

Маңғыстау облысына өткен 



жылы 50 мыңға жуық турист 

келсе, оның 14 мыңнан астамы 

Кендірлі курорттық аймағында 

демалған. Облыстық туризм 

басқармасының басшысы 

Гүлжан Байжауынованың 

айтуынша, өңірде туристік 

инфрақұрылымды одан ары 

дамыту үшін тағы бірқатар 

жобаларды жүзеге асыру 

жоспарланған.


445555555555555555555555555555

Шығарушы: 



«

 

Þ » 

Директордың 

орынбасары 

 

¾  

Þ

Бас есепшi 



 

 

Ә I ¾

Þ

 – ¾   Þ

 

 

Þ

 

:

Þ  Ө

 Бас редактордың бірінші 

орынбасары



Þ

 

 Бас редактордың орынбасары – 

Астана қаласы  кілдігінің жетекшісі



 

 

компьютер орталығының жетекшісі



¾ө i   Þ

:

 

¾  – 

  ә  ә

 

¾

 – ө   ә  

 Þ

 – 

 

ә

  Ө

 – 


i i

 

 – ï

 

i i  i

i

:

Байқал БАЙ ДІЛОВ – Ақмола және 

 Солтүстік Қазақстан облыстары (8 778 910 45 34)

Шынаргүл ОҢАШБАЙ – Алматы облысы 

 (8 701 503 02 76)

Асқар АҚТІЛЕУ – Ақт бе облысы 

 (8 778 523 44 96)

Фарида МҰҢАЛҚЫЗЫ – Маңғыстау облысы 

 (8 702 799 06 22)

Мұхтар ШЕРІМ – Оңтүстік Қазақстан облысы

 (8 701 428 21 08)

Айхан БАШТАШ – Осло, 

 Норвегия mahmutba@online.no

Ұлдай САРИЕВА – Батыс Қазақстан облысы 

 (8 705 150 48 30)

Кезекшi редактор 



 

¾

Þ

 

:

050009, Алматы қаласы, Гагарин даңғылы, 

93-үй (Абай даңғылының қиылысы) 

Телефондар: 8(727) 394-37-22; факс: 394-39-68 

Бухгалтерия: тел.факс: 8(727) 394-39-67 

(жарнама б лiмiнің ішкі н мірі 108)

Газет 2004 жылғы 14 желтоқсанда ҚР Мәдениет, ақпарат және спорт министрлiгiнде тiркелiп, 

бұқаралық ақпарат құралын есепке қою туралы 

№5710-Г куәлiгi берiлген.

Мақала авторының пiкiрi редакция к зқарасын бiлдiрмейді. Жарнама мәтініне тапсырыс беруші жауапты.

Газетте жарияланған материалдар мен суреттердi сiлтемесiз к шiрiп басуға болмайды.

Газет «Дәуір» ЖШС РПИК 

(Алматы қаласы, Қалдаяқов к шесі, 17-үй) 

тел: (727) 273-12-04, 273-12-54 

Тапсырыс – №2109; 

Бағасы келiсiм бойынша



Газет Қазақстанның барлық аймақтарында таралады, 

сондай-ақ «AirAstana», «Etihad Air ways», «Turkish Airlines», «BMI», «QazaqAir» əуежолдарының ұшақтарында бар.

Айлық таралымы – 45 000 дана

8

ТАҒЫЛЫМ



ТАҒЫЛЫМ

№31 (603) 5

№31 (603) 5 тамыз 2016 жыл

 тамыз 2016 жыл

ww

www.ja

w.jasqazaq.kz

sqazaq.kz

E-mail: jas_qazaq@mail.ru

E-mail: jas_qazaq@mail.ru

Екі күнге жоспарланған тойдың 

бірінші күні Кеген ауылының 

мәдениет үйінде М. уезов атындағы 

драма театрының сахналауымен 

М. уезовтің «Қилы заман» повесінің 

желісі бойынша қойылым қойылды. 

Ал екінші күні Кеген ауылында 

«Тарихқа тағзым» атауымен 

монументалды ескерткіш кешенінің 

салтанатты түрде ашылуы  тті. 

Ескерткіште доға тәріздес келтірілген 

керегеде тақырыптық бес барельеф 

орналастырылған. Онда қазақтың 

ежелгі мамыражай заманы, патшаның 

жарлығы бойынша әскерге, жұмысқа 

адам алуына қарсы наразылық, 

патша жендеттерінің салған ойраны

азаттық жолындағы күрестің соңғы 

тұяқ серпуі сияқты болған 1986 жылғы 

к теріліс және Тәуелсіздік кезеңіндегі 

бейбіт  мір бейнеленген. Ескерткіш 

стелласының биіктігі – 17 метр, 

барельеф тақтаның ұзындығы – 32 

метр, биіктігі – 4,5 метр, олардың 

барлығы граниттен салынған. 

Ескерткіш «Қарқара-Ереуіл» қоғамдық 

қорының демеушілігімен жасалыпты. 

Оған 63 миллион теңге жұмсалған. 

Ескерткіштің авторлары – Қазақстан 

Республикасының Сәулетшілер 

одағының мүшесі, архитектура 

ғылымдарының кандидаты 

Жамбыл Кекілов пен «Сымбат» 

академиясының оқытушысы, мүсінші 

Бекен Қасетов. Тәуелсіздіктің 

25 жылдығына орай орнатылған 

мемориалды кешеннің ашылу 

рәсімінде Алматы облысы әкімінің 

орынбасары Бақтияр  нербаев: 

«Бабаларымыздың есімін ардақтап, 

лайықты құрмет к рсету мақсатында 

Нарынқол, Қарқара жол айырығына 

бұл нысанның бой к теруі тегін 

емес. Ол ел тарихынан ерекше орын 

алған елеулі оқиғаның белгісі іспетті. 

Авторлар ескерткіштегі тақырыптық 

барельефтерге қазақ тарихының бүгінгі 

тәуелсіз елге дейінгі сан саласын 

сыйғыза білген» деді. 

Алматы облысында жалпы саны 

2338 ескерткіш бар. Оның т ртеуі 

бүкіләлемдік мәдени мұра тізіміне 

енген, сегізі республикалық маңызы 

бар, қалғаны жергілікті маңызы бар 

ескерткіштер. Биыл Қазақстан 

мен Түркия арасындағы 

мәдени байланыстардың,  зара 

ынтымақтастықтың жарқын үлгісі 

ретінде Анкара қаласында Сүйінбай 

Аронұлының бюсті орнатылған. 

Халықтың санасына сәуле құятын, 

қандай да бір тұлғадан немесе 

оқиғадан хабар беретін, соны 

ұлықтайтын, оған құрметпен қарауға 

үйрететін, ұлттық һәм рухани тәрбие 

беретін құралдардың бірі 

– ескерткіштер, бюст, 

монументтер.  ткенді 

ойлау –  ткенмен ойнаудан 

сақтандырады. Демек, тарихи 

сананы қалыптастыруда, 

ұлттық рухты жаңғыртуда 

олардың р лі зор. Биылғы 

тәуелсіздіктің 25 жылдығына 

орай орнатылған тарихтың 

тастағы жазуы жүректе 

қалады, санамызда 

қонақтайды. Ел-жұртымыз 

азаттықтың оңай келмегенін 

біледі, сезінеді, бағалайды. 

Тарихқа тағзым етеді. Тойға 

жиылған қауым монументті, 

тамашалап болғасын Ереуіл 

т бе ескерткішіне барып гүл 

шоқтарын қойып, Қарқара 

к терілісінде елі үшін жан 

тапсырған бабалар рухына 

құран бағыштады. Артын ала 

ақындар арнау жырларын 

оқып, арқа-жарқа болысты. Той 

Қарқара жайлауында жалғасты.

Қарқара жайлауы. Ереуіл т бе. 

Ата-бабаларымыздың осыдан түп-

тура жүз жыл бұрын ұрпақ үшін жан 

алысып, жан беріскен жері екен. 

Қазір мамыражай  мір кешкен халық. 

Ш бі шүйгін, жайқалып жатқан 

жасыл желек. Гүлдердің сан алуан түрі 

адамның к з жауын алады. Жұпар 

иісі жұмақтың бақшасы ма дерсіз. 

Атшаптырым алқапты айнала алты 

қанат ақ ордалар тігілген. Үйді-үйдің 

иелері толассыз сары қымызын 

сапырып қонағын күтісіп жатыр. 

Қыз-бозбала алтыбақан теуіп, ауыл 

ішін ағыл-тегіл ән мен жырға б леді. 

Райымбек ауданының  нерпаздары да 

з  нерлерін ортаға салып, к ңілдің 

күйін шертісті. 

Алтыбақанның 

сәнін келтірген 

Текес  нер 

мектебінің 

әншілері  лең-

жырдан толассыз 

шашу шашып 

тұрды. Ал  з 

ісіне әбден 

машықтанған 

әжелер жағы 

текеметін тоқып, 

жүнін сабап, 

ұршығын иіріп, 

ауылдың алты 

ауызын айтысты. 

Сары 

кілемнің 



үстінде 

балалар 


күресіп жатты. 

Оны тамашалаған 

жұрттың да к ңілі 

к теріңкі, жайдары, 

жарқын қалпынан 

таймаған. Қара қайыс 

болған қыр балалары күрестің 

қызығына тоймай, сары кілемді 

айналып, малдас құрып, енді бірі 

етпеттеп жатып алған. Қаз-қатар 

тізілген ақ үйлерде есеп жоқ. Қай үйге 

кірсеңіз де  лең айтып, дыр-думанға 

толған тіршілікті к рер едіңіз. Біз 

Кегенге жеткенде күн құланиектеп 

таң да атқан. Аспан бозғылт, жаңбыр 

жауатын құсады. Бірақ той 

басталысымен Құдайдың құдіреті, 

күн шәйдай ашылып, жайқалған 

масатыдай жасыл кілем одан 

әрі жайнап кеткен еді. Одан 

әрі ажарланып кетті. Қарқара 

жайлауындағы той түске таман 

басталды. Ашық аспан астында 

құрылған сахна т рі жақсы мен 

жайсаңның басын қосты. Алматы 

облысы әкімінің орынбасары 

Бақтияр  нербаев с з алып, 

тарихтан тағылым, ұлылықтан 

ұлағат алу үшін осындай тойлар 

ткізілетінін айтты.



¾

 Ө

¾

, 

  ¾

 ә

 

¾



– 

 ¾

 

 

Ә¾

 

¾

 «¾  

Þ  

 



 

 

 

 ө

 

», 

– Þ

  Þ . 

 ө

 

 

 

,  Þ

 

Þ  

 

¾

  ¾

 Þ



 

 

¾

  ә

Þ  

 

 

 

 

 Þ

  ө Þ  

-

 

 



 ө



 

 ¾

 

 

 

Þ . 

 

 

 

 ө  ө

 

 ө



 

Þ  

 

 

Þ  

 

 

 

 

 

. Ө

, ¾  

¾

Þ  « ә

  » 

Þ  

 

 

. Þә  

 

 

¾

 ¾ ¾

Þ  

 

 



 

  ә ¾

Þ  

 

 

Алматы облысының әкімі 

Амандық Баталовтың қолдауымен 

биылғы тәуелсіздіктің 25 жылдығы 

қарсаңында Райымбек ауданында 

мәдени нысандарға ж ндеу 

жүргізілген. Ереуіл бастауыш мектебі 

ғимаратына және Кеген мәдениет үйі 

ғимаратына ж ндеулер жүргізіліп, 

атшабар алаңына спорттық мұнара 

орнатылған. Ереуіл ауылының 

ауыз су жүйесі, ескерткіш, 

орталық к шелер ағымдағы 

ж ндеуден  ткізілген. 

Биылғы мерейлі датаға 

арналған мәдени-

рухани шаралардың 

шымылдығы 15 шілде 

күні Райымбек ауданы 

Қарасаз ауылында 

облыстық к ркемс з 

оқу шеберлерінің 

байқауымен 

ашылған. 

Осыдан кейін 

Талдықорған 

қаласында 

облыстық 

қылқалам 

шеберлерінің 

байқау-

к рмесі, 



республи-

калық 


жыршы-

термешілер 

байқауы ұйымдастырылды. Осы 

шаралардың қорытындысы 

сияқты болған Қарқара 

жайлауындағы той ат спорт 

ойындарымен ерекшеленді. 1916 

жылғы ұлт-азаттық к теріліс 

туралы ақын Жанарбек  шімжан 

салиқалы баяндама жасады. Ақын 

патша жарлығына қарсы ұлт-

азаттық к терілістің Жетісудағы 

ошағы – Қарқара к терілісіне 

айрықша тоқталды.



¾  Ә

, 



,  ¾

:

– 

 

 1916 

 

¾

 Þ

 

 

 

, әÞ

 



 

 

ә

 ¾

  -

Þ

 

  ө

 

 

 

 

 

Þ  

Þ . 

 ¾  

Þ  ¾

 

 Þ , 

¾

 ¾

 ¾

 ¾

 

 

 

 

 ө  

 

 

.  ¾

 

 

 

 

,    ә

 



 

 

  ә  ¾

 



Þ

 1916 

 

-

  ө

Þ  

   

 

Þ . 

 

¾

 ¾  Þ

Þ  

 

Þ  ¾

 ¾ , 

 

¾ , 

 

 35 

  Þ

 

¾  ¾

 

 

. ¾  

¾ ¾ Þ  ¾

 

 ¾

 

 

ә  

 

 



 



 ¾



 ¾

 

 ¾

Þ  ¾ ¾

 



 

 ө

 

ә

 



¾  

¾

, 

 

:

– 

 

 

 ¾  Þ

 

 

 



 

 

Þ

 

  ө

   

 

 ¾



 

 

Þ  

 

Þ  

 

 

 

ө

 

Þ . 1916 

 

 

 

 ¾

 ¾

 

 

  ө

.  Þ  

 

 

 «¾

 ¾

 

ө Þ , ¾



 ө Þ , ¾

 ө



 ө

» Þ  ¾

 

¾ Þ . 

¾

 

 

 

 

 

Þ . 

 

 



 

 

 

 

1916 

Þ  ¾

Þ . 

Þ  

 



« ¾

- , 

 

¾

 

- , 

 

 

 ¾



  ¾ , 

  ө  

 

- » Þ  

Þ

 

 

 

. ¾

 

  ә

 

 ¾

 

Þ  

   



 

 

 

 

Þ Þ Þ  ә

 

 ¾



 ¾



Þ  

-

 ө

 

   ¾

 

 Þ  

Қарқара жайлауындағы думанды 

той ат спорт ойындарымен жалғасты. 

уелі, теңге ату, одан 

кейін к кпар тарту, 

қыз қуу, соңыра аламан 

бәйге жиналған жұрттың 

арқасын қоздырып, 

қиқуға қандырды. 

Екінтіге таяу уақытта 

аспан бозарып, жер 

қарайып, н сер жаңбыр 

ұрды да кетті. Табиғаттың 

бұл сыйын тойшы 

қауымның қуанышына 

ортақтасқан сыңай 

танытқаны болар деп 

болжадық. Қарқараның 

жайлауын думанға 

б леп, дүркін-дүркін ата-баба есімі 

ұлықталған бұл күн олардың да әруағы 

бір аунап түскен шығар, бәлкім. 

Кеше бабалардың қаны т гілген, 

жан алысып, жан беріскен, сын 

сағатта к кірегіндегі жалындаған 

рухымен жауға қарсы тұрған, 

еңсемізді езгізбейміз, бодандыққа 

к нбейміз, ұлымның тұлымын, 

қызымның бұрымын жаттың табанына 

таптатқызбаймыз деген тұсында 

тұлпары тарп ұлған атайы ерлердің ары 

мен абыройы біздің санамызда, біздің 

жүрегімізде. Олар мәңгі жасамақ. 

Қарқара жайлауындағы ұлы думан, 

ұлылықты ұлықтаған салтанатты жиын 

осындай ойға жетеледі. 



  ∂

¾

,



Þ

-

-

Þ

ҚАРҚАРА 

КӨТЕРІЛІСІНЕ - 

100 ЖЫЛ

5

5



55

55

55



55

55

55



55

55

55



55

55

55



55

55

55



5

л Қазақстан 

керткіштер. Биыл 

ағы 


н Түркия арасында

дың,  зара 

дени байланыстарды

арқын үлгісі 

тымақтастықтың жа

нда Сүйінбай

інде Анкара қаласын

атылған. 

онұлының бюсті орнат

ле құятын, 

лықтың санасына сәуле

месе


ндай да бір тұлғадан нем

ны 


иғадан хабар беретін, сон

ен қарауға 

ықтайтын, оған құрметпен

ни тәрбие 

рететін, ұлттық һәм рухани

ң бірі 


беретін құралдардың

т, 


– ескерткіштер, бюст

ді

о



е

ер

е



Сары 

кілемнің 

үстінде 

балалар


күресіп жатты. 

Оны тамашалаған 

жұрттың да к ңілі 

к теріңкі, жайдары, 

жарқын қалпынан 

й

Қ



й

ор

рнатылған. Ереуіл ауы



ау

уыз су жүйесі, ескерт

о

орталық к шелер ағы



ж

нд

н



еуден  ткізілге

Би

иылғы мерейлі да



ар

рналған мәдени

ру

рухани шаралард



шы

ымылдығы 15

кү

к

ні



ні Райымбек

Қа

Қ



р

расаз ауыл

об

блыстық к



оқ

у 

у ше



ш

берл


ба

б

йқ



йқауыме

а

аш



шылған.

Ос

сыдан



Та

алд


л

ық

қа



аласы

об

б



лы

лыс


қы

қ

л



лқа

ш

ше



б

бер


ба

а

й



йқ

к

к рм



ре

с

сп



ка

к

л



л

жы

ы



те

р

р



Қазақ халқы қадым заманнан ұлт 

азаттығы, ұрпақ болашағы үшін күресті. 

Ақтабан шұбырынды, 

алқакөл сұламадан басталған 

жаугершілік заман тәуелсіздік 

алғанға дейін толастамады. 

Азуын айға білеген алып 

империяның да, қылышынан қан тамған 

кеңестік дәуірдің де құқайын аз көрмеді. 

1916 жылы патшаның 19 бен 43 жас 

аралығындағы ерлерді әскерге алу 

туралы жарлығы онсыз да үстемшіл 

биліктің қысымына ашынып 

жүрген халықтың наразылығын 

тудырды. Бастапқыда стихиялы 

түрде болған көтерілістер, кейін 

ұйымдасқан ірі көтеріліске 

ұласты. Бұл отаршылдыққа 

қарсы ұлт-азаттық көтеріліс 

болып тарихта қалды. 

Биыл тарихи оқиғаға 100 

жыл толып отыр. Осыған 

орай, Алматы облысы 

Райымбек ауданындағы 

Ереуіл ауылында 

«Тарихқа тағзым» 

атты мәдени-

көпшілік шара 

өтті.

Та

рих



 жаң

ғырған күн

Та

рих


 жаң

ғырған күн



Document Outline

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет