Арқа бұлшықеті, m.spinalis, ол омыртқа бағанасының, арқа өсіндісі мен көлденең өсіндісінін, аралығында бойлай орналасқан. кеуде, мойын, бас бөліктеріне бөлінеді.
а) кеуде бөлігі, m.spinalis thoracis, 8-2 кеуде омыртқалардың арқа есінділеріне бекиді.
ә) мойын бөлігі, т. spinalis cervicis, 4- 2 мойын омыртқалардың арқа өсінділеріне барып бекиді.
б)бас бөлігі, m.spinalis capitis, кейбір жағдайда жартылай аралық бұлшықеттің, құрамына кіріп, кейбір жағдайда болмауы да, мүмкін, шүйде сүйегінің сыртқы бұдырының маңына бекиді. Қызметі:. арканы жазып тік ұстап тұру, демді сыртқа қарай шығару қызметін атқарады.
Омыртқа бағанасын тік ұстап жазатын б, m erector spinae, ол сегізкөз сүйегі мен бел омыртқалардыц арқа өсіндісінен және мықын сүйегініц қырқасынан, crista iliaca, және кеуде-бел фасциялық қабықшасынан басталып, өрлеме бағытта өтіп, бекитін сүйектерге байланысты үш топқа бөлінеді.
Мықын-қабырғалық б, m.iliocostalis, сүйектік нүктелерден басталып, барлық қабырғалардыц бұрыштары мен төменгі мойын омыртқалардың көлденен өсіндісіне бекиді, одан әрі тағы да: бел, кеуде және мойын бөліктеріне бөлінеді.
а)бел, m.iliocostalis lumborum, төменгі 8-9 қабырғалардыц бұрыпггарына бекиді.
ә) кеуде, m.iliocostalis thoracis, жіцішкеленген сіціршелері арқылы жоғарғы 5- 6 қабырғалардыц бұрышына бекиді.
б) мойын, m.iliocostalis cervicis, 4,5,6-мойын омыртқалардыц көлденец өсіндісініц артқы төмпешігіне бекиді.
Аса ұзын б, m. longissimus, сегізкөз сүйегі мен шүйде сүйегінің аралығына дейінгі аралықта бойлай орналасқан. кеуде жэне бас бөліктеріне бөлінеді.
а) m.longissimus thoracis, төменгі 10 қабырғалардың бұрыштары мен бүкіл кеуде омыртқалардың көлденең өсіндісіне бекиді.
б) бас бөлігі, m .longissimus capitis, самай сүйектің еміздік тәрізді өсіндісінің артқы қапталына бекиді.
Арқаның терең медиалды тракт бұлшықеттері
Омыртқа бағанасының шүйде сүйегімен буындасқан бөлігінде қозғалмалы көлденең- арқа өсіндісі аралық б, mm.transverso-spinalis, айрықша дамыған 4 жұп шүйде астылық б. тұрады.
а) Бастың үлкен артқы тік б, т.rectus capitisposteriormajor, ә) Бастың артқы тік кіші б, м.rectus capitis posterior minor б) Бастың қиғаш жоғарғы б, т. obliquus capitis superior
в) Бастың қиғаш төменгі б, m.obliquus capitis inferior, Қызметі: басты ауыз омыртқамен бірлесіп, 2-мойын омыртқасының тіс тәрізді өсіндісінің бойында айналдыру.
Көлденең-арқалық б, m.transversospinalis, төменгі омыртқалардың көлденең өсінділерінен басталып, асып барып, жоғарғы омыртқалардың арқа өсінділеріне бекиді. үш бөлікке бөлінеді:
а) жартылай арқалық, m.semispinalis, омыртқалардың көлденең мен арқалық өсінділерінің аралығында, 2,3 кейде 4 омыртқа аралықта орналасқан.
ә) тарамдалған б, m.multifidi. кеуде, мойын, бас маңында орналасқан бұлшықеттерге бөлінеді. 1) кеуде бөлігі, m.semispinalis thoracis, 2) мойын бөлігі, m .sem ispinalis cervicis, 3) бас бөлігі, m.semispinalis capitis,. медиалды және латералды бөлігі ажыратылады. Қызметі: басты шалқайтып, омыртқа бағанасын тік ұстау қызметін атқарады.
б) айналдырғыш б, m.rotatores, айналма мойын, тт. rotatores cervicis, айналдырма кеуде, тт. rotatores thoracis, айналдырма бел, тт. rotatores lumborum, бөлінеді. омыртқаның арқа өсінділеріне бекиді. Қызметі: Көлденең-арқалық б. екі жақтық бөліктері бірдей жиырылса, омыртқа бағанасын жазып, тік ұстау қызметін атқарса, біржақты жиырылған кезде, омыртқа бағанасын жиырылған жағына қарай айналдырады.
Арқа аралық б, mm. interspinales, омыртқалардың арқа өсінділерінің аралығында, омыртқа бағанасының бойында бойлай орналасқан. мойын, кеуде, бел, бөлінеді. Қызметі: омыртқа бағанасын жазып, тік ұстау қызметін атқарады.
Омыртқалардың көлденең өсінді аралық б, m .intertransversalis, омыртқалардың көлденең өсінділерінің аралығында орналасқан. Мойын омыртқалардың көлденең осінді аралық алдыңғы, артқы б, кеуде омыртқалардың көлденең өсінді аралық б, және бел омыртқалардың көлденең өсінді аралық латералды, медиалды б, бөлінеді. Қызметі: омыртқа бағанасын тік ұстап тұру, омыртқа бағанасын ауытқыту.
Арқаның беткей фасциялық қабықшасы. Ол жұқалау, арқаның беткей орналасқан б. жауып орналасқан. теріастылық фасциялық қабықшаның тікелей жалғасы
Желкелік фасциялық қабықша, fascia писһае, ол да, дененің жалпы беткей фасциялық қабықшаның тікелей жалғасы, мойынның желке маңы орналасқан.
Кеуде бел фасциялық қабықшасы, fascia thoracolumbalis, беткей және тереңде орналасқан табақшаға бөлінеді. а) Бел б. беткей фасциялық табақшасы, lamina superfieialis fascia thoracolumbalis, төменде мықын сүйегінің қырқасымен, жоғарыда жауырын сүйегінің бұрышымен, медиалды қапталы кеуде, беломыртқалардың арқа өсінділерімен шектелген. ә) Кеуде бел фасциялық қабықшаның терең фасциялық табақшасы, lamina profunda fascia thoracolumbalis, омыртқалардың көлденең өсінділер мен 12-қабырғалардың аралығында бойлай орналасқан.
52.Кеуде торының бұлшықеттері мен шандыр қабықтары, олардың топографиясы,қызметі.Уник90