№5 (125), мамыр 023 жыл №1 бөлім Сейтказиев Руслан Умиргазиевич
жүктеу/скачать 2,53 Mb. Pdf көрінісі
|
№1 Қазақстан ұстазы
| №5 (125), мамыр 2023 жыл
37 №1 бөлім қорғау құрылыстарын салды. 1978 жылы БКБ-ға қазақ гидрометеоқызмет басқармасы жүйесінен сел ағынын жасанды көбейту жөніндегі Шамалған полигоны берілді. Егер медеу шатқалындағы бөгеттің екінші кезегін салу кезінде қазбасселденқорғау тек жұмыстардың тапсырыс берушісі болса, үлкен Алматыда қорғау бөгетін салу кезінде (1978-80 жж.) - Тапсырыс беруші және бас мердігер. Осы кезеңде Алматы қаласы үшін қорғаныс құрылыстарын салуға: Алматы жылжымалы механикаландырылған колоннасы, құрылыс - монтаж басқармасы және қазбасселденқорғау механикалық және көлік басқармасы жұмылдырылды. Селден қорғау құрылыстарын салу дирекциясының жұмысын басқарды. Аталған бөлімшелер базасында құрылыс жұмыстарының көлемі, объектілер саны ұлғайған сайын және аймақтар кеңейген сайын автокөлік кәсіпорны, құрылысты механикаландыру басқармасы, мамандандырылған құрылыс-монтаж басқармасы, есік құрылыс-монтаж басқармасы, Талдықорған жөндеу - құрылыс учаскесі және селден қорғау құрылыстарын салуды саралаудың Талдықорған филиалы құрылды. Экзогендік табиғи процестердің қауіпті әсерінен халықты және аумақтарды қорғау қажеттілігі тек республикалық деңгейде ғана емес, одақтық деңгейде де түсінілді. 1978 ж. 7 наурызда Мәскеуде КСРО Министрлер Кеңесінің төрағасы А.Н. Косыгин «елді мекендерді, кәсіпорындарды, басқа да объектілер мен жерлерді сел тасқынынан, қар көшкінінен, көшкінінен және опырылудан қорғауды жақсарту жөніндегі шара - лар туралы» № 183 қаулыға қол қойды, бұл қаулыға одақтас республикалардың Министрлер Кеңесіне, геология, ауыл шаруашылығы министрліктеріне, сондай-ақ Қазақстан шаруашылығы, мелиора - ция және су шаруашылығы, Гидрометеорология жөніндегі бас басқарма, КСРО МЖ жанындағы ор - ман шаруашылығы мемлекеттік комитеті, басқа да министрліктер мен ведомстволар табиғи апаттардан қорғау жөніндегі бірқатар жұмыстарды орындасын. Қаулымен, атап айтқанда: қауіпті аумақтарды зерттеу және объектілерді паспорттау; қорғаудың кешенді схемаларын әзірлеу; объектілері қауіпті аймақтарда орналасқан Министрліктер мен ведомстволарға қорғау қызметтерін құруға және қажет болған жағдайда алдын алу іс - шараларын орындауға рұқсат етілді. министрліктен қорғаныс құрылыстарын салудың техникалық жобаларын әзірлеу және іске асыру, селдер ағындарының, қар көшкіндерінің, көшкіндер мен опырылулардың әсеріне ұшырайтын ықтимал қауіпті аумақтардың мамандандырылған және тақырыптық карталарын жасау қажеттігі көрсетілді Сел, қар көшкіні, көшкін және опырылу қаупі туралы авариялық сигнал беру жүйесін, сондай - ақ осы құбылыстар мен процестердің негізгі параметрлерін автоматты түрде қашықтықтан өлшеуге арналған аспаптардың үлгілерін әзірлеу. Гидрометеорология жөніндегі бас басқармадан сел тасқындары мен қар көшкіндерін бақылау бекеттерінің мемлекеттік желісін нығайту, ал КСРО Геология министрлігінен - көшкіндер мен опырылыстарды зерттеу, оларды бақылау және олардың пайда болуын болжау жөніндегі жұмыстарды дамыту талап етілді. XXI ғасырға қадам-алдыңғы тараулардағы жаңа бағыттар мен міндеттер. Қазселденқорғау қызметінің құрылымы мен бағыттарын сипаттай отырып, авторлар саналы түрде 1990 жылдардың басымен шектелді және 1996 жылы Қазақстанның селге қарсы қызметі төтенше жағдайлар жөніндегі мамандандырылған республикалық мемлекеттік басқару органының құрамына кіргенін ғана атап өтті. 1995 жылғы желтоқсанда Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар жөніндегі мемлекеттік комитетін құру, оның құрамына 1996 жылғы сәуірде қазселденқорғауды енгізу xxi ғасырдағы бүгінгі күні төтенше жағдайлардың ал - дын алу және олардан қорғау міндеттерін жаңаша, неғұрлым жоғары техникалық, ғылыми және кәсіби деңгейде шешуге мүмкіндік беретін қадам болды. Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 19 наурыздағы «республика аумағында төтенше оқиғалардың алдын алу жөніндегі шаралар туралы» өкімімен Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар жөніндегі агенттігіне селден қорғау құрылыстарының жағдайына және жай - күйіне тұрақты бақылау орнату ұйғарылды. Қысқа мерзімде көшкіндер, көшкіндер пайда болуының ықтимал қауіпті учаскелерін тексеру, тиісті профилактикалық іс - шараларды уақтылы және толық көлемде жүзеге асыру. Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларға ден қоюдың үйлесімді жүйесін құруға «Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқаруын одан әрі жетілдіру жөніндегі шаралар туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 29 қыркүйектегі №1449 Жарлығы және ҚР ТЖА - ны Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі етіп қайта ұйымдастыру ықпал етті. Қазселденқорғау «ҚР ТЖМ»мемлекеттік мекемесі атауымен министрліктің құрамына кірді. Бұл шаралар одан да уақтылы болды, өйткені онжылдықтың соңы қауіпті табиғи процестердің жандануымен сипатталады, бұл сарапшылардың пікірінше, қоршаған ортаға экологиялық жүктемелердің күрт артуымен байланысты. Соңғы уақытқа дейін тек сел, көшкін және көшкін қатынасында қауіпті болып келген таулы және тау бөктеріндегі аумақтарды қарқынды игеру инженерлік қорғау схемаларын қайта қарауды, қолданыстағы құрылыстарды жаңа қайта құруды талап етеді. Жағдайды бақылау, авариялық және құтқару қызметтерінің, инженерлік - техникалық жасақтар мен құралымдардың күштері мен құралдарын ұдайы өсіру, яғни қосымша қаржы және материалдық шығындар бойынша жедел шаралар қабылдау қажет. 2 АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНЫҢ СЕЛДЕН ҚОРҒАУ КЕШЕНІНІҢ ҚҰРЫЛУ ТАРИХЫ |