Өндіріс шығындары. Масштаб эффектісі

1. 
   Қоғамдық шығындар – тауар құнын жасайтын еңбек шығындары.
   
2. 
   Өндіріс шығындары – қоғамдық шығындар мен төленбеген қосымша еңбек шығындарының арасындағы айырмашылықты көрсететін шығыңдар.
   
3. 
   Айналым шығындары– тауарды өткізу (сату) процесімен байланысты шығындар.
   

6.3. кесте.- Өндіріс шығынының түрлері мен түсінігі.

1. 
   Өндірістің тиімділігін және табыстылығын анықтайтын шығындар:
   
   1. 
      Өнім өндірісінде бір данаға шыққан шығындарды білу үшін орташа шығындар есептелді:
      

• 
  орташа тұрақты шығындар АҒС;
  
• 
  орташа өзгермелі шығындар АVС;
  
• 
  орташа жалпы шығындар АТС =АҒС+АVС
  

1. 
   Егерде тауардың бағасы (Р) орташа шығындардан (АТС) кем болса, яғни Р<АТС, фирма шығынға қалады.
   
2. 
   Егер тауардың бағасы (Р) орташа шығындардан (АТС) артық болса, Р>АТС, фирма әр бір тауардан осы айырмашылық көлемде пайда алады.
   
3. 
   Егер баға орташа шығындарға тең болса, яғни Р=АТС, фирма нөльге шығады, пайда да алмайды, шығынға да қалмайды.
   
   2. 
      Өнім өндірудің ең жоғары деңгейін анықтау үшін шекті шығындар
      

Өндірістің қысқа мерзім кезеңінде кейбір факторлар өзгермейді. Сондықтан өндірілген өнім көлеміне байланысты шығындар тұрақты және өзгермелі түрде болады.

2. – мұнда МС- шекті шығындар, Q - өндірілген өнім саны.

4. 
   , мұнда: AFC – орташа тұрақты шығындар.
   
5. 
   , мұнда: AVC – – орташа өзгермелі шығындар.
   
6. 
   , мұнда: АТС – орташа жалпы шығындар.