5 вариант. Материалдық жəне энергетикалық баланс



Дата11.12.2023
өлшемі213,5 Kb.
#137542

5 вариант. Материалдық жəне энергетикалық баланс.
Материалдық және энергетикалық баланс жаңа өндіріске жоба жасағанда және істеп
тұрған өндірістің жұмыстарына талдау жасау үшін жасалынады.
Материалдық баланс масса сақталу заңына негізделген. Барлық тұйықталған жүйеде
реакцияға түсетін заттың массасы реакция нәтижесінде алынған заттың массасына тең
болады. Егер осыны кез келген технологиялық үдерістің материалдық баланысына
сәйкестесек: технологиялық операцияға түсетін заттың массасы – кіріс, операция
нәтижесінде алынған барлық заттың массасына – шығыс тең немесе заттардың кірісі ΣВ
оның шығысына ΣВ тең. Сонымен материалдық баланстың теңдеуі: ΣВ кіріс = ΣВ шығыс.
Энергетикалық баланс энергияның сақталу заңына негізделген. Соған сәйкес
үдеріске енгізілген энергия мөлшері бөлінетін энергияның мөлшеріне, яғни энергияның
кірісі оның шығысына тең. Берілген өндірістік операциядағы жылудың кірісі – ΣQ кіріс
осы операциядағы жылудың шығысына – ΣQ шығыс тең болуы қажет, яғни: ΣQ кіріс=ΣQ шығыс.
Биореактор - микроағзаларды қоректік ортада инкубациялап мол, таза өнім алуға негізделген прибор. Биотехнологиялық өнеркәсіпте дәрілік және ветеринарлық препараттар, вакциналар, тамақ өнімдері ( ферменттер, тағамдық қоспалар, глюкоза сироптары), сонымен қатар крахмалдың биоконверсиясында және полисахаридтер мен май ыдыратушылар өндірісінде қолданылады. Механикалық, аэролифттік және газ-құйынды биореакторлар, сонымен қатар аэробты (ауаны немесе газ қоспаларын оттегімен қамтамасыз ететін), анаэробты (оттегісіз) және аралас - аэробты-анаэробты бар. Соңғы жағдайда аэробты да, анаэробты да культуралар біріктірілген биореакторда бір мезгілде өсіріледі. Бұл әдетте биогаз өндіру үшін қолданылады, мұнда аэробты процестің жылуы анаэробты дақылды қыздыру үшін пайдаланылады.

Биореактордың жұмыс істеу принципі


Кез келген биореактордың мақсаты - онда өсірілетін жасушалар мен микроорганизмдердің тіршілік әрекеті үшін оңтайлы жағдай жасау, атап айтқанда, тыныс алуды қамтамасыз ету, тамақпен қамтамасыз ету және биореактор құрамындағы газ және сұйық компоненттерді біркелкі араластыру арқылы метаболиттерді жою. Бұл жағдайда жасушалардың термиялық немесе механикалық кернеуге ұшырауы қажет емес.

Механикалық биореакторда араластыру механикалық араластырғыш арқылы жүзеге асырылады, бұл бір жағынан жеткіліксіз біркелкі араластыруға, ал екінші жағынан микроорганизмдердің өлуіне әкеледі.

Аэролифттік биореакторда араластыру газ фазасын сұйықтық арқылы үрлеу арқылы жүзеге асырылады ( көпіршікті араластыру ), бұл әрқашан жеткілікті қарқынды араластыруды қамтамасыз етпейді және жағымсыз көбіктенуге әкеледі. Фармацевтикалық реактор - қажетті
фармацевтикалық өнімдерді,
препараттарды немесе биологиялық
заттарды алу үшін химиялық реакциялар
үшін тұрақты жағдайлар жасалған және
шыны, болат немесе полимерден жасалған
құрылғы.Реакторлар әртүрлі типтегі
термиялық қаптамалармен, электр жетекті
араластырғыш құрылғылармен, тетіктерді
тиеу-түсіруге арналған люктермен, бақылау
терезелерімен, бақылау-өлшеу
аспаптарымен (термометрлер,
манометрлер және т.б.) жабдықталады.

11 вариант.


Мұнайдың физикалық қасиеттері. Мұнай — жанғыш, қара.қоңыр түсті өзіне тән иісі бар май тәрізді сұйықтық, ол судан жеңіл және суда ерімейді.
Мұнайдың негізінен көмірсутектер қоспасы екеніне тәжірибеде көз жеткізу қиын емес. Егер мұнайды 31.суретте көрсетілгендей құралда қыздырсақ, оның жеке заттарға тән белгілі бір температурада емес, температураның кең аралығында айдалатынын байқауға болады. Жайлап қыздырған кезде ең алдымен молекулалық массасы аз, содан кейін жоғары температурада молекулалық массасы үлкен заттар айдала бастайды.
Құрамы. Мұнайлардың құрамы бірдей емес. Бірақ олардың бәрінде де көмірсутектің үш түрі — алқандар (көбінесе қалыпты құрылысты), циклоалқандар және аромат қосылыстар кездеседі, бұл көмірсутектердін мөлшері әр мұнай кендерінде әр түрлі болады. Мысалы, Маңғыстау мұнайы алқандарға, Баку аймағындағы мұнай циклоалкандарға бай келеді.
Мұнайда көмірсутектерден басқа аз мөлшерде құрамына оттегі, азот, күкірт және басқа элементтер кіретін органикалық қосылыстар болады. Ным (смола) және асфальт заттары түрінде жоғары молекулалық қосылыстар да бар. Мұнай құрамында жүздеген әр түрлі қосылыстар болады.
Мұнай өнімдері. Зауыттарда мұнайды айдау арқылы оны жеке фракцияларға бөледі: 40.200°С аралығында қайнайтын құрамында С5—С11 көмірсутектері бар бензин алынатын, 150.250°С аралығында қайнайтын, құрамында С8—С14 көмірсутектері бар лигроин; 180.300°С аралығында қайнайтын С8—С14 көмірсутектері бар керосин; бұлардан кейін газойль алынады. Бұлар — ашық түсті мұнай өнімдері деп аталады.
Қолданылуы. Бензин поршенді двигательдері бар автомобильдер мен ұшақтарға жанармай ретінде қолданылады. Сонымен қатар майға, каучукқа еріткіш ретінде, матаны тазартуа, т.б. пайдаланылады. Лигроинды тракторға жанармай ретінде қолданады. Керосин — трактор, реактивті ұшақтар мен зымырандардың (ракеталардың) жанармайы. Газойль дизель жанармайы ретінде пайдаланылады.




Достарыңызбен бөлісу:




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет