Қаңлылар Б.з.б.3-2ғ – б.з. 6ғ Қаңлы мемлекетінің өмір сүру хронологиялық шеңбері: б.з.б. ІІІ-ІІ ғ- б.з. Үғасыр Қаңлылар туралы «Вэсаканың ер жүрек ұлдары... Канха қамалының алдында құрбандық берді» деп жазылған кітап: «Авеста» «Кагүй», «канха» сөздері қазақтың Ұлы жүз тайпалық бірлестіктерінің бірінің атауына ұқсайды: Қаңлы атауына Қаңлылардың өмірі мен тұрмысын сипаттап жазған тарихшы: Цыма Цянь Қаңлылар туралы негізгі дерек көздері: Қытай дерекетері Қаңлылардың жазғы және қысқы астанасы болғанын жазды: Ежелгі Қытай хроникасы Қаңлы мемлекетінің пайда болған уақыты, шекарасы туралы айтылатын маңызды тарихи дерек: «Цянь хоньшу» Қаңлы туралы айтылатын Қытай дерегі: «Тарих жазбалары» Ежелгі Қаңлылардың негізгі атамекені: Сырдың орта ағысы Қаңлы тайпалық бірлестігінің территориясы орналасты:Оңтүстік Қазақстанда Қаңлы тайпаларының негізгі атамекені: Оңтүстік Қазақстан Қаңлылардың солтүстігіндегі көршілері: Сармат, алан Қаңлы мемлекетінің оңтүстігіндегі көршісі: Үйсін Қаңлылар өз жерінен өткен нені бақылауға ұстап отырды: Ұлы Жібек Жолын Қаңлылардың экономикалық, мәдени, саяси, байланыс жасаған елдері: Қытай, Кушан Қаңлылардың археологиялық мәдениеттері: Қауыншы, Жетіасар, Отырар-Қаратау Қаңлылардың Қауыншы мәдениетінің таралу аймағы: Ташкент төңірегі Қаңлыларға жататын өлген ададмды киіммен жерлеу аймағы:Қауынщы мәдениеті Қауыншы мәдениетіне жататын киіммен жерлеу осы кезеңге тән:Б.з. І мыңжылдықтың басы Қаңлылардың Отырар- Қаратау мәдениетінің таралу аймағы: Сырдың орта ағысы, Қаратау, Талас бойы Қаңлылардың Жетіасар мәдениетінің таралу аймағы: Қуаңдария, Жаңадария аңғарлары Арыстың сол жағалауындағы қаңлы қаласының орны: Көк-Мардан Қаңлылардың Көк-Мардан Қаласы Орналасқан жер: Арыс өзенінің сол жағалауы Қаңлылардың Пұшық-Мардан қаласы маңындағы зерттелген қоныс: Қостөбе Шыршық өзенінің оң жағындағы қаңлы каналы: Зах Шыршық өзенінің оң жағалауындағы Зах каналы бұл:Қаңлылардікі Қаңлыларды дәнді жәнем бау-бақша дақылдары өсірілген аймақ: Сырдария аңғары Қаңлыларда ьолған егіншіліктің басым түрі: телімді Қаңлылардағы шаруашылықтың қосымша түрі: Аң аулау Қаңлылар әйелдері арасында жақсы дамыған: Тері өңдеу Қаңлылардағы металл өндірісінің орталығы болған аймақ: Шаш-Илах Қаңлыларда металл өндірудің орталығы болған ежелгі қала: Құлата Қаңлылар жерінен Қытай теңгелері табылған Мардан қорымы: Отырар алқабында Қытай теңгелері табылған Отырар алқабындағы Қаңлы қорымы: мардан Қаңлылардың Мардан қорымынан табылған теңгелер : Қытайдікі
Қаңлылар жерінен табылған б.з.3-4ғ соғылған теңгелер саны: 1300-дей Қаңлылардың 16га жерді алып жатқан қала жұрты: Алтын-асар Қаңлылар жерінн табылған көгілдір фаянстан жасалған ірі моншақтар: Сириянікі Б.з.б. 46-36 жылдары қаңлылардың Қытайға қарсы көмек елі: Ғұндар Қаңлылардың Қытайға қарсы ғұндарға көмек көрсеткен мерзімі: б.з.б. 46-36 ж Қаңлыларға тәуелді болған тайпалар: Сармат, алан Қытай деректері бойынша ежелгі қаңлылар саны: 600 мың Қытай деректеріндегі қаңлы жауынгерлерінің саны:120мыңға дейін Қаңлы билеушісінің титулы: Хан Қаңлы елінің астанасы: Битянь Жазба деректерде Қаңлылардың астанасы: Тараз, Түркістан маңы Қаңлы асианасы Битянь орналасқан аймақ: Түркістан маңында Ежелгі Қытай Хроникасындағы қаңлы астанасы: Жазғы және қысқы деп аталады Қаңлы елі ішінде бөлінген иелік саны:5 Қаңлы елі ішінде әр иелікті басқарғандар: Кіші хандар Қаңлы көсемдерінде биліктің берілу жүйесі: мұрагерлік жолмен Қаңдылар қыпшақша сөйлейді екен»- дегенді айтқан саяхатшы: Плано Карпини Қытай деркетеріндегі ән-күйі, би өнері жақсы дамыған ежелгі тайпа: Қаңлы
