6М060800 – Экология мамандығы бойынша магистратураға қабылдауға арналған емтихандық сұрақтар

6М060800 – Экология мамандығы бойынша магистратураға 

қабылдауға арналған емтихандық сұрақтар 

 

1.  Қазіргі заманғы адамның табиғатқа әсерінің негізгі тенденциялары.  

2.  Экологиялық апаттар және олардың себептері. 

3.  Химиялық элементтердің миграциясы мен концентрациясының ерекшеліктері. 

4.  Экожүйедегі әрекеттесулердің типтері. 

5.  Табиғатты пайдаланудың негіздері.  

6.  ҚР-ғы экологиялық сараптаманың түрлері және мақсаттары. 

7.  Жоспарланатын  шаруашылық  қызметінің  қоршаған  ортаға  әсерін  бағалпау 

(ҚОӘБ), статусы және жүзеге асыру тәртібі. 

8.  Ұлттық және халықаралық экологиялық ұйымдар және бағдарламалар. 

9.  Қоршаған ортаның ластану түрлері (физиологиялық, химиялық , биологиялық). 

10. Қоршаған ортаға тигізілетін экономикалық шығынды бағалау әдістері. 

11. Ақаба суларды тазарту әдістері және негізгі қондырғылары. 

12. Қоршаған ортаның мониторинг жүйесін жіктеу, мониторинг обеъектілері. 

13. Су  қоймаларының  экологиялық  жүйесіне  мұнай  өнімдері  мен  беттік  активті 

заттардың әсері. 

14. Өнеркәсіптік кәсіпорындардың экологиялық аудиті. Негізгі этаптары. 

15. Жер беті суларының сапасына қойылатын нормативті талаптар. Суды пайдалану 

категориялары. 

16. Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, өңдеу, залалсыздандыру және утильдеу. 

17. Экологиялық сараптаманы жүргізу процедурасы. 

18. Өндірістің табиғи орта компоненттеріне әсері. Әсер ету көздері, әсер ету түрлері 

мен формалары, әсердің айқындалуы және оның салдары. 

19. Аз қалдықты және қалдықсыз өндіріс концепциясы. Қалдықсыздық критерийлері. 

20. Тұрақты даму стратегиясы. 21 ғасырдың күн тәртібі. 

21. Өнеркәсіптік кәсіпорындардың экологиялық есеп беру формалары. 

22. Шығарылатын газдарды шаңдардан электрсүзгіштерде тазарту. 

23. Ауыз  су  сапасына  қойылатын  гигиеналық  талаптар.  Өндірістік  ақаба  суларды 

зерттеу кезіндегі анықталатын көрсеткіштер. 

24. Мұнай өндіру саласының қалдықтарын утильдеу әдістері. 

25. Минералды-шикізат ресурстарын ұтымды пайдалану принциптері. 

26. Суды  тазартудағы  коагуляциялық  және  флокуляциялық  үрдістердің  физика-

химиялық негіздері. 

27. Мұнай  өндіру  технологиясы.  Мұнай  өндіру  саласының  қоршаған  орта 

компоненттеріне әсері. 

28. Топырақтың қасиеттері. Топырақтың минералогиялық және химиялық құрамы. 

29. Л.А.Кульский 

бойынша 

табиғи 

және 

ақаба 

сулардағы 

қоспалардың 

классификациясы және суды тазарту әдістерін таңдауды негіздеу. 

30. Қоршаған ортаны қорғау бойынша дүниежүзілік саммиттар. 

31. Өнеркәсіптік кәсіпорындардың экологиялық құжаттамалары. 

32. Түсті 

металлургия: 

мысты 

алу 

технологиясы. 

Түсті 

металлургия 

кәсіпорындарының қоршаған ортаға әсері. 

33. Атмосфера техногенезі. Климаттың ғаламдық өзгеру зардаптары. 

34. Машина жасау зауытың қоршаған ортаға әсері. 

35. Токсикалық және радиоактивті заттарды залалсыздандыру әдістері. 

36. Суды тазартуға арналған негізгі реагент өндірісінің технологиясы. Қолданылатын 

шикізат, технологиялық параметрлер және аппараттар.    

37. Экологиялық тәуекел және экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету әдістері. 

38. Энергетика  саласындағы  шығарындылардың  сипаттамасы  және  олардың 

қоршаған ортаа әсері. 

39. ҚР-ң  Экологиялық  кодексіне  сәйкес  қоршаған  ортаны  қорғаудың  экономикалық 

механизмі. 

40.  Газдарды шаңнан тазартудың құрғақ әдістері. Аппараттың сұлбалары. 

41. Ақаба сулар, олардың жіктелуі. Ақаба суларды су объектісіне төгу шарттары. 

42. Өнеркәсіптік газдарды шаңдардан тазартудың дымқыл әдістері.  

43. Тірі ағзаның түзілу деңгейлері. 

44. Жердегі тіршіліктің пайда болуы. 

45. Геоэкология  мен  техногенездің  негізгі  түсініктері  және  олардың  бір-бірімен 

байланысы. 

46. Техногенді  заттардың  түзілуі  мен  миграциясы  кезіндегі  негізгі  антропогенді 

көздердің ролі. 

47. Атмосфера техногенезі және  климат мәселесі.  

48. Гидросфераның ластануы. Жер беті суларының ластануы.  

49. Топырақ және оның геологиялық функциялары. 

50. Жер бетінің қатты қалдықтармен, радионуклидтермен ластануы.  

51. Ресурсосыйымдылық  пен  энергосыйымдылық  –  техногенез  дамуына  қатысатын 

технологиялық факторлардың индикаторлары. 

52. Табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану және қоршаған ортаны қорғау. 

53. Экологиялық  мониторинг  және  экологиялық  нормалау.  Қоршаған  ортаға  әсерді 

бағалау және экологиялық сараптама.   

54. Геоэкологиялық картаға түсіру. Геоэкологиялық аудандастыру. 

55. Биогеохимия  туралы  ғылым  қоршаған  ортаның  жаңадан  дамып  келе  жаткан 

аймағы. Пән, оның мақсаты, мазмұны. 

56. Қоршаған ортада биогеохимияның орны. Тәжірибелік нәтижесі және өзектілігі. 

57. Биосферада химиялық элементтердің формаларының тұрақтылығы. 

58. Жер қойнауындағы химиялық элементтердің негізгі таралу заңдылықтары. 

59. Экологиялық  токсикологияның  негізгі  түсінігі:  қоршаған  ортаның  ластануы, 

поллютант, ксенобиотиктер. 

60. Қоршаған ортаның факторлары улылыққа және канцерогенді  элементтерге және 

олардың қосылыстарына әсері. 

61. Тірі ағзаларға экотоксиканттардың әсер етуі, аллергенді эффект. 

62. Клеткада (жасуша) жүйенің және зат айналымының бұзылуы. 

63. Химиялық  элементтердің  қатынасының  әсері  ағзада  генетикалық  реакцияларды 

тудыруы. 

64. Биоәртүрлілік  және  адамдарға  химиялық  ластанудың  әсері,  экотоксиканттар 

классификациясы. 

65. Экотоксиканттардың классификациясы. Экоулылық. Өткір және сезімтал улану. 

66. Экологиялық  нормалау  жүйесін,  биотикалық  концепцияға,  табиғи  ортаға 

негізделіп бақылау жүргізу. 

67. Қатты тұрмыстық қалдықтар және олардың тұрақтылығы мен трансформациясы. 

68. Радиациялық ластанулар, радиациялық қалдықтарды нейтралдау. 

69. Мұнай отын ресурсы және қоршаған ортаны ластаушы көз ретінде. 

70. Экологияның  мақсаты,  міндеті,  әдістері.  Популяция  түсінігі,  анықтамасы. 

Экологияның 

бөлімдері: 

аутэкология, 

синэколоия, 

демэкология. 

Трофикалық 

байланыстар. Продуценттер, консументтер және редуценттер.  

71. Биоценоз.  Экожүйе,  биогеоценоз  түсінігі.  Экологиялық  факторлар,  олардың 

жіктелуі. Ю.Либихтың минимум заңы, В. Шельфордтың толеранттылық заңы.  

72. Табиғи  экожүйенің  құрылымдарының  негізгі  мәселелері.  Үлкен  және  кіщі 

айналымдарының сипаттамасы.  

73. Биосфера  және  В.И.Вернадскийдің  биосфера-ноосфералық  концепциясы.  В.И. 

Вернадскийдің  биосфера туралы ілімі. Биосфераның құрылымы. Биосферадағы тірі заттар 

және олардың функциялары. Ноосфера.  

74. Тұрақты  даму  және  табиғатты  қорғаудың  концепциясы.  Тұрақты  дамудың 

стратегиясы  және  принциптері.  Тұрақты  дамуды  қамтамасыздандыру  бойынша 

халықаралық бірлестік.  

75. Табиғи  ресурстар  және  оның  классификациясы.  Табиғатты  пайдалану  және 

табиғи ресурстардың пайдалану мәселелері.  

76. Қоршаған  ортаның  ластануы.  Ғаламдық  экологиялық  мәселелер  (климаттың 

өзгеруі,  озон  қабатының  бұзылуы,  қышқыл  жаңбырлар,    биоәртүрліліктің  азайуы, 

Дүниежүзілік мұхиттың ластануы), және олардың зардаптары.  

77. Тұрақты  даму  мен  қазіргі  заманның  әлеуметтік  экологиялық    мәселелері.  

Әлеуметтік-экологиялық  дағдарыс  және  «Тұрақты  даму»  түсінігі.  Урбанизация  мәселесі.  

Энергетикалық мәселелер.  

78. Атмосфералық  ауаны  қорғау.  Атмосфераның    газдық  құрамы.  Ауаның  ластау 

көздері және оның қоршаған ортаға әсері. Әртүрлі ластау көздерінен шығатын ластаушы 

заттардың  сипаттамасы  және  жіктелуі.  Атмосфералық  ауа  сапасының  көрсеткіштері. 

Атмосфералық ауаны қорғау шаралары.  

79. Атмосфералық  ауаны  қорғаудың  әдістері  мен  тәсілдері.  Ауаны  тазарту  жүйесін 

жіктеу. Шығарындыларды шаңнан тазарту әдістері. Санитарлы қорғау белдемі. 

80. Су ресурстарын қорғау.  Су ластануының негізгі түрлері, негізгі ластаушы заттар. 

Ақаба суларды тазарту әдістері.  

81. Топырақты    қорғау.  Ластану  көздері  және  ластаушы  заттардың  топыраққа  түсу 

жолдары. Топырақ эрозиясы, шөлейттену.   Бұзылған жерлерді қалпына келтіру.  

82. Өндіріс  және  тұрмыс  қалдықтарынан  литосфераны  қорғау.    Қалдықтардың 

жіктелуі.  

83. Қоршаған  орта  жағдайын  бағалау  көрсеткіштері  және  әдістері.  Экологиялық 

мониторинг,  жіктелуі  және  оны  ұйымдастыру    принциптері.  Қоршаған  ортаға  әсерді 

бағалау.  

84. Қоршаған  ортаны  қорғауды  бақылау  және  басқару  жүйесі.  Қазақстанның 

қоршаған  ортаны  қорғау  заңдылықтарының  жүйесі.  Экологиялық  стандарттау, 

сертификаттау және төлқұжат.  

 

 

 ЖТжТД институт директоры       ________________  С.Е.Көмеков  

 

Қолданбалы экология  

кафедрасының  меңгерушісі 

________________  М.Т.Ошақбаев