6М070100 «Биотехнология» мамандығы
жүктеу/скачать 236,96 Kb. Pdf көрінісі
|
| ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
6М070100 – «Биотехнология» мамандығы бойынша магистратураға түсуге арналған емтиханның бағдарламасы
БИОТЕХНОЛОГИЯ НЕГІЗДЕРІ НЕГІЗГІ БӨЛІМ Биотехнологияның қазіргі жағдайы және даму перспективалары Биотехнологияның даму тарихы. Биотехнологияның негізгі даму кезеңдері. Биотехнологияның басқа биологиялық және техникалық ғылымдарымен байланысты. Биотехнологияның пәнаралық байланысы.Заманауи биотехнологияның міндеттері мен негізгі бағыттары.Биотехнологиянвң даму болышағы.
іске асыру негіздері Биотехнологиялық үрдістің ерекшеліктері. Биотехнологиялық үрдістің кезеңдері. Биотехнологиялық үрдісті іске асыру негіздері.
микроогранизмдерінің технологиясы, соңғы өнімнің, асептикалық жағдайлардың және масштабтаудың технологиясы Шикі
заттың технико-экономикалық қолжетімділігі, өндірістік биообъектілерді өсіру технологиясы. Өсімдік және жануарлар клеткаларынан әртүрлі өнімдерді алудың негізгі технологиялық ерекшеліктері. Микроорганизмдерді, өсімдік және жануарлар клеткаларын дақылдауда асептикалық жағдайлардың негізгі әдістерін құрастыру және қолдау.
Микроорганизмдер, жануарлар, адам және өсімдік клеткалары мен ұлпаларын дақылдаудың типтік тәсілдері және ерекшеліктері.Дақылдау клеткаларының биологиясы. Азот, фосфор, көміртегі және микроэлементтердің негізгі көздері. Жаңа шикізат көздерін зерттеу (алдын ала өңдеу ерекшеліктерін қарастыру),жаңа қоректік орталарды дайындау, соның ішінде биостимуляторларды және биосинтез үрдістерін оптимизациялауда элементтерді басқару. Қоректік орталарды оптимизациялау әдістері.Иммобилизденген биообъектілерді алу ерекшеліктері және оларды биотехнологияда пайдалану. Морфогенез және in vitro регенерацияны молекулярды – генетикалық механизмдерін реттеу. Биотехнология әдістері Өсімдіктер мен жануарлар клеикалық және
ұлпалық инженерия.Эмбриоинженерия және химераларды алу әдістері. Клеткалық инженерия және клеткалық реконструкция әдістер арқылы жануарлар мен өсімдіктердің жаңа түрлерін және жаңа сорттарын алу.Жануарларды клондау әдістері.Репродуктивті клондау. Ұрықтау клондау, монозиготалы егіздерді алу әдістері.Эмбрионды клондау. Өсімдіктерді in vitro ұрықтандыру (алшақ
гибридизация кезінде
програмдв сәйкессіздіктен өткізу).Адамда жасанды ұрықтандырудың негізгі әдістері. Гаплоидты технология
әдістерімен селекциялық үрдісті жылдамдату ( андро- және гиногенез әдістері).Өсімдіктердің клеткалық селекция әдістері. Генофондты in vitro сақтау. Асептикалық жағдайларды қамтамасыз ету әдістері. Ферментация (биологиялық объектілерді дақылдау) Термиялық залаласыздандыру тәртіптері. Сұйық, ауа, құралдарды зазалсыздандыру тәртіптері. Бақылау үлгілерін асептикалық алу әдістері.Биосинтез шикізаты және оның биологиялық құндылығын бағалау.Ферментациялау урдістерін масштабтау негіздері.
Рекомбинантты ДНҚ әдістері.Организм және жеке клеткалар деңгейіндегі генетикалық трансформация.Жануарлар,өсімдіктер және микроорганизм клеткаларына бөтен ДНҚ – ны еңгізу. Генетикалық модифицирленген көздерді алу спецификасы және қайта өңдеу.Моноклональды антиденелерді алудың гибридомды технологиясы.
аминқышқылдар, ферменттер, антибиотиктер, бакпрепараттарды алудың типтік сызба нұсқасы, органикалық қалдықтарды қайта өңдеу, ағын суларды тазалау Органикалық синтез негізінде өсімдік, жануарлар және микробтык шикізаттардан тағамдық биологиялық белсенді заттарды алу әдістері. Органикалық қышқылдар өндірісі.Сүт өнімдерін даярлаудағы биотехнологиялық ерекшеліктер.Иммуностимуляторлар және
иммуномодуляторлар, өнімдерді адаптогенді тағайындау биотехнологиясы. Фотосинтетикалық процесстерді модельдеу негізінде биоотын өндірісті. Конструкциялық био және фото ыдырағыш пластмассалар өндірісі. Ластаушы заттардың микробиологиялық трансформациясының негізгі биохимиялық жолдары. Ауаны тазалаудағы биологиялық әдістер. Газдарды биологиялық дезодорациялау. Табиғи ортаны биологиялық тазалау және биоремедиация. Мониторингтегі биотестілеу және биондикациялау әдістері.
Биосинтез өнімдерін тазарту және бөліп алу сатыларының типтіп технологиялық әдістері. Тірі биопрепараттардың және биоөнімдерді кептіру.Биотехнология өндірісінің қалдықтары, оларды залалсызланлыру және утилизациялау. Биотехнологиялық өндіріс
қалдықтарын залалсыздандыру.Биотехнологиялық өндіріс қалдықтарын утилизациялау.Биотрансформация және биоконверсия.
Негізгі: 1. Шевелуха В.С., Калашникова Е.А., Воронин Е.С. и др. Сельскохозяйственная биотехнология. 2-е изд. М. Высшая школа, 2003.
2. Щелкунов С.Н. Генная инженерия. Новосибирск. Изд – во Новосибирского государственного университете. 2004 3.Загоскина Н.В., Назаренко Л.В., Е.А. Калашникова, Живухина Е.А. Биотехнология : теория и практика.Учебное пособие.Москва. «Оникс». 2009,496 с. 4. Тұрашева С.Қ. Клеткалық биотехнология: Оқулық. Алматы: ЖШС РПБК «Дәуір». 2011. – 260 бет. 5. Әлмағамбетов Қ.Х. Биотехнология негіздері. Астана. 2007. – 208 бет. Қосымша: 1. Крочкин Л.И. Биология индивидульного развития (Генетический аспект) М. МГУ, 2002,264 с. 2. Мухамбетжанов С.К., Валиханова Г.Ж., Ережепов А.Е. Методическое руководство к лабораторным занятиям по культуре тканей и биотехнологии растений. Шымкент,2007. 3. Биотехнология биологически активных веществ / под ред. Грачевой И.М. - «Элевар».- 2006.- 456 с. 4. Шевелуха В.С., Калашникова Е.А., Воронин Е.С. и др. Сельскохозяйственная биотехнология. 2-е изд. М. Высшая школа, 2004. 5. Корочкин Л.И. Геном. Клонирование. Происхождение человека. М. Век 2.2004
БИОТЕХНОЛОГИЯДАҒЫ ПРОЦЕСТЕР ЖӘНЕ АППАРАТТАР НЕГІЗГІ БӨЛІМ Микробиологиялық өндірістердің аппараттармен жабдықталуы Биотехнологиядағы процестер. Процестер мен биообъектілердің байланысы. Биотехнологиялық өндірістегі асептика мәні. Биотехнологиялық өндірістегі микроб – контаминанттармен күрес. Микробиологиялық өндірістің аппараттармен жабдықталуы. Биотехнологиялық өндірістің қалдықтарын залалсыздандыру. Микроорганизмдердің дақылдаудың принциптері. Әртүрлі өнімдердің биосиньезі. Биотехнологиядағы процестерді моделдеу теориясы; жылулық процестер және аппараттар Биотехнологиялық өндірістің техникалық жабдықталуы. Масса көлемін ауыстырудың биотехнологиялық процестері. Клетка метаболизмі ерекшеліктеріне қарай биотехнологиялық процкстерді жүргізу. Микробтық синтез өнімдерін бөлудің аппараттары және процестері Кейбір микробтық синтез өнімдерін тазарту және бөліп алу процесіне арналған аппараттармен жабдықталу. Микробтық синтез өнімдерін бөліп алудың ьасты процестері: адсорбция, айдау, рефтификация және экстракция.
Ферментацияның соңғы өнімдерін бөліп алу. Бөліп алудың басты процестері: адсорбция, кептіру, ионды алмасу, еріту және кристалдау. Биотехнологиядағы мембранды процесстер Мембранды реакторлардың түрлері. Мембранды технологияны қолданудың басты бағыттары: су тазарту, медицина, биоэнергетика және т.б. Мембранды процестердің сипаттамасы. Фитобиотехнологиялық өндірістердің аппараттармен жабдықталуы Фитобиотехнологиялық өндірістің аппараттармен жабдықталуы. Фитобиотехнологияда қолданылатын терминдер. Ұлпа дықылы әдісімен өсімдіктердің вегетавтің көбеюі. Фитобиотехнологияда гендік инженерия немесе рДНҚ әдістерін қолдану. Өсімдіктерді пайдалана отырып биогаз немесе тыңайтқыш алу. Өсімдіктерді өсіруге арналған биореакторлар Биореакторлардың түрлері: бірсатылы, мини, -
фотобиореакторлар. Энергия
шығымына қарай
биореакторларды классификациялау.
Зообиотехнология өндірісінің аппараттармен жабдықталуы.Жануарлар клеткаларын өсірудің әдістері. Вирус репродукциясы және вирусты препараттарды алуға арналған эмбрионды және басқа да ұлпаралар. Инсектопотогенді вирустар мен клетка дақылдарын алу. Интерферондар. Гомо-, гетеро- және синкариотты гибридтерді алу мен қолдану. Трансгенді жануарлар. Иммуномодуляторлар.
Негізгі: 1. Егорова Т.А., Клунова С.М., Живухина Е.А., Основы биотехнологии. М.: Академия, 2008.- 208с. 2. Бирюков В.С. Основы промышленной биотехнологии. М.: КолосС, 2004.296с. 3. Сазыкин Ю.О., Орехов С.Н., Чакалеыва И.И. М.: Академия, 2007.- 254 с. 4. Безбородов А.М., Загустина Н.А., Попов В.О. Ферментативные процессы в биотехнологии. – М.: Наука, 2008.- 335 с. 5. Тимощенко Л.В., Чубик М.В. Основы биотехнологии. Томск, изд – во ТПУ, 2009. - 196 с. 6. Кенжебаева С.С. Биотехнологиядағы қазіргі әдістер: оқу құралы, - Алматы: Қазақ университеті, 2011. – 210 б.
1. Тихонов И.В., Рубан Е.А., Грязнева Т.Н. и др. Биотехнология: учебник. Спб.: ГИОРД, 2008. – 704 с.
2. Галыкин В.А., Зайкина Н.А., Кочеровец В.И., Потехина Т.С. Фармацевтическая микробиология. М.: Арнебия, 2003.- 252 с. 3. Лутова Л.А. Биотехнология высших растений. СПб.: Изд- во СПбГУ, 2003.227 с. 4. Kathleen Park Talaro, Barry Chess. Foundations in microbiology. New York, 2012 – 920 p. БИОТЕХНОЛОГИЯ НЫСАНДАРЫ НЕГІЗГІ БӨЛІМ Тірі жүйелердің топтасу деңгейлері мен қасиеттері Тірі жүйелердің топтасу деңгейлері: молекулалық-генетикалық; клетка дейінгі; клеткалық; ұлпалық; мүшелік; ағзалық; популяция-түрлік; биогеоценотикалық; биосфералық. Тірі табиғаттың негізгі қасиеттері: зат алмасу, өзіндік реттелу, козу, өзгеру, тұқым қуалау, көбею. Ағзаның ішкі ортасынын тепе-теңдігін сақтау, тіршілік функцияларын реттеу принциптері. Тірі материяның әртүрлі деңгейлерінің өзара байланасы. Клеткалар топтасуы мен прокариоттық және эукариоттық
ядролық морфотиптер. Прокариотты және эукариотты микроорганизмдер клеткаларының топтасуындағы айырмашылыктар. Прокариот клеткасының сырткы кұрылымдары: клетка қабықшасы, цитоплазматикалық мембрана, капсула, мұртшалар, фимбриялар. Құрылысы мен
функциялары. Протопласттар мен сферопласттар түзілуі. Бактериялардың L-пішіндері. Прокариот клеткасының ішкі кұрылымдары: нуклеоид, плазмидалар, эндоспоралар. Бактериялардын клеткаішілік қосылыстардың алуантүрлілігі: мезосомалар, рибосомалар, хлоросомалар, аэросомалар, карбоксисомалар, фикобилисомалар. Микроорганизмдерде метаболизм жүйелерінің топтасу ерекшеліктері мен алуантүрлілігі оларды практикада қолдану негізі ретінде (атап кеткенде, ашу, биоэлектрокатализ, биологиялык белсенді қосылыстар синтезі, органикалық және бейорганикалық субстраттар утилиздеу үдерістері). Қоректену түрлерінің алуантүрлілігі. Фототрофия. Фотосинтсз механизмі. Оксигенді және аноксигенді фотосинтез. Хемотрофия. Автотрофия, гетеротрофтар, паратрофтар. Қорсктенудің негізгі элементтері. Өсу факторлары. Ауксотрофтар. Атмосфералык азот фиксациясы. Миксотрофты қоректену. Саңыраукұлактар қоректенуі (сапрофиттілік, паразитизм).
Өсімдік клеткаларының топтасуының нсгізгі бслгілері. Клеткалық теорияның негездері. Клетка түсінігі және оның құрылысы. Клетка кұрылымы. Клетка қабыкшасы. Органеллалар. пластидтер (хроматофоралар). Өсімдік пен жануар клеткаларының айырмашылығы. Өсімдік клеткаларының физиологиялы-биохимиялық ерекшеліктері. Жануар клеткасының құрылымды-функционалдық топтасуының жалпы принциптер және оның компоненттері.
1.Нетрусов А.И.,Котова И.Б. Общая микробиология. М.: Издательский центр «Академия» ,2007 2. Шигаева М.Х., Цзю В.Л. Общая микробиология. Алматы. Изд – во Казак университеті. 2008.320 с. 3.Лотова Л.И. Ботаника: морфология и анатомия растений. М., изд – во «Комкнига»,2007. 510 с. 4. Корочкин Л.И. Биология индивидульного развития ( Генетический аспект) М. МГУ ,2002. 264 с. 5. Современная микробиология. Прокариоты (в 2-х томах). Под ред. Г. Древса, Г. Шлегеля и др. М.: Мир,2005 6.Нетрусов А.Н. Практикум по микробиологии. Изд. Центр «Академия» 2005 7.Щелкунов В.С. Генная
инженерия. Новосибирск. Изд-во Новосибирскогог государственного университета 2004 БИОХИМИЯ НЕГІЗГІ БӨЛІМ 1. Биохимия пәні Биохимияның даму тарихи, мақсаты, міндеті басқа биологиялық ғылымдарымен байланысы. Биохимиялық зерттеулерінің объектері. Статикалық және динамикалық биохимия. Қазіргі замаңғы биохимияның жалпы проблемалары.
Көмірсулардың топтастыруымен атаулары. Көмірсулардың құрылымы мен қасиеттері, өсімдіктер, жануарлар, микроорганизмдер клеткаларындағы қызметті. Көмірсулардың стериоизомериясы. Көмірсулар изомерияның турлері. Моносахаридтер, олардың туындылары. Гексозалар, пентозалар, олардың құрылымы, қасиетері. Дисахаридтер, олардың құрылымы, қасиетері. Тотықсызданатын және тотықсызданбайтын дисахаридтер. Полисахаридтер. Олардын өкілдері (гликоген, крахмал, целлюлоза), құрамы, құрылысы, қасиеттері, организмде атқаратын биологиялық қызметі. Углеводтардың алмасуы. Глюкозаның көзі және айналу жолдары. Глюконеогенез. Гликогеннің синтезі. Организмдегі көмірсуларының өзара айналуы. Көмірсулар биотехнологиялық өндіріс үшін манызды шикі зат. 4,5. Белоктар Белок молекуласының құрамы. Аминқышқылдар, олардың құрылымы. Аминқышқылдарды топтастыру. Аминқышқылдардың физико-химиялық, химиялық,
қышқылдық-негіздік (амфотерлік) қасиетері. Амин қышқылдарының биологиялық қызметі. Ауыстырылатын және
ауыстырылмайтын амин қышқылдары. Белок молекуласының құрылысы. Пептидтік байланыс, оның сипаттамалары. Белок молекуласының құрылысының денгейлері: бірінші, екінші, үшінші және төртінші реттік құрылымы. Домендер. Белоктарды топтастыру. Фибриллярлы және глобулярлы белоктар. Карапайым және құрделі белоктар. Әр топқа кіретін белоктар құрылымының ерекшелігі, мысалдар. Белоктардың қышқылдық-негіздік қасиетері. Белоктардың көппішінділігі. Белоктардың тұр өзгеріс ерекшелігі. Белоктардың биологиялық қызметі. Белок құрылымымен қызметінің өзара байланысы. Мутациялар, олардың белоктың құрылымы мен қызметіне әсері. Гемоглобин: құрылымы, қасиеттері, қызметі. Иммуноглобулиндер: құрылымы, қасиеттері, қызметі. Альбуминдер: құрылымы, қасиеттері, қызметі. Амин қышқылы мен белоктардың катаболизмі мен биосинтезі.
Ферменттер. Ферменттердің құрылымы мен қасиеттері. Кофакторлар, коферменттер. Ферменттердің активті орталығы, әсер ету механизмі. Ферменттік реакциялардың кинетикасы. Ферменттік активтілігінің субстрат және ферменттің концентрациясынан тәуелдігі. Ферменттік активтілігіне температура, рН, ортанын құрамының әсері. Химиялық реакцияларының кинетикасы. Михаэлис-Ментен тендеуы. Михаэлис-Ментен константасы. Лайнуивер-Берк тендеуы. Ферменттердің тежелуі. Ферменттердің тежегіштері. Бәсекелес және бәсекелес емес тежегіштер. Изоферменттер. Мультиферменттік комплестері. Ферменттерді топтастыру. Жануарлар, өсімдіктер мен микробтық ферменттер, олардың ерекшелігі. Ферменттердің қимылсыздандруы. Биотехнология өндірістерінде ферменттерді пайдалану. Инженериялық энзимология, оның биотехнология үшін манызы.
Нуклеин қышқылдары, химиялық құрамы. Пуриндік және пириминдік негіздері, нуклеозидтер, нуклеотидтер, олардың құрылымы және қасиетері. Нуклеотидтердің организмдегі биологиялық қызметі. ДНҚ, РНҚ. Нуклеин қышқылдарының қасиетері, ерекшелігі. ДНҚ молекуласының құрылысы: бірінші, екінші реттік құрылымы. Чаргафф заңдылығы. ДНҚ молекуласының қос қабат спираль құрылымының биологиялық мағынасы. ДНҚ-ның репликация мен репарациясы. РНҚ. РНҚ-ның тұрлері: иРНҚ, тРНҚ, рРНҚ. РНҚ молекуласының құрылысы: бірінші, екінші, үшінші реттік құрылымы. РНҚ-ның қасиетері, биологиялық қызметті.
Белок биосинтезі, негізгі кезеңдері. Белок биосинтезіндегі ДНҚ және РНҚ қызметі. Рибосома, құрылымы, клеткадағы қызметі. Генетиқалық код. Геном, ген, кодон. Транскрипция, трансляция. Белоктық инженерияның негізгі принциптері.
Липидтердің жалпы қасиеттері. Липидтердің биологиялық қызметі. Липидтердің топтастыруы, атауы. Жоғары май карбон қышқылдар – сабынданатың липидтердің компонентері. Сабынданатың липидтер: олардың құрылымы, қасиеттері: фосфолипидтер, бейтарап майлар, сфинголипидтер, гликолипидтер. Сабынданбайтың липидтер: стероидтер және терпендер. Стероидтардың негізгі өкілдері: холестерин, өт қышқылдары, олардың құрылымдары, қасиеттері, организмдегі қызметі. Терпендер: негізгі өкілдері, құрылымы, қасиеттері. Терпендердің қызметтері. Липидтердің алмасуы.
Май қышқылдарының тотығу жолы. Триацилглицерин, холестериннің биологиялық синтезі және катаболизмі. Жануарлардың, өсімдектердің, микробтардың манызды липидтердің өкілдері. Май қышқылдардың биологиялық активті туындылары. Простагладиндер, құрылымы, синтезі, биологиялық қызметі. 11,12. Витаминдер Витаминдер, құрылысы, қасиеттері, клеткадағы биологиялық қызметі. Витаминдердің топтастыруы. Суда еритін витаминдер. Олардың өкілдері: тиамин, аскорбин қышқылы, В тобының витаминдері. Витаминдердің кофермент реттінде қызметі. Майда ерийтін витаминдер. А, Е, К, D топтардың витаминдері. 13. Гормондар Гормондар, олардың құрылымы, қасиеттері, организмдегі биологиялық қызметі, Гормондардың топтастыруы. Өсімдектердің және жануарлардың гормондары. Стероидтық гормондар. Белок-пептидтық гормондар, олардың өкілдері. Инсулин, құрылымы, қасиеті, организмдегі қызметі, биологиялық синтезі. Гормондар - амин қышқылдарының туындылары. Тироксин, трийодтиронин, адреналин. Гормон әсерінің механизмдері.
14. Зат алмасу. Зат алмасу, жалпы зандылығы. Анаболизм мен катаболизм, олардың өзара байланысы. Гликолиз. Лимон қышқылының циклы, оның биологиялық мағынасы, аминқышқылдардың биосинтезімен байланысы. Тотыға
фосфорлану. Метаболизм процестерін реттеу жалпы принциптері. Зат алмасуының биохимиялық жұйелерінің өзара байланысы.
Митохондриялар мен хлоропластар, олардың құрылымы, қызметтері. АТФ, клеткадағы қызметі. Биологиялық тотығу. Тыныстану тізбегі, оның қызметі. Тыныстану тізбегінің ферменттік жұйелері.
Чечеткин Л.В, и др. Биохимия животных. - М.: 1982. Малахов А.Г., Вишняков С.И. Биохимия сельхоз. животных. М. 1984. Кононский А.И. Биохимия животных, Киев, 1980 . Сеитов З.С. Биологическая химия. - Алматы, Қайнар 1992 (на каз. языке). Сеитов З.С. Биохимия (на русс. языке). - Алматы, 2001. Сеитов З.С. Биохимия (на каз. языке). - Алматы, 2007. Сейтембетова Л.Ж., Лиходий С.С. Биологиялық химия. Алматы: Білім,1994. Методические указания к лабораторным заиятиям с основами физической, коллоидной и биологической химии (на казахском и русском языках). Колл. авторов- Алматы, 1991. жүктеу/скачать 236,96 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|