7-модуль. ӨЗіндік анықталу тұЛҒаны зерттеудің психологиялық МӘселесі ретінде 7-ДӘріс. ӘЛеуметтік өзіндік және кәсіби өЗіндік анықталудың психологиялық ерекшеліктері

Әлеуметтік өзіндік анықталуадамның «Өзін» білу негізінде ғана жүзеге асырылады.Қоғамдаадам өзін-өзі тәрбиелеумен, сауықтырумен, өмір сүру жағдайын ұйымдастырумен, өмірлік жағдайларында басқарумен, кәсіби басқарумен, өзін сақтаумен, тіпті өзін әлеуметтік қорғаумен айналысады.

Адамның әлеуметтік өзіндік анықталуы әлеуметтік қауымдастық (топтық, ұжымдық, еркін тұлғааралық қарым-қатынас) шеңберіндегі «әлеуметтік дербестендіру (автономияландыру)» процесі ретінде құрылды (топтық, ұжымдық, еркін тұлғааралық қарым-қатынас).

Әлеуметтік кәсібилендіру дегеніміз қоғамдық институттардың құрылуы мен дамуы, сонымен бірге қоғамның кәсіби құрылымын қалыптастырумен байланысты ережелер мен нормалар түсіндіріледі.

Кәсібилендіру процесі белгілі бір қызығушылықтары мен құндылықтары, сонымен қатар кәсіби ұстанымдары мен рөлдері бар кәсіби топтардың құрылуын білдіреді. Бұл жағдайда кәсібилендіруді жеке тұлғаны әлеуметтендіру процесінің бөлігі ретінде қарастыруға болады.

Кәсіптендіру кәсіби қызметтің нормаларын игеру процесі, кәсіби рөлді игеру процесін реттейтін әлеуметтік институттар жүйесі деп түсінілетін әлеуметтік тәсіл. Әлеуметтану аясында кәсібилену – бұл ең алдымен мамандық арқылы әлеуметтік мәртебені алу.

ІІ. Кәсібиөзіндік анықталу – бұл іздену, сонымен қатар мамандық алу процесін көрсететін жеке таңдау нысаны. Өзін-өзі анықтау жеке қажеттіліктерді, қабілеттерді кәсіби талаптарға қатысты талдау барысында жүзеге асырылады. Қазіргі уақытта кәсіби өзін-өзі анықтау ұғымы жеке адамның өмірлік өзіндік анықталуына байланысты мәселелерді ескереді, сонымен қатар әлеуметтік орта мен оның белсенді ұстанымына ықпал ету әсерін де қамтиды. Нарықтық экономика жағдайында мамандық таңдау еркіндігі және қызметкердің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету мәселесі туындайды.