8/7 Әдістемелік нұсқау Жалпы білім беретін мектептің 8/7-сынып мұғалімдеріне арналған құрал қазақстан тарихы



Pdf көрінісі
бет120/128
Дата19.12.2023
өлшемі1,11 Mb.
#140963
түріОқулық
1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   ...   128
Байланысты:
e2c00f623344b2127e520f0c84e29d6b

сабақтың деректік материалдары
Адамның адамшылығы – ақыл, ғылым, жақсы ата, жақсы ана, жақсы 
құрбы, жақсы ұстаздан болады (Абай Құнанбаев).
абай Құнанбаевтың “Қара сөздерінен” үзінділер
Он жетінші сөз
Қайрат, ақыл, жүрек үшеуі өнерлерін айтысып, таласып келіп, ғылымға 
жүгініпті. Қайрат айтыпты: “Ей, ғылым, өзің де білесің ғой, дүниеде ешнәрсе 
менсіз кәмелетке жетпейтұғынын; әуелі, өзіңді білуге ерінбей-жалықпай 
үйрену керек, ол – менің ісім. Құдайға лайықты ғибадат қылып, ерінбей-
жалықпай орнына келтірмек те – менің ісім. Дүниеге лайықты өнер, мал 
тауып, абырой мансапты еңбексіз табуға болмайды. Орынсыз, болымсыз 
нәрсеге үйір қылмай, бойды таза сақтайтұғын, күнәкәрліктен, көрсеқызар 
жеңілдіктен, нәфсі шайтанның азғыруынан құтқаратұғын, адасқан жолға 
бара жатқан бойды қайта жиғызып алатұғын мен емес пе? Осы екеуі маған 
қалай таласады?” – депті.
Ақыл айтыпты: “Не дүниеге, не ахиретке не пайдалы болса, не залалды 
болса, білетұғын – мен, сенің сөзіңді ұғатұғын – мен, менсіз пайданы іздей 
алмайды екен, залалдан қаша алмайды екен, ғылымды ұғып үйрене алмайды 
екен, осы екеуі маған қалай таласады? Менсіз өздері неге жарайды?” – депті.
Онан соң жүрек айтыпты: “Мен – адамның денесінің патшасымын, 
қан менен тарайды, жан менде мекен қылады, менсіз тірлік жоқ. Жұмсақ 
төсекте, жылы үйде тамағы тоқ жатқан кісіге төсексіз кедейдің, тоңып 
жүрген киімсіздің, тамақсыз аштың күй-жәйі қандай болып жатыр екен деп 
ойлатып, жанын ашытып, ұйқысын ашып, төсегінде дөңбекшітетұғын – мен. 
Үлкеннен ұят сақтап, кішіге рақым қылдыратұғын – мен, бірақ мені таза 
сақтай алмайды, ақырында қор болады. Мен таза болсам, адам баласын ала-
ламаймын: жақсылыққа елжіреп еритұғын – мен, жаманшылықтан жиреніп 
тулап кететұғын – мен, әділет, нысап, ұят, рақым, мейірбаншылық дейтұғын 
нәрселердің бәрі менен шығады, менсіз осылардың көрген күні не? Осы екеуі 
маған қалай таласады?” – депті.
Сонда ғылым бұл үшеуінің сөзін тыңдап болып, айтыпты:
– Ей, қайрат, сенің айтқаныңның бәрі де рас. Ол айтқандарыңнан басқа да 
көп өнерлеріңнің бары рас, сенсіз ешнәрсенің болмайтұғыны да рас, бірақ 
қаруыңа қарай қаттылығың да мол, пайдаң да мол, бірақ залалың да мол,


118
кейде жақсылықты берік ұстап, кейде жамандықты берік ұстап кетесің, 
соның жаман, – депті.
– Ей, ақыл! Сенің айтқандарыңның бәрі де рас. Сенсіз ешнәрсе табыл-
майтұ ғыны да рас. Жаратқан тәңіріні де сен танытасың, жаралған 
екі дүниенің жайын да сен білесің. Бірақ сонымен тұрмайсың, амал да, айла 
да – бәрі сенен шығады. Жақсының, жаманның екеуі нің де сүйенгені, сен-
гені – сен; екеуінің іздегенін тауып беріп жүрсің, со ның жаман, – депті. – 
Сен үшеуіңнің басыңды қоспақ – менің ісім, – депті. Бі рақ сонда билеуші, 
әмірші жүрек болса жарайды. Ақыл, сенің қырың көп, Жүрек сенің ол көп 
қырыңа жүрмейді. Жақсылық айтқаныңа жаны-діні құмар болады. Көнбек 
түгіл қуанады. Жаманшылық айтқаныңа ермейді. Ермек түгіл жиреніп, 
үйден қуып шығарады.
– Қайрат, сенің қаруың көп, күшің мол, сенің де еркіңе жібермейді. Орын-
ды іске күшіңді аятпайды. Орынсыз жерге қолыңды босатпайды. Осы үшеуің 
басыңды қос, бәрін де жүрекке билет, – деп ұқтырып айтушының аты ғылым 
екен. Осы үшеуің бір кісідей менің айтқанымдай табылсаңдар, табанының 
топырағы көзге сүртерлік қасиетті адам – сол. Үшеуің ала болсаң, мен жүректі 
жақтадым. Құдайшылық сонда, қалпыңды таза сақта, құдай тағала қалпыңа 
әрдайым қарайды деп кітаптың айтқаны осы, – депті.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   ...   128




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет