9 арман пв баспасы

15
§4.
 
«Мәң гі лік Ел» идея сы –
 
ұлы мұ ра ты мыз
1.
Сұ рақ тар ға жау ап бе ріп, ойларыңмен бөлісің дер. 
1. «Мәң гі лік Ел» идея сын қандай қоғам қайрат кер лері 
жү зе ге асыруға тырысқан деп ойлайсыңдар?
2. Неге бұл идея біздің ұлы мұратымыз болып саналады?
2.
Мә тін ді оқып, он да кө те ріл ген мә се ле лер бой ын ша тал қы лау сұ -
рақ та рын құ рас ты рың дар.
Ел ба сы Нұр сұл тан На зар ба ев жа рия ла ған «Мәң гі лік Ел» 
идея сы ның түп-төр кі ні те рең де жа тыр. Мәң гі лік Ел бо лу ды, 
яғ ни ха лық тың та рих сах на сы нан өш пей, сақ та лып қа лу ын 
ата-ба ба мыз бұ рын нан ар ман да ған. Оның та ри хи не гі зі со нау 
VI–XII ға сыр лар да ғы Ор хон-Ени сей жаз ба ла ры нан бас та -
ла ды. То ны көк тің тас қа қа ша лып жа зыл ған жаз ба ла рын да 
«Көк те гі түр кі тә ңі рі сі, түр кі нің қа си ет ті жер-суы бы лай 
деп ті: түр кі хал қы жоқ бол ма сын дей ін, ха лық бол сын де -
йін…» – де ген жол дар кез де се ді. Бұл – «ас пан мен жер бар да 
жер дің бе тін де түр кі хал қы қа ла ды, ол Мәң гі лік Ел бо ла ды, 
жер бе ті нен жойы лып кет пей ді» де ген ті лек тен ту ған идея. 
Бұл идея кей ін де жал ға сын тап ты. Мы са лы, ор та ға сыр лар-
да ғы «Оғыз на ма», «Ба быр на ма да ғы» жаз ба лар, Қор қыт тың 
мәң гі өмір ді із деу фи ло со фия сы – бар лы ғы да осы дан ту ын-
да ған. 
Қа зақ тар дың ше жі ре жа зуы ның өзін де үл кен мән жа тыр. 
Ата-ба ба лар дың, ру-тек тер дің атын атап, ше жі ре етіп жа зу 
осы ұлт тың со нау ер те за ман дар да пай да бол ған ды ғын мең-
зей ді. Бел гі лі қы тай лық шы ғы ста ну шы Ни ки та Би чу рин нің 
зерт теу ле рін де де біз дің за ма ны мыз ға дей ін гі IV ға сыр лар-
да ғы Ор та Азия ха лық та ры, со ның ішін де түр кі ха лық та ры 
ту ра лы да жаз ба лар бар.
Мәң гі лік Ел бо лу ұлт тық идея сын XIХ ға сыр дың ая ғы 
мен ХХ ға сыр дың ба сын да қазақтың зия лы қауым өкіл де рі 
әрі қа рай жал ғас тыр ды. Со ның ішін де Ах мет Бай тұр сын ұлы 
мен Мұс та фа Шо қай ды ерек ше ай тар едім. Бі рі ел де, бі рі 
шет те жүр се де, еке уі нің мұ ра ты бір идеяға то ғыс ты, еке уі де 

жүктеу/скачать 6,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: