«Қа зақ стан ның биоло гиялық ре су рс та ры» та қы ры бын да ғы лы ми  шо лу дай ын дап, де рек көз де рі не сіл те ме жа саң дар. АРМАН

209
§8.
 
Ба ла ма лы ре сурс көз де рі: 
 
бү гі ні мен ер те ңі
1.
Аудио жаз ба да (16. mp3.) бе ріл ген мә тін ді тың дап, тақырыбы мен 
мақсатты аудиториясын (қо ғамдық-саяси, әлеуметтік-эко но ми-
ка лық, ғылыми) анық таң дар. Сұ рақ тар ға жа уап бе рің дер. 
1. Ба ла ма лы ре сурс көз де рі не не лер жа та ды?
2. Ба ла ма лы энер гия көз де рі энер ге ти ка лық тәуел ді лік тен 
құт қа ра ма?
3. Олар дың ке ле шек те та би ғи ре су рс тар мен қа тар қол да ны-
лу ына қа лай қа рай сың дар?
4. Сурет те қан дай балама лы ре сурс бейнеленген?
2.
Мә тін ді оқыңдар. Ғаламтор, энци кло педия, газет-жур нал дар мен 
ғы лы ми еңбектерден алын ған де рек тер ді дәлел ретінде қолда нып,
осы мәселе жөнінде өз ойларыңды ортаға салың дар.
Бү гін де елі міз де ба ла ма лы энер гия көз де рін иге ру ге де-
ген ұм ты лыс кө ңіл қуан та ды. Оны кей бі реулер же рас ты кен 
қаз ба ла ры кө ле мі нің азаюы мен бай ла ныс ты рып жүр. Не гі-
зін де, мүл де олай емес. Жер қой науы та би ғи қаз ба лар ға бай 
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

210
бол ған дық тан, елі міз де энер гия тап шы лы ғы айт ар лық тай 
бай қал майды. Де ген мен қор ша ған ор та ны та за сақ тап, жа-
ңар тыл майт ын энер гия көз де рі нің мол қо рын ке лер ұр пақ қа 
ама нат тап қал ды ру – басты мін де ті міз. 
Жа ңар тыл ған жә не ба ла ма лы энер гия көз де рін өн ді ру-
ге әлеуеті міз мол. Ен де ше, не ге біз ге эко ло гиялық тұр ғы-
дан тиім ді, за лал сыз іс ті қол ға ал мас қа? Осы орай да Ел ба сы 
Н.На зар баев «Қа зақ стан–2050» Ст ра те гиясын да «Кө мір су те-
гі ши кі за ты ның на ры ғын да ірі ойын шы бо лып қа ла оты рып, 
біз энер гия ның ба ла ма лы түр ле рін өн ді ру ді да мы ту ға, Күн 
мен жел дің энер гия сын пай да ла на тын тех но ло гиялар ды бел-
сен ді ен гі зу ге тиіс піз. Бұл үшін біз де бар лық мүм кін дік бар. 
2050 жыл ға қа рай ел де энер гия ның ба ла ма лы жә не жаң ғыр-
ты ла тын түр ле рін пайдалану бар лық энер гия тұ ты ну дың тең 
жар ты сын құрауға тиіс» деп ал ды мыз ға ас қа ра лы мін дет те 
қой ды. Олай болса, «осы ба ғыт та елі міз де қан дай жо ба лар 
жү зе ге асы ры лу да?» де ген сауал ға жауап із деп кө рейік.
Ба ла ма лы энер гия кө зін та бу, ең ал ды мен, әлем де гі бар-
ған сай ын күр де лі ле ніп ба ра жат қан эко ло гиялық апат қау-
пін азайтуға ба ғыт тал ған игі іс бол мақ. Олай ет пе ген күн де 
кө мір су те гі ши кі за тын көп теп пай да ла ну ауаны лас тап, қор-
ша ған ор та ның те пе-тең ді гін бұ за ды. Жа һан дық жы лы ну үр-
ді сін де кө мір су те гі ши кі за ты нан шы ға тын зиян ды қал дық-
тар дың әсе рі мол. Ға лым дар дың бол жа мын ша, осы жүз жыл-
дық тың со ңы на та ман ауа ның тем пе ра ту ра сы 6,4 гра дус қа 
жы лы нып, әлем дік мұ хит тар дың дең гейі 58 сан ти ме тр ге кө-
те рі ле ді екен. Қа зір дің өзін де құр лық тар ды ба сып жат қан то-
пан су со ның сал да ры де сек, қа те лес пей міз. Сон дық тан әлем 
са рап шы ла ры энер ге ти ка лық қуат ши кі зат та ры на ба ла ма та-
бу мә се ле сін күн тәр ті бі не қой ып отыр. 
Елі міз дің ба ла ма лы энер гия көз де рін да мы ту дың «жа-
сыл» жо лы на кө шуіне елорда да өткен «ЭКСПО-2017» ха лық-
ара лық көр ме сі қуат ты сер пі ліс бер ді. Қа зақ стан бұл іс те ал-
ғаш қы болып бас та ма көтеріп, энер гия ның ба ла ма лы түр ле-
рі не кө шуді, та би ғат қа да, адам зат қа да за лал сыз ба ла ма лы 
қуат көз де рін да мы ту ды на си хат тап, елі міз де жа са лып жат-
қан сол ба ғыт та ғы жа ңа тех но ло гиялар ды ұсын ды.
Көр ме ге келушілер «жа сыл эко но ми ка ның» же тіс тік те рін 
өз көз де рі мен кө рді. Әлем дік дең гейде гі ба ла ма лы энер гия-
ның өн ді ріс жол да ры ның жай-күйіне де қа нық ты. Атал ған 

жүктеу/скачать 6,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: