9 арман пв баспасы

198
§4.
 
Та би ғат ре су рс тар ын қор ғау
 
мә се ле сі
1.
Қалай ойлайсыңдар, не ге та би ғат ре су рс тар ын қор ғау бү гін гі күн -
нің өзек ті мә се ле лесі бо лып отыр? Елі міз бен әлем де гі та би ғат ре -
сурс тарын қор ғауға өз та рап та рың нан қан дай үлес қо сар едің дер?
2.
Мә тін ді тү сі ніп оқып, онда бе ріл ген мә лі мет тер бой ын ша тал қы лау 
сұ рақ та рын құ рас ты рың дар.
Та би ғат – адам зат қо ға мы өмір сү ретін орта. Өнім өн ді ру 
жә не өмір лік қа жет ті лік те рін қа на ғат тан ды ру про це сін де 
адам зат та би ғат ре су рс та рын пай да ла на ды. Сол себепті адам-
зат тың не гізгі мін деті – қор ша ған ор та ны жақ сы жағ дай да 
сақ тау арқылы қо ғам ның бір те-бір те кө бейіп ке ле жат қан 
қа жет ті лік те рін әр түр лі та би ғат ре су рс тары мен қам та ма сыз 
ету.
Қазіргі кезде қор ша ған ор та ның тұ рақ ты жағ дайын қам-
та ма сыз ету, оны ант ро по ген дік, яғни адамзат тудырған эко-
логиялық фак тор лардан қор ғау басты міндет болып отыр. 
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

199
Та би ғат ты қор ғау – та би ғат ре сурс тар ының сақ та луы мен 
қал пы на кел ті рі луін қам та ма сыз ете тін, адам ден сау лы ғы на 
ті ке лей жә не жа на ма әсе рін ес кер те тін ша ра лар жүйесі.
Қа зір гі ке зең де қор ша ған ор та ның жағ дайына екі түр лі 
фак тор ше шу ші ық пал ете ді. Олар дың бі рін ші сі – ғы лы ми-
тех ни ка лық ре во лю цияның адам зат қо ға мы ның өн ді ріс тік 
қыз ме ті аясындағы кө рі ні сі. Екін ші сі – де мог ра фиялық 
ас пек ті лер, яғни жер бе тін де гі тұр ғын дар са ны ның кө беюі 
мен ур ба ни за ция (қа ла тұр ғын да ры са ны ның өсуі). Бұл фак-
тор лар біріге келіп, өн дір гіш күш тер дің да му қар қы ны на 
ті ке лей ық пал жа сай ды, ол, өз ке зе гін де, та би ғат ре сурс-
тарының ин тен сив ті түр де азаюына жә не қор ша ған ор та ның 
ла стану ына әке ліп со ға ды.
Гео жүйе лер дің эко ло гиялық тұ рақ ты лы ғы ның бұ зы луы 
адам ның өмір лік қа жет ті лік те рі мен өн ді ріс тік тех но ло-
гиялар дың мүм кін дік те рі ара сын да ғы ди на ми ка лық те пе-
тең дік тің өз ге ріс ке ұшы рауы ның нә ти же сінен бо ла ды. Қо ғам 
мен та би ғат ара сын да ғы қа рым-қа ты настың жүйе сі болу ке-
рек. Ол – қо ғам дық қа жет ті лік тер ді қа на ғат тан ды ру мақ са-
тын да та би ғат ре су рс тарын орнымен пай да ла ну ға ба ғыт тал-
ған ғы лы ми-тә жі ри бе лік ере же лер дің жиын ты ғы.
3.
Сұрақтарға жауап беріп, диалог құрыңдар. Диалогтің мақсатты 
аудиториясы мен көркемдегіш құралдарының рөлін талдаңдар.
1. Табиғат ресурстарына нелер жатады? 
2. Қазақстанның табиғи жағдайы мен табиғат ресурста ры на 
қандай баға бересіңдер?
3. Табиғат ресурстарын қорғаудың, сақтаудың, үнемдеу дің
қа жеті бар ма? 
4. Ант ро по ген дік, яғни адамзат тудырған экологиялық фак-
тор лар дың белең алуы қандай ой тудырады?
5. Өндіріс пен адам санының өсуі та би ғат ре сурс тар ының 
азаюына, қор ша ған ор та ның ла стану ына әке ліп соғары 
анық. Осыған қарсы қандай шаралар қолдануға болады?
6. Адамзат қо ғамы мен та би ғат ара сын да ғы қа рым-қа ты-
нас ты реттеу үшін ереже қабылданса, қандай бөлім дер 
қо сар едіңдер? 

жүктеу/скачать 6,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: