Ел ба сы Жол дауы нан алын ған үзін ді де ай тыл ған ой ға қа тыс ты өз  ұсы ны старың ды жазыңдар. Сөз са ны – 100–120. АРМАН

31
§2.
 
Жа һан да ну дәу ірі мен ана ті лі
1.
Жа һан да ну дәу ірін де гі ана ті лі міз дің жай-күйі қан дай бол мақ? Өз 
ой ла рың ды ор та ға са лың дар.
2.
Мә тін ді тү сі ніп оқып, тақырыбын, қызметін, құрылымын, тіл дік 
ерек ше лігін алдыңғы сабақтағы оқылым мәтінімен салысты ра тал-
даң дар.
Жаһандану және мемлекеттік тіл
Жаһанданудың тілдегі көрінісі қалай болуы мүмкін 
де ген са уалға жауап беру үшін, тілмен бірге халықтың, ұлт-
тың ба сы
нан өткен кезеңдерге көз жүгіртуге тура келеді. Ең 
алдымен айтарымыз – Ғабит Мүсірепов тің сөзі мен бей не леп 
түсіндір сек, «біз – сағат санап, күн са нап өскен ел емес, 
за ма на таңбаларын санап өскен елміз». 
Бұл не деген сөз? Бұл – «ғасырлар бойы өз сөй леу өне рі, 
ойлау мектебі бар көне дәуірлерден келе жатқан ежел гі жұрт -
пыз, өркениет келбетін жасаған елміз» деген сөз. Бұл – бір. 
Екіншіден, халқымыз ұшыраған ре прес сия ға ана тіліміз де 
ұшырады. Тілге қатысты құнды лық тар мен ұлы ойшылдар-
дың ой-пікірлері ұлтымыз дың қолына кейін ти ді. Мәселен, 
А.Байтұрсынұлы, М.Дулатұлы, Ж.Ай ма уыт ұлы ның құнды 
пікірлері мен еңбектері халық қа олар ақталған соң тиді. 
Тілші ғалымдар А.Байтұрсынұлының, Қ.Жұбановтың, 
Н.Сау ранбаевтың көзқарастары мен пікірлері басқа ұлт тар-
дың ойшылдары ұсынған көзқарастардан кем емес еді. Бірақ 
олар қазақ халқына, одан әрі әлемге жетті ме? Жеткен жоқ. 
Осы ның бәрі тоталитарлық режімнің қазақ тіліне сал ған 
тұ са уынан болды. Айта берсек, мұндай мысалдар көп. 
Соған қарамастан, барлық рухани, мәдени құндылық тар -
ды сақтап, ұрпақтан ұрпаққа, ХХІ ғасырға аман алып жет-
кен ұлы құндылық – тіл, қасиетті қазақ тілі. Ұлы ой шыл дар 
тіл арқылы дүниені тану мен бағалаудың өзге ше үл гісін қа-
лыптастырды, халық ретінде, ұлт ретінде өмір сү ру дің тілдік 
кеңістігін жасады. Бұл – бір-екі жылда жет кен жетіс тік емес. 
Қазақ тілінің бұдан бес-он жыл бұрынғы кеңістігі мен 
жағ дайы қалай еді, қазір қалай? Қазіргі уақытта әкесі мен 

жүктеу/скачать 6,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: