160
Тербелмелі жүйедегі еріксіз тербелістер
мәжбүрлеушікүштіңжиілігіменпайдаболады.
159суретте орта кедергісінің түрлі мәндері
үшін резонанстық қисықтар көрсетілген. Егер
ортаныңкедергісіжоғарыболса,резонансқұбы
лысыбайқалмайдыжәнежиілікжоғарылағанда
еріксіз тербелістер амплитудасы монотонды
түрдеөшебастайды(1қисық).Жиіліктіңжоға
рылауы кезінде барлық резонанстық қисықтар
үшінамплитудалықмәндернөлгежақындайды.
Мәжбүрлеушікүштіңбағытыныңжылдамөзге
руікезіндетербелмеліжүйетепетеңдіккүйінен
ығысыпүлгермейді
(1 -сурет)
.
III Ре зо нанс құ бы лы сы ның
пай да сы мен зи яны
Бізді қоршаған денелердің барлығы тербел
меліқозғалысжасайды.Адамжүрегідетербел
меліжүйеболыптабылады.Резонанс–көптеген
практикалықмәселелердіңшешімінтабудыңти
імдіжолы.Соныменқатаролапаттықжағдайлар
тудыруы,денсаулыққазиянкелтіруідемүмкін.
Бірнешемысалқарастырайық.
Резонансқұбылысытаужыныстарыменмате
риалдарынұсақтауменбөлуүшінқолданылады.
Бөлінуі керек материалдың еріксіз тербелмелі
қозғалысы кезінде инерция күштері бағытын
периодтытүрдеөзгертіпотыратындеформация
және кернеу тудырады. Резонанс жағдайында
олар үлкен шамаға ие болып, тау жыныстарын
бұзаалады.Резонансбетонқабырғалардыперфо
раторлыдрелькөмегіменбұрғылаудадаосындай
рөлатқарады.Осысебептіжолбойындағышұң
қырға түскен көлікті ақырын тербеп, тербеліс
амплитудасынкүшейтіп,алғаөздігіненқозғалған
кездеғанаитереді.Құрғақсүттіңсудаерутехно
логиясыдарезонансқұбылысынанегізделген.
Жауабы қандай?
1. Не лік тен ер кін тер бе
ліс тер жер жағ дай ын да
өше тін тер бе ліс тер
бо лып са на ла ды?
2. ан дай шарт тар да ер
кін тер бе ліс тер өше тін
тер бе ліс тер бол май ды?
3. Ерік сіз тер бе ліс тер не
се беп ті өше тін бо лып
са нал май ды? ан дай
шарт тар да олар өше тін
тербелістер бо ла ала ды?
ы сал кел ті рің дер.
4. Егер ор та ның ке дер гі сі
жой ыла тын бол са
ерік сіз тер бе ліс тер
амп ли ту да сы қа лай
өз ге ре ді?
A
0
1
2
3
4
Достарыңызбен бөлісу: