9 арман пв баспасы

46
=
1
Ò
­пе­ри­од­тың­жиі­лік­пен­бай­ла­ны­сын­­ес­ке­ріп,­фор­му­ла­ны­мына­түр­де­
жа­за­мыз:­
­
à
R
=
4
2
2
π ν
.­­
(3)­
Алын­ған­фор­му­ла­лар­да­
4
4
2
2
2
2
2
π
π ν
ω
Ò
=
=
,­де­мек,­үдеу­бұ­рыш­тық­жыл­
дам­дық­пен
­
­
=­
2
R
­­
(4)­
өрнегімен­ бай­ла­ныс­ады.­ Бұ­рыш­тық­ жыл­дам­дық­пен­ сы­зық­тық­ жыл­дам­
дық­тың­ бай­ла­ны­с­ фор­му­ла­сын­
­ ­
­ ес­ке­ріп,­ (4)­ фор­му­ла­ны­­ мы­на­ түр­де­
жа­зу­ға­бо­ла­ды:
­
­ ­
.
­
(5)­
ЕСЕП ШЫ ҒА РУ ҮЛ ГІ ЛЕ РІ 
Шең­бер­бойы­мен­қоз­ға­лып­ке­ле­жат­қан­де­не­нің­сы­зық­тық­жыл­дам­ды­ғы­
2­есе­ар­тып,­ай­на­лу­ра­диусы­3­есе­ке­мі­ді.­Де­не­нің­үдеуі­қанша­есе­арт­қа­нын­
анық­таң­дар.­
Бе­ріл­ге­ні:­
2
­=­2
1
­
R
R
2
1
3
=
е­шуі:
­
Бе­ріл­ген­ша­ма­лар­бой­ын­ша­цент­рге­тарт­қыш­үдеу­ді­өр­нек­тейік:­
à
R
1
1
2
1
= u
;­­
à
R
2
2
2
2
= u
.
Алын­ған­қа­ты­нас­тар­ды­
a
2
­үдеу­ді­есеп­теу­фор­му­ла­ла­ры­на­қояйық:­
à
R
R
R
a
2
1
2
1
1
2
1
1
2
1
1
2
3
4
3
12
12
=
=
⋅ =
=
(
)
u
u
u
.
Де­мек:­
a
a
2
1
12
=
.­
­Жа­уа­бы:­
12­есе.
a
a
2
1
-
?
Бұл қызық!
 
Жа­сан­ды­се­рік­тер­дің­жыл­дам­дық­та­ры­олар­дың­қан­дай­
би­ік­тік­те­ ұшуы­на­ бай­ла­ныс­ты.­ Жер­ге­ жа­қын­да­ғанда­
гра­ви­та­ция­ ар­та­ды,­ қоз­ға­лыс­ үдей­ тү­се­ді.­ ы­са­лы,­
­
­ жа­сан­ды­ се­рі­гі­не­ біз­дің­ пла­не­та­мыз­ды­
705­ км­ би­ік­тік­те­ ай­на­лып­ ұшып­ шы­ғу­ үшін­ 99­ ми­нут,­
ал­ 35­ 786­ км­ би­ік­тік­те­гі­ ме­те­оро­ло­гия­лық­ ап­пар­ат­қа­
23­са­ғат­56­ми­нут­жә­не­4­се­кунд­қа­жет­
( 6­су рет)
.­Жер­
дің­цент­рі­нен­384­403­км­қа­шық­тық­тағы­Ай­28­күн­ішін­де­
бір­ай­на­лым­жа­сай­ды.
56-су­рет.­
Жер­се­рік­те­рі­­
геос­та ио­нар­лық­ор­би­та­да­
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

47
Ба қы лау сұ рақ та ры 
1. Шең бер бойы мен бір қа лып ты қоз ға ла тын де не нің үдеуі қа лай ба ғыт тала ды? 
2. Цент рге тарт қыш үдеу ді тұ рақ ты деп са нау ға бо ла ма? 
3. Цент рге тарт қыш үдеу дің мо ду лі не ге тең? 
4. Цент рге тарт қыш үдеу ай на лу пе ри оды, ай на лу жиі лі гі жә не бұ рыш тық 
жыл дам дық ар қы лы қа лай өр нек те ле ді? 
Жат ты ғу 
7
1.­ Ра­диусы­50­см­шең­бер­бойы­мен­7,2­км/сағ­жыл­дам­дық­пен­бір­қа­
лып­ты­ қоз­ға­ла­тын­ ма­те­рия­лық­ нүк­те­нің­ цент­рге­ тарт­қыш­ үдеуін­
анық­таң­дар.­
2.­ Ав­то­көлік­ ра­диусы­ 0,04­ км­ дө­ңес­ кө­пір­дің­ ор­та­сы­нан­ өт­кен­де­
цент­рге­ тарт­қыш­ үдеуі­ ер­кін­ тү­су­ үдеуі­нің­ ша­ма­сы­на­ тең­ бо­луы­
үшін­қан­дай­жы­дам­дық­пен­жү­руі­ке­рек ­g­=­10­м/с
2
­деп­алың­дар.­
3.­ Екі­ма­те­рия­лық­нүк­те­ра­диус­та­ры­R
1
­және­R
2
­бо­ла­тын­шең­бер­лер­
бойы­мен­қоз­ға­лып­ке­ле­жа­тыр,­шең­бер­лер­дің­ра­диус­та­ры­ның­бай­
ла­ны­сы­ R
1
­ =­ 2R
2
.­ Ке­ле­сі­ жағ­дай­лар­да­ олар­дың­ цент­рге­ тарт­қыш­
үдеу­ле­рін­ са­лыс­ты­рың­дар:­ а)­ жыл­дам­дық­та­ры­ бір­дей­ бол­ған­да;­
ә)­пе­ри­од­та­ры­тең­бол­ған­да.­
4.­ Жердің­ жа­сан­ды­ се­рі­гі­ Жер­ цент­рі­нен­ қан­дай­ қа­шық­тық­та­ 8­ м/с
2
­
үдеу­­мен­ жә­не­ 8­ км/с­ жыл­дам­дық­пен­ қоз­ға­ла­ты­нын­ анық­таң­дар.­
То­лық­бір­ай­на­лым­жа­сау­үшін­оған­қан­ша­уа­қыт­қа­жет­бо­ла­ды
Жат ты ғу 
7
1.­ Күн­өз­осі­нен­ай­нал­ған­да­оның­эк­ва­тор­нүк­те­ле­рі­нің­жыл­дам­ды­ғы­
2­км/с.­Эк­ва­тор­нүк­те­ле­рі­нің­цент­рге­тартқыш­үдеуін­анық­таң­дар.­
Күн­нің­ра­диусы­6,96·10
8
­м.­Жау­ап­ты­ХБЖ­да­жә­не­мың­дық­қа­дей­ін­
дөң­ге­лек­теп­бе­рің­дер.­
2.­ Диа­мет­рі­ 1,8­ м­ дөң­ге­лек­ ми­ну­ты­на­ 50­ ай­на­лым­ жа­сай­ды.­ Дөң­ге­
лек­тің­ сыр­тын­да­ғы­ нүк­те­лер­дің­ үдеуін­ анық­таң­дар.­ Есеп­теу­лер­де­
π
2
­=­10­деп­са­наң­дар.­
3.­ Ті­кұ­шақ­­вин­ті­нің­қа­лақ­та­ры­ның­ұзын­ды­ғын­ХБЖ­да­анық­таң­дар.­
Винт­10­се­ку­нд­та­50­ай­на­лым­жа­сай­ды­жә­не­ұш­та­рын­да­ғы­нүк­те­
лер­дің­цент­рге­тарт­қыш­үдеуі­2­км/с
2
.­

жүктеу/скачать 8,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: